Nga Ramiz LUSHAJ/
Atifete Jahjaga, e para femër presidente e Kosovës dhe e krejt regjionit të Ballkanit, 40 vjeçarja e Prishtinës, e lindur në Gjakovën akademike të “politikës së madhe”, po e përmbush mandatin e saj pesëvjeçar presidencial tue krijue si lidere: profilin e saj, formatin e vet. Asokohe, më 2011, ashtu si i erdhën rroçkullat e broçkullat politikës së ditës në Kosovë, zgjedhja Presidente e Atifete Jahjagës – ndonësi nuk ishte ma e afta ndër figurat publike e politike të Kosovës, ajo ishte zgjidhja ma e mirë dhe tashti tue i kqyrë tojat e tejat e politikës në Kosovë, si po i përdorë klasa politike tapitë e tokës, politikës e diplomacisë të Kosovës, po duket se Atifete Jahjaga si Presidente, ishte “zgjedhja ma e mirë”.
Ajo erdhi në krye të shtetit të Kosovës kur në ma pak se një vit kohor u (k)thyen në vargni e vorbulli katër burrshtetas të Kosovës, katër presidentë fron(tal): Fatmir Sejdiu (27 shtator 2010), Behxhet Pacolli (22 shkurt – 4 prill 2011), Jakup Krasniqi (në detyrë) një herë nja pesë muaj (27 shtator 2010-22 shkurt 2011) e mbi tre ditë (4-7 prill 2011). Ajo doli si e vetmja zgjidhje në tavolinë dhe si kandidaturë e zgjedhur në Parlament, atëherit kur u detyruan të heshtin zaret e zararet e politikanëve të fortë në votë e në “tortë”. Këta presidentë mandatshkurt(uar) vinin nga tri parti politike parlamentare: LDK, PDK e AKR, kurse Atifete Jahjaga vinte, si i thonë jo-shqip: Indipedente. Të gjithë këta presidentë, shto dhe Nexhat Dacin e 2006-tës, e kishin të vështirë të qëndronin presidentë të shtetit të Kosovës pas Presidentit legjend-ar dr. Ibrahim Rugova. Të gjithë patën kohë të pakët me krijue emër të madh, të vetin, modelin e vet. E, mos t’iu vijnë kurrnjanit keq nga këta burrështetas presidencial në se pas tyre në vargni, pas ikjes së tyre me “rreknim” e jo me “rrotacion”, Atifete Jahjaga e kishte ma të lehtë të ishte Presidente e Kosovës për pesë vjet tue mos pasë asnjanin prej të pesë presidentëve të mapërshëm “model” të saj, përveçse “Njëshit”, Ibrahim Rugovës. Jo se e imitoi Rugoven e madh se kësisoj do të kishte dështue në rritjen e vet politike, po duke mos e luftue Rugovën në vërtetësitë reale të kauzës së tij para e pas vdekjes, duke mos e “glorifikue” Rugovën për fronin e vet, duke mos e “privatizue” Rugovën për karrieren e vet, etj. Ndonjëri nga presidentët e mbajti Rugovën si “statujë” apo “tabelë” e jo si “flakadan”…Dikush tjetër si Krasniqi i hapi dy krahët politik përtej “tapetit”…, kurse Pacolli hodhi hapa përtej Pacollit…,etj.
Atifete Jahjaga, e vetmja femër gjeneral-majore në Europën Juglindore, si politikane e ushtarake me shkollime postdiplomatike euro-atlantike për Siguri e Drejtësi në Amerikë (në Departamentin e Drejtësisë, në Akademinë Nacionale të FBI, në Universitetin Virginia-s), në Mbretërinë e Bashkuar të Britanisë së Madhe (në Universitetin Leicester-it), në Qendrën Evropiane për Studime të Sigurisë “George C. Marshall” Gjermani, etj. veproi ndryshe nga komandantët e luftës si Thaçi kryeministër, Krasniqi e Veseli kryeparlamentar, Ramush Hajredini ish kryeministër, Fatmir Limaj i Nismës, etj., të cilët ende e kishin dhe e kanë të pambyllur betejën për “kryekomandat të paqes”. Kjo u duk dhe vitin 2014 në krizën paszgjedhore parlamentare dhe po sy-duket në klimën politike të muajve të fundit në ecuri drejt zgjedhjes së Presidentit të Kosovës. Protesta e pazakontë e 9 janarit 2016, me ngjyrimet e saj kombëtare e politike, me demonstrim force vitale të Opozitës të Kosovës, në koft se përseritet prapë e ma ndryshe, atëherit dhe situata politike do të jetë krejt ndryshe… Hashim Thaçi po duket se turravrapon vendosmërisht drejt fronit presidencial dhe po kaq frikshëm i sheh “semaforët” gjatë këtij rrugëtimi politik. Isa Mustafa kryeministër po don “zonë të lirë” në territorin e udhjeksisë së tij pa Hashimin zv/kryeministër e ministër i Jashtëm tue ran ë ujdi-sje për një tjetër territor “ekstra”, atë presidencial, pasi “Qeveria Mustafa” po duket sikur është dhe “Qeveria Thaçi”. Me dy “kokëministra”. Me dy “luanë të politikës” në shilarsen a kaluçin e Qeverisë në një mot e një muaj.
Presidentja Atifete Jahjaga, një femër tipike dardane, duket sikur shembujt frymëzues të detyrës e jetës së saj politike e publike i kërkon e i merr brenda “gjinisë” së vet politike, tek bota femërore në avangardë të globit e të kohës së sotme, tek shembujt klasik, modern, magjik, si Hillary Klinton e Angela Merkel e ndonjë tjetër. Sigurisht Jahjaga nuk ka peshë politike, as palcë e as asht politik që të jetë si ato, si një nga ato, po duket se ajo ka shpirt idealisteje për t’u ngjarë atyre në raste, hapa e caqe të caktuara në detyrën e saj të lartë e me mjaft vështirësi të mëdha prej gjithkahit e për çdo ditë.
As Pozita dhe as Opozita në Kosovë në këto zgjedhje presidenciale nuk janë në kushte politike të atilla si duken në marrëveshje ultas e në buzëqeshje para kamerave, pasi situtata politike mund të përseritet si rasti politik 2010-2011, po disi krejt ndryshe, në kushte e realitete krejt të tjera (ndër)kombëtare, politike e diplomatike, etj. Troç, me thanë të drejtën, të vërtetën, kjo Pozita politike qeverisëse në Kosovë ka mëkate e makutëri shumëplanëshe, pasi mbi shpinën e tyre, në ndërgjegjen e tyre kombëtare shqiptare, randojnë dhe me presione e tensione akte të zeza si Marrëveshja “Zajednica” me Serbinë, “Demarkacioni” me Malin e Zi, gjykimet e pritshme të Gjykatës Speciale në Kosovë për krimet në luftë e në pasluftë të UÇK-së, etj. Ndaj po ka përnguti politike për ta zgjedhë Presidentin e Kosovës qyshce më 11 shkurt 2016, para kohës kushtetuese, me hakërrim politik. E, në këtë rast, si po duket mengjezi e si po vjen mesdita, prapë do të kemi President të Kosovës Atifete Jahjagën, pavarësisht se ajo deklaroi zyrtarisht e botnisht se do të dorëhiqet nga detyra e Kreut të Shtetit në datën e ligjshme, 6 prill 2016. Patjetër, Presidentja me mandat në përfundim, nisë dhe nga këshilltarët e këshillimtarët e saj politik e diplomatik është aq e zgjuar sa të mos e shpallin kandidaturën në një të tillë “politikë eksplozive”, po dhe politika në Kosovë në se do të ketë “shpërthime eksplozive” të saj nuk është aq e pazgjuar sa të mos e rizgjedhin prapë Atifete Jahjagën në krye të Shtetit të ri të Kosovës.
Presidente Atifete Jahjaga, ndaj të cilës kam pasë shkrime me pluse e minuse, duket se orakulli i saj ka të veçantë prillin, pasi në prill 1975 u lind e rrit si bijë e denjë në derën e Agajve të Rashkocit me kontribute e atribute atdhetare dhe në prill 2011 u zgjodh me marrëveshje vota Presidente e Kosovës. Çështja shtrohet ndryshe: a do të ketë një tjetër Prill si Presidente Atifete Jahjaga, pasi edhe Politika e Kosovës është në “Prillin” e vet politik?! Përndryshe, duke perifrazuar titullin e një vepre të shkrimtarit të madh Ismail Kadare, do të thoshja dhe kësisoj: A do të kemi sivjet një “Prill të Thyer” në Zgjedhjet Presidenciale në Kosovë?!
Tashti, në përmbyllje, po e shoh rastin presidencial Atifete Jahjaga, në fokus e në spektrim të një thanie elitare të Presidentit Amerikan Barak Obama në Universitetin Cape Town: “Ne mund ta matim faktin se sa mirë është duke performuar një vend me atë se si ai vend i trajton gratë e vendit të vet”. E, në rastin e hapin e parë, me zgjedhjen e Jahjagës presidente, Kosova e tregoi performarcën e saj, e dha shembullin e vet. Ndaj ne po bajmë sikur e harrojmë rastin 2014 kur Presidentes Atifete Jahjaga iu kërkue dorëheqja nga posti lartnor i Presidentes nga politika në krizë politike e nga kulisat në kultivim politik në Kosovë, sepse mendojmë se në këtë prag pranvere 2016 me rastin presidencial Jahjaga kemi shansin publik politik diplomatik (ndër)kombëtar të tregojmë se si Kosova “i trajton gratë e vendit të vet”.
↧
KY RASTI PRESIDENCIAL: ATIFETE JAHJAGA…
↧
PSE KATER AMBASADORE NGA TROPOJA MBETEN JASHTE SHERBIMIT DIPLOMATIK SHQIPTAR?!
Nga Ramiz LUSHAJ/
1.Tre ish-ambasadorë të shtetit (e kombit) shqiptar, Islam Lauka, Lisen Bashkurti e Mal Berisha, në ndrrimin e viteve, brenda një muaji kohe, i pashë të ftuar me intervistat e tyre dinjitare tek i përjavshmi emision elitar “Diplomaticus” në ma popullorin televizion, Neës 24. Një tjetër ish ambasador në Zvicër, Mehmet Elezi, i katërti tropojas, më 16 janar 2016 ishte i ftuar në TVSH për veprën e tij “Fjalor me emra njerëzish: 31 mijë emra iliro-shqiptarë”.
Diçka, pothuaj, e zakonshme ftesa televizive, po e veçanta “flenë” diku tjetër, tek karta e tyre e identitetit në gjendje civile e publike, pasi të katër janë breznik nga Tropoja. Berisha, Elezi, Lauka kanë lind atje.
E, bash për këtë fakt, me ndrrimin e pushteteve, kthina e kulisa qeveritare i kanë largue nga selitë e lartësitë diplomatike. Bashkurtin, shumë ma herët. Para dy vitesh Elezin. Laukën në fillimviti 2015. Berisha (me aq sa di) gjendet dhe pak muaj në atë klucën ligjore “diplomat në dispozicion”.
Kësisoj, për ta, në kësi rasti e për këtë fenomen, them se është ushtrue “genocid politik” (i kalkuluar e i kamufluar) për shkak të origjinës së tyre krahinore, mbiemrit, potencialeve intelektuale e diplomatike. Ashiqare, hakmarje politike. Sikur qeveritë e Tiranës të ishin të kohnave të kështjellave mesjetare e jo tashma të integruara me seli, programe e frymë euro-atlantike në NATO, BE, KE, OSBE. Sjellje të sojit neo-otomanizëm, neo-komunizëm, neo-fashizëm.
E, kjo-këto qëndrime e veprime kanë mbrri kulmin e vet, përderisa diplomati Lauka arriti të flasë dhe me “Letër të Hapur” ndaj ministrit të Jashtëm Bushati, përderisa mediat i kanë ba në shpeshti publike qëndrimet e kryeministrit Rama ndaj ish-ambasadorit Berisha në Mbretërinë e Bashkuar të Britanisë së Madhe e Irlandës së Veriut. Arben Manaj shkruan: “Faktikisht, ka mbi dy vjet që Tirana nuk jep fonde për ambasadën, për të zhvilluar një pritje një herë në vit për festat kombëtare dhe kjo, pasi deri përpara një muaji, në ambasadën shqiptare në Londër ka qenë ambasador “kulaku” Mal Berisha” (gazeta “Shqip”, 3 dhjetor 2015).
Këto janë veç ajsbergu politik ndaj tyre, pasi “saçi” diplomatik e din vet se çka ka nën të për gatesë e shërbesë të tillë, se sa ja çon temperaturën përbrenda gaca-prushi përmbi të.
Po sidoqoftë, dhe ky emisioni “Diplomaticus” tregoi qartë një fakt të njohur: Diplomacia Panshqiptare i kërkon, botnisht e shpësh herë, si nevojë diplomatike të ditës e të kohës, këta tre ambasadorë nga Tropoja, përfaqësues diplomatik të Shqipërisë në kryeqendra botërore në Nju Jork, Bruksel, Londër, Moskë apo në Hungari, Turqi e Kosovë.
Diplomacia (“jo Bushat”) don me ua ndie zanin diplomatik profesional e kualitativ në media e mediume për çështje madhore me interes kombëtar, rajonal, ndërkontinente. Jo veç tek Neës 24. Jo veç tek Televizioni Publik Shqiptar (RTPSH). Po edhe në të tjera televizione në Shqipëri, Kosovë, Maqedoni, Malin e Zi, etj. Ish-ambasadori Berisha sapo u kthye nga një kumtim referues në një veprimtari shkencore në Amerikë, kurse ish-ambasadori Lauka para disa ditësh kumtoi me intervistë tek “Zëri i Amerikës” për temën “Rusia dhe Ballkani”. Të shumtë janë dhe shkrimet e tyre, librat e tyre për diplomacinë…
Këta ambasadorë edhe po të mos ishin në të tilla detyra diplomatike do të ishte në nderin e diplomacisë shqiptare t’i thirte në detyrë shtetorore për të dhanë ma shumë e ma mirë për kombin e vet.
2.Këta katër ish-ambasadorë të kombit shqiptar, Islam Lauka, Lisen Bashkurti e Mal Berisha, Mehmet Elezi, me kontributet e atributet e tyre në diplomaci më kujtojnë realisht atë thënien botnore: arti i diplomacisë është truri i shtetit.E, këta të tre, me veçantitë e lartësimet e tyre diplomatike, me veprimtarinë si diplomat, me librat e shkrimet për diplomacinë, hyjnë tek arti i diplomacisë, bajnë pjesë tek truri i shtetit shqiptar londinez, i kombit shqiptar euro-atlantik.Këta ambasadorë nga Tropoja kanë mijëra faqe shkrimi në libra të tyre e në gazeta e revista shqiptare e të huaja. Ma shumë se sa mbi 37 mijë ditë jete e veprimtarie të diplomacisë shqiptare në këto 104 vite të Pavarësisë Shqiptare. Përndryshe, për ma tepër, këta shquhen ndër diplomatët e tjerë shqiptarë ndër vite për botimet e tyre.
Ambasador Lisen Bashkurti, ma shumë se çdo diplomat tjetër shqiptar, ka botue 22 libra për diplomaci e marrëdhanie ndërkombëtare, disa sish dhe në anglisht si “Historia e Diplomacisë Shqiptare” (në tre vëllime), “Identiteti, Imazhi, Diplomacia”, “Krizat Ndërkombëtare”, “Negociatat – Historia, Teoria dhe Praktika”, “Kombet e Bashkuara dhe Rendi i Ri Botëror”, “Organizatat Ndërkombëtare dhe Nismat Rajonale”, “Europa, Ballkani dhe Sfida e Kosovës”, “Political Dynamics ëithin the Balkan Countries”, “National and European Identity of Albanians”, “Albanian Diplomacy betëeen the Past and the Future”, “Diplomacia Shumëpalëshe dhe Organizatat Ndërkombëtare”, “Mbi të Drejtën Ndërkombëtare dhe Organizatat Ndërkombëtare”, etj.
Ambasador Islam Lauka, ma shumë se çdo diplomat tjetër shqiptar, ka botue disa libra në gjuhë të huaja si anglisht, arabisht, rusisht, persisht, rumanisht, serbisht, rusisht, si “Kosova: Rast Universal apo Sui generis” më 2007 në shqip, anglisht, arabisht, rumanisht, persisht, “Shkëputja e Kosovës nga Serbia” më 2007 në shqip, anglisht e serbisht, ”Evolucioni i çështjes së Kosovës dhe gjendja e tij aktuale” më 1994 në rusisht e shqip; “Kosova e pavarur ose dështimi i kryqëzatës ruso-serbe” më 2011; “Shqipëria në arkivat ruse”(me bashkautor) më 2006 dhe “Antologjia e kryqëzimit: qëndrimi rus ndaj çështjes shqiptare 1878-2012” (me bashkautor) më 2012, etj.
Ambasadori Mal Berisha, duke ecë në rrugën e shkrimtarisë të Nolit e Konicës, është i vetmi diplomat shqiptar që ka shkrue ma shumë vepra për marrëdhaniet shqiptaro-amerikane e shqiptaro-britanike, për temën hebraike, etj. Dy veprat e tij: “Shqiptarët, lisa mbi truallin ilir: vlerësime të shtypit amerikan për shqiptarët dhe Shqipërinë 1908-2003” (Edualba. Tiranë, 2006. 256 faqe) dhe “Shqiptarët, europianët më të lashtë dhe më të rinj” (Edualba, Tiranë, 2009, 325 faqe) janë dëshmi historike për udhën e vlerësimet e të huajve për Shqipërinë e Shqiptarët, etj. Në 100 Vjetorin e Pavarësisë të Shqipërisë botoi veprën trevëllimshe “Charles Telford Erikson”, e cila ka hyrë në Bibliotekën e Kongresit Amerikën në Uashington D.C., në raftin e parë të pavionit të librit, e ekspozuar dhe me poster, gjendet dhe në Dhomen e Referencave, si një libër studimor meritor e një botim klasik e modern. Një tjetër vepër e studiuesit Mal Berisha është ajo për ambasadorin amerikan “Herman Bernstain (1876-1935) Journalist, Ëriter, And Diplomat” (2014), rreth të cilit ka mbajt ligjërata institucionale në të dy anët e Atlantikut, dhe në Mbretërinë e Bashkuar të Britanisë së Madhe, dhe në Shtetet e Bashkuara të Amerikës. Kontribut i vyer ndër kohëra janë dhe shqipërimet e tij të veprave me interes kombëtar shqiptar si ato: “Shqipëria Jugore ose Epiri i Veriut në Çështjet Europiane Ndërkombëtare 1912-1923” (Koha. Tiranë, 1998) dhe “Shpëtimi në Shqipëri – Njëqindpërqind e hebrejve në Shqipëri të shpëtuar nga Holokausti”, etj.
Ambasadori Mehmet Elezi i ka 46 vjet me libra të shkruar nga pena e tij e shquar. Ai ka kontribute madhore me veprën e tij akademike “Fjalor i Gjuhës Shqipe”, me 41.000 fjalë e rreth 54.000 kuptime, të cilat nuk gjenden në fjalorët e Akademisë së Shkencave të viteve 1980 e 2002, si dhe me rreth 5.300 shprehje frazeologjike. Veç një penë si e Mehmet Elezit na jep të tilla vepra publicistike, analitike, filozofike, diplomatike si “Shansi i tretë” (1993), “Gjeostrategjia tjetër” (1996), “Kosova midis politikës e realpolitikës” (1999), etj. Ai është shumëdimensional: diplomat, publicist, shkrimtar, poet, gjuhëtar, studiues, etj. I numërohen gjithato kumtime ndërkombëtare e artikuj të botuar përtej kufijve të Shqipërisë Londineze.
3.Ndër këta katër ambasadorë, dy prej tyre, kanë tituj e grada shkencore, si prof. dr. Lisen Bashkurti e dr. i shkencave Islam Lauka. E, të katër, janë dhe pedagogë universitar e shërbyer deri dekan e rektor në universitete shtetërore e private në Shqipëri, Kosovë, Maqedoni (FYROM), Luginën e Preshevës, etj., ku ligjërojnë në fushën e diplomacisë e marrëdhanieve ndërkombëtare, etj.
Këta të katër ish ambasadorë janë “institucione më vete”, janë “akademik” të diplomacisë panshqiptare. Secili prej tyre, edhe kur nuk ishte diplomat zyrtar në MPJ apo në ambasada të Shqipërisë në botë, kanë punue ma shumë se dhjetra diplomatë e titullar diplomatik në detyrë funksionale.
Dr. Islam Lauka ka punuar në MPJ deri Drejtor i Përgjithshëm Drejtorie i Organizatave Ndërkombëtare, ish ambasadori i parë i Shqipërisë në shtetin e ri të Kosovës e, në shtator 2013-mars 2014 Dekan i Trupit Diplomatik të akredituar në Prishtinë, ish drejtor i Bordit të Institutit të Diasporës në MPJ, president i Qendrës Shqiptare të Studimeve Amerikane e Britanike (prej vitit 2003), drejtor i Institutit Shqiptar të Studimeve Politike (prej nga viti 2005).
Prof. dr. Lisen Bashkurti, ish drejtor drejtorie në MPJ e ambasador në disa shtete, është President i Akademisë Diplomatike Shqiptare, antar nderi në disa institucione ndërkombëtare diplomatike në botë, etj. Ai është drejtues i revistave shkencore “Diplomacia” e “Global Challenge”. Meritor i disa titujve, urdhëra e çmime kombëtare e ndërkombëtare për kontribute të vyera në fushën e diplomacisë e marrëdhanieve ndërkombëtare.
Mehmet Elezi, prej vitit 1994, ka qënë themelues e drejtor i Institutit Ndërkombëtar të Studimeve Ndërkombëtare e Strategjike në Tiranë, i pari i këtij lloji në Shqipëri, i njohur me disa botime shkencore. E, vitet e fundit, është antar i disa organizmave dhe në fushën e diplomacisë e marrëdhanieve ndërkombëtare dhe përtej kufijve të Shqipërisë Londineze.
Mal Berisha, nga diplomat, konsull e kryekonsull në Stamboll, në vitin 1998 kur ishte në SHBA, nën emblemën e Ligës Qytetare Shqiptaro-Amerikane dhe Federatës Pan Shqiptare “Vatra”, kontribuoi për çështjen e Kosovës. Në vitin 2000 punësohet nga Kombet e Bashkuara dhe bën pjesë në Misionin e Përkohshëm të Kombeve të Bashkuara në Kosovë (UNMIK). Ai punoi disa vite dhe drejtor i Drejtorisë së Përgjithshme Rajonale dhe Inisiativave në MPJ.
Asnjëri nga këta katër ish-ambasador nuk rrinë tek dera e MPJ e as mbi krye të ministrit të Jashtëm apo kujtdo tjetër ma lart, ma të madh, po largimet e tyre nga Shërbimi Diplomatik Shqiptar dëshmojnë se Diplomacia Shqiptare e ka vështirë të jetë Diplomaci e niveleve të larta euro-atlantike. Askund në botë, as në vendet “me grushte shtetI”, të varfëra, në ecje drejt zhvillimit të vet, nuk i lëvizin diplomatët e tyre si MPJ e Shqipërisë.
Dr. Islam Lauka ia ka fillue Shërbimit Diplomatik në vitin 1985, qysh në kohën e komunizmit, të monizmit, po largimi i tij nga detyra kryhet pikërisht në 30 vjetorin e karierës diplomatike, në vitin 2015 (!).
Mal Berisha ka një çerek shekulli që ia nisi detyrës të diplomatit në MPJ të Shqipërisë e, tashti, ai nuk emërohet askund në një detyrë të lartë diplomatike (!)
Edhe Lisen Bashkurti, plot 25 vite ma parë u emërua ambassador i Shqipërisë në Hungari e, prej vitesh, mbetet zyrtarisht jashtë Shërbimit Diplomatik Shqiptar, por punon realisht ma shumë e ma mirë se shumë diplomat të niveleve të larta në MPJ.
Mehmet Elezi, ambasador i Shqipërisë në Konfederatën Zviceriane prej vitit 2006, kthehet në nëntor 2013 në Tiranë e, prej atëherit, nuk u thirr në një detyrë të lartë diplomatike, u la jashtë Shërbimit Diplomatik Shqiptar.
Ndërkohë që këta katër ish-ambasadorë mbeten jashtë Shërbimit Diplomatik Shqiptar për faktin se janë “nga Tropoja”, MPJ e Shqipërisë merr “hy e dil” në sallonet diplomatike disa politikanë me diplomaci diletante, të cilët nuk dinë si duhet as për shkrimin diplomatik e nuk kanë dijeni çka duhet as për shtetin ku shkojnë ambasadorë…?! Pse ka menjanime e bllokime të tyre për/në veprimtari diplomatike shtetërore për t’iu dhanë detyra diplomatike të larta në MPJ e në seli diplomatike në botë, atje ku duhen ma shumë, atje ku japin ma tepër ?! A thue ma shumë nepotizëm kanë këta katër ish ambasadorë tropojas apo si ndonjë rast historik që të ketë deri në pesë vetë diplomatë me lidhje gjaku farefisnore në MPJ, në Shërbimin Diplomatik (!)
A thue Diplomacia Shqiptare që po bahet 104 vjeçe e ka një “luks” të tillë, a e ndjen një turp të tillë, sa t’i nxjerrin politikisht “të tepërt”(!) këta katër ambasadorë të sprovuar të shkallëve të karierës diplomatike?!
↧
↧
PLAVË-GUCI – PALCË E ASHT I TROLLIT TAND
Ramiz LUSHAJ/
1./
Në Plavë-Guci:/
Ka ra shi e m’u lagën kambët nga vërshimet e gufimet e tokës/
Ka ra borë e m’u ngrinë thinjat e mallit e të kokës/
Ka ra dielli e për këtë trevë iu fala me dorë lart qiellit/
Ka fry flladi e m’i bjen amanetet e Luftës së Nokshiqit…/
2./
Në Plavë-Guci:/
Ka rigon loti i mërgimtarit e më del dhimbja n’lule t’ballit./
Ka këndojnë zogjtë në kulla të mbetura pa njeri…/
Ka vijnë shkijet me kapica e veladona si korba të zi…/
3.
Plavë e Guci:
Si dy krahë të Shqiponjës
Si një lumë i Kohës.
Si një mal i vetëm në Vargmalin e Kombit
Tokë arbnore e hyjnore, e bekuar prej Zotit!
4.
Plavë-Guci:
Me lavdinë tande u rritën brezat shqiptar
Emri yt, në palët e Flamurit Kombëtar.
Ke hyrë në atlaset e bukurisë së botës.
Genet e tua rritja përditë me rranjë e lisa tokës.
Shqip le të flasin zogjtë, gurët, bari, gjethet.
Shqip të flasin malet, lumenjt’, andrrat, djepet…
Bëhu në këtë shekull të ri palcë e asht i trollit tand:
Qëndro si në jetë e motmote: kala, istikam…!
Tiranë, 18 shkurt 2016
↧
E pazakontë Ekspozita “Shkollat Amerikane në Shqipëri”
NJË FTESË PËR TY, BUJAR LESKAJ/
Nga Ramiz LUSHAJ/
1.E pazakontë Ekspozita “Shkollat Amerikane në Shqipëri (1891-1933)”, me mbi 300 foto të hershme të ngjitura vertikalisht në 71 stenda të hijshme prej druri, me mbi 200 tekste shkollore e programe mësimore, gjithato dokumenta të ndryshme si dëftesa shkollore, blloqe shënimesh, mjete mësimore, etj. të hapura horizontalisht në nëntë tavolina ekspozimi, që flasin për historinë kumtuese për mirë të pesë shkollave shqiptaro-amerikane: Shkolla e Vashave në Korçë (1891), Shkolla Teknike në Tiranë, e njohur ndryshe “e Harry Fultzit” (1921), Instituti “Kyries” në Kodër-Kamëz (1922), Shkolla Fillore “Kennedy” në Korçë (1925) dhe Instituti Shqiptaro-Amerikan i Kavajës (1926).
Ende dhe sot, në të 125-tin vit, shkollat shqiptare në trojet etnike në Ballkan nuk e kanë mbrri nivelin e lartë e fuqinë e madhe të tyre të mësimdhënies teoriko-praktike, të bazës materiale e didaktike, etj.
Kjo Ekspozitë, në këtë 7 Mars 2016, me gjithçka ekspozon në stenda e vitrina të saj, është një leksion i hapur për politikën shqiptare në Tiranë, Prishtinë, Shkup, Podgoricë, Preshevë, që t’i kthejnë ma shumë e ma mirë sytë me fjalë e vepra drejt arsimit kombëtar shqiptar, që ta ngrejmë në lartësinë e standarteve bashkëkohore euro-atlantike.
2.
Komisioni Organizator i Ekspozitës, teksa po hartonte listën e ftesave për eliten politike të Tiranës: presidentin Bujar Nishani, kryetarin e Kuvendit Ilir Meta, kryeministrin Edi Rama, ish presidentin e ish kryeministrin Sali Berisha, ish-kryetaren e Kuvendit Jozefina Topalli, liderin e ri të Opozitës Lulzim Basha dhe ministren e Arsimit Lindita Nikolli, u ndal tek një emër i njohur: Bujar Leskaj. Pas tij vinte kryetari i Akademisë së Shkencave të Shqipërisë, akad. Myzafer Korkuti. Lista rendore mbyllej me të ftuarin e dhjetë, një tjetër politikan i kohës. Kaq, e mjaft.
Një ftesë e veçantë është për Ambasaden Amerikane në Tiranë, për ambasadorin e saj Donald Lu, për këtë diplomat që ka një çerek shekulli në diplomacinë amerikane, që është një misionar i madh amerikan, që sillet si një shqiptar i vërtetë, jo vetëm se flet shqip, por edhe ngaqë mendon e vepron shqiptarisht.
Po çështja shtrohet ndryshe: çka e lidh sot dr. Bujar Leskaj, kryetarin e Kontrollit të Lartë të Shtetit me Ekspozitën “Shkollat Amerikane në Shqipëri” në dy shekujt e kaluar të kombit shqiptar?! Me çfarë “statusi” i çohet atij kjo ftesë në listën elitare me vetëm dhjetë të ftuar të tillë nderi në këtë veprimtari shqiptaro-amerikane?!
Epilogu i kësaj Ekspozite, që ngjan si një “muzeum” për nga objektet e vlerat e saj, e ka prologun e vet, dhjetë vjet ma herët, prej nga viti 2006, çka lidhet dhe me emrin e dr. Bujar Leskaj, asokohe ministër i Turizmit, Kulturës, Rinisë e Sporteve. Ai, atëherit, për herë të parë, e përkrahu pjesmarrjen e koleksionistëve shqiptarë me një stendë të madhe e të veçantë në Panairin e Librit në Pallatin e Koncerteve në Tiranë. Ai, tek Shpëtim Sala, kryetari i sotëm i Qëndres Mbarëkombëtare të Koleksionistëve Shqiptarë (QMKSH), pa një dalëzotas të përkushtuar, një studjues e koleksionist me passion e aksion, me arkiv të pasur, me shpirt kombëtar shqiptar. Ndaj i ofroi atij, Shpëtimit me miqtë e tij koleksionistë, mundësinë e mirë të hapjes së një ekspozite tematike në Vlorë në Nëntorin 2006, në Ditën e Festës të Flamurit, e cila ishte mjaft e suksesshme. Diçka përtej një arritjeje të zakonshme, një befasi e rrallë. Ishte e dyta ekspozitë brenda vitit, brenda pak muajve.
E prej atëherit, nga viti 2006, në këto dhjetë vite, Shpëtim Sala – kryetar i QMKSH me antarët e veprimtarët e saj koleksionistë, ka hapur 30 ekspozita të ndryshme në Shqipëri, Kosovë, Maqedoni, Malin e Zi dhe deri në Budapest të Hungarisë. Vetëm për arsimin kombëtar shqiptar ka hapur disa ekspozita të tilla si në Tiranë e Strugë, në Korçë e Pogradec. Kjo Ekspozita “Shkollat Amerikane në Shqipëri” është e 31-njita Ekspozitë e historianit e koleksionistit Shpëtim Sala, e Qëndres së tij, me miqtë e tij.
Vet Shpëtim Sala, kryetari i QMKSH, thotë se i është mirënjohës dr. Bujar Leskajt, ish ministrit të Kulturës, sepse ai iu besoi, i vlerësoi, i përkrahu në kryehere e tevona, vitin tjetër, si një ministër shqiptar kombëtar. Ndaj dhe në këtë 7 mars 2016, plot dhjetë vite ma vonë, Shpëtim Sala, kryeprotoganisti veprimtar i kësaj ekspozite, në fjalën e tij kryesore në hapje të ekspozitës, i shpreh mirënjohje me fjalë shpirti, miku e shqiptari dr. Bujar Leskajt, pasi ai iu dha dorën për mirë, iu dha udhën për mbarë. Përndryshe, si të thuash, dr. Bujar Leskaj, është “kumbara” i kësaj pune të çmuar të nisur dhjetë vite ma herët, e që vjen me kurorë lavdie dhe në këtë ekspozitë “Shkollat Amerikane në Shqipëri”, që hapët nga Qendra Mbarëkombëtare e Koleksionistëve Shqiptarë e historianit e koleksionistit Shpëtim Sala, në bashkëpunim me Institutin për Studime Shqiptare dhe Protestante me kryetar David Hosaflook dhe Muzeun Historik Kombëtar, Drejtorinë e Përgjithshme të Arkivave të Shtetit e firmën tregtare sponsore plotore “Bijoutiful”.
Dr. Bujar Leskaj, ish deputet i Vlorës, sapo erdhi në krye të Ministrisë së Kulturës, me shpirtin e hapin e tij kombëtar shqiptar, në vitin 2006-2007, ende pa u shpall Kosova shtet i pavarur e Sovran (17 shkurt 2008) e organizoi në mënyrë institucionale e bashkëpunuese “Muajin e Veprimtarive Shqipëri-Kosovë”, tue bashkrendue punët me Ministrinë e Kulturës së Kosovës. Edhe kur ishte “kloni i kufinit”, kur piramidat ngriheshin përgjatë vijës së kufinit, kur kalimi i kufinit ishte tradhëti kombëtare, kur gjakosej me gjak shqiptari kufini, ishin librat e kangët, veprimtaritë kulturore-artistike, që po e thyenin kufinin në mes Shqipërisë e Kosovës, që po kërkonin e jetësonin bashkimin Kosovë-Shqipëri. Po, realisht, “de facto”, kufini Shqipëri-Kosovë u thye për herë të parë nga UÇK në Koshare, në vitin 1999, ndërsa për herë të dytë, në fushën e lidhjeve e bashkimit kulturor, e ka “thye” zyrtarisht dr. Bujar Leskaj në vitin 2006. Të tjerë ministra të kulturës të tipit aksidental “Pango” apo “Xhaferri”, që erdhen pas dr. Bujar Leskajt, e zbehën, e shuan, e harruan këtë punë të mirë e të madhe kombëtare të paraardhësit të vet.
Për sa kohë që dr. Bujar Leskaj, kuadri me tri universitete inxhinierike, ekonomi-financë e juridik, ishte në krye të Ministrisë së Kulturës të Shqipërisë, ka kryer gjithato veprimtari që e kanë lartësuar kulturën kombëtare shqiptare, që kanë lanë gjurmë e emër për mirë, që kanë krijuar traditë ndër vite, aq sa shumkush atë e vlerëson si një “Ministër Kulture me Status të Përhershëm”, ndaj e ftojnë në veprimtari të ndryshme kombëtare në gjithato rrethe të Shqipërisë, në disa treva shqiptare në Ballkan, sikurse dhe më 7 mars 2016 në Ekspozitën elitare “Shkollat Amerikane në Shqipëri”.
Dhe, në këto veprimtari, sa herë që ftohen personalitete elitare, organizatorët mirënjohës kanë dhe “Një ftesë për ty, Bujar Leskaj”…
↧
UDHËTARI I PËRJETSHËM
Nga Ramiz LUSHAJ/
GJERGJ KALAJ, UDHËTARI I PËRJETSHËM/
“Dielli” i Amerikës ma dha lajmin e zi në një mëngjez:/
Iku dhe një tjetër Gjergj…/
E prisja një ditë prilli të lumnueme prej Zotit/
Kur do të pinim një kafe në (krye)qytetin e Nju Jorkut./
Asnjani nuk i lamë tjetrit nji të tillë takim,/
Gjergj, askush nuk e dinte se do shkoje kaq shpejt në amshim…/
Iku dhe një tjetër Gjergj…/
E prisja një ditë prilli të lumnueme prej Zotit/
Kur do të pinim një kafe në (krye)qytetin e Nju Jorkut./
Asnjani nuk i lamë tjetrit nji të tillë takim,/
Gjergj, askush nuk e dinte se do shkoje kaq shpejt në amshim…/
Ne, me Gjergj Kalajn e Grudës,pa u njoft ndër veti ,/
Prej larg patëm të afërten miqësi./
E, veç një herë, u pamë sy më sy./
Tek Takimi traditë: “Alpet Shqiptare”,/
Në një drekë bujare të Bruno Selimajt/
Në një kullë antike në Guci./
Aty patëm dy orë me të qeshura/
Folëm për ngjarje të reja, për histori të vjetra…/
Prej larg patëm të afërten miqësi./
E, veç një herë, u pamë sy më sy./
Tek Takimi traditë: “Alpet Shqiptare”,/
Në një drekë bujare të Bruno Selimajt/
Në një kullë antike në Guci./
Aty patëm dy orë me të qeshura/
Folëm për ngjarje të reja, për histori të vjetra…/
Gjergji, ky malësor mërgimtar vinte shpesh në Malësi,
Me të madhin mall, me të madhen dashuri.
Me zemrën Ulqin, me shpirtin Shqipëri…
Me të madhin mall, me të madhen dashuri.
Me zemrën Ulqin, me shpirtin Shqipëri…
Në shtëpinë e tyre Kalaj në qytetin e Nju Jorkit,
Dy “Gj…”-të shqiptare,
Gjergj e Gjyste,
Si dy shqipe të Kombit.
E donin Shqipërinë Etnike deri në kufijtë e ëndrrës,
ideologjisë, sakrificave vetmohuese, legjendës…
Mbi lartësitë e shpirtit
Përtej mureve të zemrës.
Dy “Gj…”-të shqiptare,
Gjergj e Gjyste,
Si dy shqipe të Kombit.
E donin Shqipërinë Etnike deri në kufijtë e ëndrrës,
ideologjisë, sakrificave vetmohuese, legjendës…
Mbi lartësitë e shpirtit
Përtej mureve të zemrës.
Gjergj, do të vijë në prill e do trokas tek agjensia jote:
E, Ti – do të jesh udhëtar i përjetshëm
I kësaj Kohe. I kësaj Bote.
I këtij Qielli. I kësaj Toke…
E, Gjergji Kalaj do të jetë përjetë në Udhëtim.
Gjergjat nuk i mungojnë Kombit Tim!
E, Ti – do të jesh udhëtar i përjetshëm
I kësaj Kohe. I kësaj Bote.
I këtij Qielli. I kësaj Toke…
E, Gjergji Kalaj do të jetë përjetë në Udhëtim.
Gjergjat nuk i mungojnë Kombit Tim!
Tiranë, 13 mars 2016
↧
↧
FJALË TË PATHËNA PËR SALI TAHIR BAJRAKTARIN E SHIPSHANIT
Nga Ramiz LUSHAJ/
1.Ekspozita “Shkollat Amerikane në Shqipëri” e 7 marsit 2016, e hapur në hollin kryesor të Muzeut Historik Kombëtar në Tiranë, më kujtoi një personazh publik të veçantë. Sali Tahir Bajraktari, i thonë. Nga bajraku, fisi e krahina e Shipshanit të Malësisë së Gjakovës. Një nga të shkëlqyerit nxanas i shumanshëm i Shkollës Teknike “Harry Fultz”. Ai, kaherit, prej asokohe të rinisë së tij, rrezatonte trefish: i ditur, trim, i pashëm.
Ai – në ato vite shkollore – bani emër, la emër, e mbeti emër i mirë, aq sa portretin e tij dhe fakte nga jeta e veprimtaria e tij i sjellin në mendje e i përcjellin në biseda dhe breza pasardhës të “Harrifultzëve”. Dikush flet për një foto të tij në shtypin e kohës. Një tjetër tregon se për pak sa nuk i mbeti emri në histori si atetantor ndaj një personaliteti tejet të njohur. Rrëfejnë dhe për qëndresën e tij vetjake e në grup shkollarësh qëndrestarë ndaj pushtimit fashist të 7 prillit 1939. E rrëfejnë…gjithandej, shumkush.
Sali Tahir Bajraktari në 73 vite moshe i përjetoi shumë regjime përgjatë nji shekulli: të Zogut repblikan e mbretnor, të Nolit kryengritës e pushtet jetëshkurtë, të fashizmit Italian, të nazizmit Gjerman, të Komunizmit tipik alla-shqiptar, të Demokracisë të pambrrime e, në disa prej tyne, u godit shpesh e fort po gjithnji qëndroi në kambë, gjithmonë në ecje, përherë përballës deri në sfida. Ai kishte një jetë të atillë me qëndrime e lartësime që ka me i folë dhe të nesërmes, po erdhi një farë kohe me ashpërsi komuniste të luftës së klasave, me diferencime politike e tri internime ndaj tij e familjes së tij të madhe, po nuk i munguan në derë e udhë ata që e njohën për mirë dhe e deshën përnjimend, paçka se fjala e mirë publike ceremoniale, plotërisht, e gdhendur, e thuktë, duket se iu tha nga poeti bashkvendas, Selim Aliaj, vetëm në tubimin përcjellës për në banesën e tij të fundit, në agun me diell e me ngrica të vitit të lodhur nga dështimi i regjimit komunist e në rizgjim demokratik – më 1991.
Ai – në ato vite shkollore – bani emër, la emër, e mbeti emër i mirë, aq sa portretin e tij dhe fakte nga jeta e veprimtaria e tij i sjellin në mendje e i përcjellin në biseda dhe breza pasardhës të “Harrifultzëve”. Dikush flet për një foto të tij në shtypin e kohës. Një tjetër tregon se për pak sa nuk i mbeti emri në histori si atetantor ndaj një personaliteti tejet të njohur. Rrëfejnë dhe për qëndresën e tij vetjake e në grup shkollarësh qëndrestarë ndaj pushtimit fashist të 7 prillit 1939. E rrëfejnë…gjithandej, shumkush.
Sali Tahir Bajraktari në 73 vite moshe i përjetoi shumë regjime përgjatë nji shekulli: të Zogut repblikan e mbretnor, të Nolit kryengritës e pushtet jetëshkurtë, të fashizmit Italian, të nazizmit Gjerman, të Komunizmit tipik alla-shqiptar, të Demokracisë të pambrrime e, në disa prej tyne, u godit shpesh e fort po gjithnji qëndroi në kambë, gjithmonë në ecje, përherë përballës deri në sfida. Ai kishte një jetë të atillë me qëndrime e lartësime që ka me i folë dhe të nesërmes, po erdhi një farë kohe me ashpërsi komuniste të luftës së klasave, me diferencime politike e tri internime ndaj tij e familjes së tij të madhe, po nuk i munguan në derë e udhë ata që e njohën për mirë dhe e deshën përnjimend, paçka se fjala e mirë publike ceremoniale, plotërisht, e gdhendur, e thuktë, duket se iu tha nga poeti bashkvendas, Selim Aliaj, vetëm në tubimin përcjellës për në banesën e tij të fundit, në agun me diell e me ngrica të vitit të lodhur nga dështimi i regjimit komunist e në rizgjim demokratik – më 1991.
2.
Sali Tahir Bajraktari i Shipshanit ishte djalosh malësor rreth 16 vjeçar kur mori rrugën nga kulla e tij trojenike në Kasaj të Tropojës, nga Qafë Morina kult mitik- historik-legjendar, për në kryeqytetin shqiptar, në shkollën teknike amerikane “Harry Fultz”, një shkollë e atillë që edhe pse po ban gati një shekull nga hapja e saj nuk po mundet t’i dalin rivale astenji shkollë shqiptare e derisotme, si për nga mësimdhania, baza material, përgaditja profesionale e nxanësve, etj.
Tirana e shpallur kryeqytet në Kongresin e Lushnjës më 1920 dhe Sali Tahir Bajraktari, i datëlindjes 1919, i ardhun nga “Nënprefektura e Kosovës” (siç thirrej atëherit “Malësia e Gjakovës”), përkitazi, ishin pothuaj moshatarë.
Po, asokohe, Sali Tahir Bajraktari, ky malësor i ri, vinte në kryeqytet me një qytetërim të avancuar prej kohësh. Lartësisht, në dy shekuj.
Të parët e tij, Din Bajram Bajraktari e Bek Din Bajraktari, prej se nga Lidhja Shqiptare e Prizrenit dhe Tahir Bek Bajraktari në Kryengritjen e Pavarësisë të 1912-tës në Shkupin dardan udhëtonin me trena, pasi Kosova ishte me linja hekurudhore. E, prej atëherit bota malësore e alpinëve dardanë modern ishte e madhe, kishte “kryeqëndrat” e veta të qytetërimit, si e thoshin ma të vjetrit në shprehjet e përveçme: “nga Shkodra në Shkup”, “nga Gjakova në Pejë”, “në Plavë e Guci”. Aty, nëpër Kasaj të Shipshanit, bash për skej kullës së Bajraktarit të Shipshanit, kalonte rruga antike ardiano-dardane, e prej nga vitet monarkiste të Kohës së Zogut kishte dhe një rrugë për të lëvizë dhe me makinë për me ra dekteri në qytetin e Gjakovës me rrethina.
Sali Tahir Bajraktari vinte në kryeqytetin e Shqipërisë Londineze nga Dera e Kulla e Bajrakut të njohur të Shipshanit, e cila kishte nxjerrë figura atdhetare me përmasa rajonale e deri kombëtare si Din Bajram Bajraktari, Bek Din Bajraktari, Tahir Din Bajraktari, Rrustem Tahir Bajraktari e të tjerë, të cilët luftuan atdhetarisht e trimnisht me bajrak, me mendttari, me gjak e me plagë kundër serbëve, malazezëve, turqëve, austro-hungarezëve, si para e gjatë Lidhjes Shqiptare të Prizrenit e deri në Dy Luftërat Ballkanike, në Luftën e Parë Botërore.
Ndonëse asokohe po binte gradualisht fuqia e bajrakut si instituticion, Sali Tahir Bajraktari ia ndiente peshën e genit e të traditës bajrakut të tij, po nuk ia ndjente aq shumë nevojën në realitetet jetësore e shkollore në kryeqytetin e Shqipërisë, pavarësisht se ishte larg kullës e trevës së tij. Kjo për faktin se Sali Tahir Bajraktari i Shipshanit dhe po të mos e kishte mbiemrin “Bajraktari”, ai ishte vet një bajrak i gjallë i kohës së tij shkollore.
Sali Tahir Bajraktari i Shipshanit ishte djalosh malësor rreth 16 vjeçar kur mori rrugën nga kulla e tij trojenike në Kasaj të Tropojës, nga Qafë Morina kult mitik- historik-legjendar, për në kryeqytetin shqiptar, në shkollën teknike amerikane “Harry Fultz”, një shkollë e atillë që edhe pse po ban gati një shekull nga hapja e saj nuk po mundet t’i dalin rivale astenji shkollë shqiptare e derisotme, si për nga mësimdhania, baza material, përgaditja profesionale e nxanësve, etj.
Tirana e shpallur kryeqytet në Kongresin e Lushnjës më 1920 dhe Sali Tahir Bajraktari, i datëlindjes 1919, i ardhun nga “Nënprefektura e Kosovës” (siç thirrej atëherit “Malësia e Gjakovës”), përkitazi, ishin pothuaj moshatarë.
Po, asokohe, Sali Tahir Bajraktari, ky malësor i ri, vinte në kryeqytet me një qytetërim të avancuar prej kohësh. Lartësisht, në dy shekuj.
Të parët e tij, Din Bajram Bajraktari e Bek Din Bajraktari, prej se nga Lidhja Shqiptare e Prizrenit dhe Tahir Bek Bajraktari në Kryengritjen e Pavarësisë të 1912-tës në Shkupin dardan udhëtonin me trena, pasi Kosova ishte me linja hekurudhore. E, prej atëherit bota malësore e alpinëve dardanë modern ishte e madhe, kishte “kryeqëndrat” e veta të qytetërimit, si e thoshin ma të vjetrit në shprehjet e përveçme: “nga Shkodra në Shkup”, “nga Gjakova në Pejë”, “në Plavë e Guci”. Aty, nëpër Kasaj të Shipshanit, bash për skej kullës së Bajraktarit të Shipshanit, kalonte rruga antike ardiano-dardane, e prej nga vitet monarkiste të Kohës së Zogut kishte dhe një rrugë për të lëvizë dhe me makinë për me ra dekteri në qytetin e Gjakovës me rrethina.
Sali Tahir Bajraktari vinte në kryeqytetin e Shqipërisë Londineze nga Dera e Kulla e Bajrakut të njohur të Shipshanit, e cila kishte nxjerrë figura atdhetare me përmasa rajonale e deri kombëtare si Din Bajram Bajraktari, Bek Din Bajraktari, Tahir Din Bajraktari, Rrustem Tahir Bajraktari e të tjerë, të cilët luftuan atdhetarisht e trimnisht me bajrak, me mendttari, me gjak e me plagë kundër serbëve, malazezëve, turqëve, austro-hungarezëve, si para e gjatë Lidhjes Shqiptare të Prizrenit e deri në Dy Luftërat Ballkanike, në Luftën e Parë Botërore.
Ndonëse asokohe po binte gradualisht fuqia e bajrakut si instituticion, Sali Tahir Bajraktari ia ndiente peshën e genit e të traditës bajrakut të tij, po nuk ia ndjente aq shumë nevojën në realitetet jetësore e shkollore në kryeqytetin e Shqipërisë, pavarësisht se ishte larg kullës e trevës së tij. Kjo për faktin se Sali Tahir Bajraktari i Shipshanit dhe po të mos e kishte mbiemrin “Bajraktari”, ai ishte vet një bajrak i gjallë i kohës së tij shkollore.
3.
Sali Tahir Bajraktari në shkollën teknike në Tiranë ishte në kulmin e rritës së vet nga shtati fizik listar alpin e nga mendja e tij me fuqi krejt genetike e bile disi magjishme.
Ky shkollar malësor, si e thonë të tjerët, kishte një zgjuarsi natyrore të lakmueshme, demonstronte një shkathtësi të admirueshme.
Me thanë të vërtetën e cilësojnë si fort të pashëm. Si ai ma. Një Sali Bajraktar.
Me thanë të drejtën ishte i dhanun pas mësimeve, veçmas në shkencat ekzakte dhe i dallueshëm në praktikat mësimore. I kapte mësimet qyshce në klasë, por dhe rrinte ultas e ngultas për me nxanë dije. E kishte merak të madh mos me mbetë pas të tjerëve dhe nuk e donte veten me e ulë kryet para “profesorëve” të tij mjaft të zotë.
E, në koftë se atëherë do të ishte shpik kompjuteri, pa më dyshje, do t’i thoshin Sali Tahir Bajraktarit “kompjutër” në simbolikë, në përngjasi dijetare memoriale.
Duket se këta të Derës së Bajraktarit të fisit tim të Shipshanit e kanë pasë për gen ndër brezni, diçka krejt genetike, për me kanë “kompjuter” të tillë, çka iu shprehet njëjtësisht dhe ndër degëzimet e tyne, tek shumë e në shumësi nipash e mbesash si dje dhe sot. E, iu priftë e Mbara, e iu ndrittë e Mira me i pasë shembuj e shembullime të tilla dijetare dhe në ditë-vitet e shekujt e ardhshëm.
E, unë, e kam njoft nga afër Besnik Sali Bajraktarin, një nga mendjet “kompjuter” të kësaj dere bajraktarësh, të kësaj kulle dijetarësh genetik, i cili si dhe të tjerët e genit të gjakut e tamblit të tij të trungut me degëzime, ia thotë matematikës si bilbili kangës. Po ky Besniku dhe diçka ma tepër: është shahist i kalibrit të madh që ka dalë në duele me kampion bote dhe prej kohësh është i zgjedhur nënkryetar i Federatës Shqiptare të Shahut, për ma tepër: pjesmarrës e përfaqësues i Shqipërisë dhe në disa kongrese ndërkombëtare.
Pra, këta të “Derës së Bajraktarit” e kanë shahun “meny” të ditës dhe të jetës së vet familjare e publike.
E njof dhe ndryshe Besnik Sali Bajraktarin, atëhere kur ai ishte krejt i ri e “me cene” në biografi politike të motmoteve moniste, atëherit kur ishin të internuem për së treti familjarisht e fatkeqësisht në Brisë, në fshatin ma të largët dhe ma reliev thyer shkëmbor në krejt rrethin e Tropojës. I internuan në vitin 1976 nga Kasajt në Brisë. Për pesë vjet, po ngaqë ishin të punës së madhe e të mirë dhe me sjellje morale e shoqërore të lartë, ngaqë ishin të vlerësuar nga brisianët mërturas, i kryen mbi tre vjet internim, po kësaj here, nuk mujtën, ma saktë: nuk i lejuan shtetërisht e politikisht me u kthye në fshatin e lindjes, në trollin e tyre. Kësokohe, i riu Besnik Bajraktari, tregoi një rast tejet unik, plot me sakrifica e sfida për shkollimin e tij, pasi shkonte nga Brisa e Tropojës, e kalonte Qafën e Agrit, dh e binte deri në Breg-Lumi të Shkodrës me e ndjek shkollën e mesme bujqësore, që atëherit kishte për drejtor Mahir Domin, profesorin e nderuar të Universitetit të Shkodrës. Tri orë bante me shkue deri në Breg-Lumi dhe tre orë e gjysmë me u kthye për nelt në Brisë. Udhëtonte dhe në kohë me reshje e trashësi bore sa që gjunjtë në rrehe ia kapnin telat e linjës telefonike dhe në gjithato herë kur kthehej mbrëmjeve i jehonin rrugës ulërimat e ujqërve të maleve përrreth. E, Besniku i tejkalonte të gjitha, shkëlqente në mësime, në sjellje, në dukjen e tij, në udhët e tij…
Sali Tahir Bajraktari në shkollën teknike në Tiranë ishte në kulmin e rritës së vet nga shtati fizik listar alpin e nga mendja e tij me fuqi krejt genetike e bile disi magjishme.
Ky shkollar malësor, si e thonë të tjerët, kishte një zgjuarsi natyrore të lakmueshme, demonstronte një shkathtësi të admirueshme.
Me thanë të vërtetën e cilësojnë si fort të pashëm. Si ai ma. Një Sali Bajraktar.
Me thanë të drejtën ishte i dhanun pas mësimeve, veçmas në shkencat ekzakte dhe i dallueshëm në praktikat mësimore. I kapte mësimet qyshce në klasë, por dhe rrinte ultas e ngultas për me nxanë dije. E kishte merak të madh mos me mbetë pas të tjerëve dhe nuk e donte veten me e ulë kryet para “profesorëve” të tij mjaft të zotë.
E, në koftë se atëherë do të ishte shpik kompjuteri, pa më dyshje, do t’i thoshin Sali Tahir Bajraktarit “kompjutër” në simbolikë, në përngjasi dijetare memoriale.
Duket se këta të Derës së Bajraktarit të fisit tim të Shipshanit e kanë pasë për gen ndër brezni, diçka krejt genetike, për me kanë “kompjuter” të tillë, çka iu shprehet njëjtësisht dhe ndër degëzimet e tyne, tek shumë e në shumësi nipash e mbesash si dje dhe sot. E, iu priftë e Mbara, e iu ndrittë e Mira me i pasë shembuj e shembullime të tilla dijetare dhe në ditë-vitet e shekujt e ardhshëm.
E, unë, e kam njoft nga afër Besnik Sali Bajraktarin, një nga mendjet “kompjuter” të kësaj dere bajraktarësh, të kësaj kulle dijetarësh genetik, i cili si dhe të tjerët e genit të gjakut e tamblit të tij të trungut me degëzime, ia thotë matematikës si bilbili kangës. Po ky Besniku dhe diçka ma tepër: është shahist i kalibrit të madh që ka dalë në duele me kampion bote dhe prej kohësh është i zgjedhur nënkryetar i Federatës Shqiptare të Shahut, për ma tepër: pjesmarrës e përfaqësues i Shqipërisë dhe në disa kongrese ndërkombëtare.
Pra, këta të “Derës së Bajraktarit” e kanë shahun “meny” të ditës dhe të jetës së vet familjare e publike.
E njof dhe ndryshe Besnik Sali Bajraktarin, atëhere kur ai ishte krejt i ri e “me cene” në biografi politike të motmoteve moniste, atëherit kur ishin të internuem për së treti familjarisht e fatkeqësisht në Brisë, në fshatin ma të largët dhe ma reliev thyer shkëmbor në krejt rrethin e Tropojës. I internuan në vitin 1976 nga Kasajt në Brisë. Për pesë vjet, po ngaqë ishin të punës së madhe e të mirë dhe me sjellje morale e shoqërore të lartë, ngaqë ishin të vlerësuar nga brisianët mërturas, i kryen mbi tre vjet internim, po kësaj here, nuk mujtën, ma saktë: nuk i lejuan shtetërisht e politikisht me u kthye në fshatin e lindjes, në trollin e tyre. Kësokohe, i riu Besnik Bajraktari, tregoi një rast tejet unik, plot me sakrifica e sfida për shkollimin e tij, pasi shkonte nga Brisa e Tropojës, e kalonte Qafën e Agrit, dh e binte deri në Breg-Lumi të Shkodrës me e ndjek shkollën e mesme bujqësore, që atëherit kishte për drejtor Mahir Domin, profesorin e nderuar të Universitetit të Shkodrës. Tri orë bante me shkue deri në Breg-Lumi dhe tre orë e gjysmë me u kthye për nelt në Brisë. Udhëtonte dhe në kohë me reshje e trashësi bore sa që gjunjtë në rrehe ia kapnin telat e linjës telefonike dhe në gjithato herë kur kthehej mbrëmjeve i jehonin rrugës ulërimat e ujqërve të maleve përrreth. E, Besniku i tejkalonte të gjitha, shkëlqente në mësime, në sjellje, në dukjen e tij, në udhët e tij…
4.
Sali Tahir Bajraktari i Shipshanit, një nga të veçantit nxënës të shkollës teknike të Tiranës, ishte mjaft i lidhun me shoqërinë. Ai nuk të linte në udhë po të tha “mik” dhe ishte e vështirë me i dalë para në udhë edhe po ta kishe “armik”. Ai, pa fol me tepri, njihej si malësor tipik alpin për nga traditat, karakteri e fiziku i tij, por ndokush dhe e krahasonte me Kreshnikët e Eposit të Veriut.
Në shkollën teknike të Tiranës (e cila dhe sot mban emrin e saj të parë “Harry Fultz”) u njoft nga afër e mirësisht, në kushte e rrethana të caktuara, me nxanës “harryfultz”. Me Mehmet Shehun e “Luftës së Spanjës” dhe kryeministrin e mavonshëm të Shqipërisë Socialiste. Me Fadil Hoxhën që u ba personazhi politik ma kryesor i Kosovës në vitet e Luftës Partizane, në krye të LKJ të Kosovës, në drejtimin disa dekador të Kosovës (KSA në kuadrin e RSFJ). Me Mustafa Gjinishin – një nga luftëtarët e prijtarët e shquar; njëri nga shtatë antarët e Këshillit Antifashist Nacionalçlirimtar, një nga antarët e Shtabit të Përgjithshëm të UNÇL të Shqipëris (10 korrik 1943), sekretar i mbledhjes të Konferencës së Mukjes, etj.. Me Perlat Rexhepin e Vlorës që shkroi “Epopenë e Tre Heronjëve të Shkodrës”. Me gjirokastrin Abedin Çiçi, Mjeshtër i Madh, njeriu me punë e shpirt dritë, që i trokiti në derë dhe kur Salihi ishte në internimin e dytë klasor ideo-politik ndëshkimor në Fier.
E, më rrëfen shumkush, se A. Çiçin e ka njoft në praktikat mësimore të agronomisë në Fidanishten e Laprakës. Apo ma saktë, qysh atëherë i madhi A. Çiçi shihte tek Sali Tahir Bajraktari një nga njerëzit ma të shquar të trevës së tij, Malësisë së Gjakovës, e ma shumë e ma mirë – një burrështetas të kohës së ardhme. Sali Tahir Bajraktari me Mehmet Shehun, ma i madh në moshë, ishte njoft në verën e vitit 1936 kur, ky i fundit, punonte përkohor si traktorist në fermën e shkollës teknike të Tiranës.
Sali Tahir Bajraktarit, këto njohje me figura të tilla, kjo shoqëri në dyert e “Harry Fultz”-it, këto lidhje në kryeqytetin e Tiranës, kjo kohë aktive shkollore, ia rritën ma shumë personalitetin e tij, ia shtuan veprimtarinë e tij, e brumosën ma tej e ma fort atë. Qysh atëherit, këto e të tjera veçanti të tij, e kthyen Sali Tahir Bajraktarin e Shipshanit në një personazh publik.
E njifte dhe vet Mbreti Zog si dhe disa ministra të Qeverisë së Tij, jo vetëm se ai vinte nga një derë e njohur e bajraktarëve të Shipshanit të Malësisë së Gjakovës, por dhe nga që ai, Sali Tahir Bajraktari, po rritej ndër vite si një bajrak i kohës, në kohë, për kohën.
Kulla e tij bajraktare në Kasaj të Tropojës, veçmas pas vdekjes së Tahir Bek Bajraktarit, si dhe shteti monarkik në Tiranë për të mbajtur lidhjen e vet me këtë derë e me këtë krahinë luftarake të Shipshanit, e kishin një mendim e projektim me e çue Sali Tahir Bajraktarin me studime për jashtë shtetit, por…jeta nganjëherë nuk është aq e bukur apo e vështirë siç shfaqet në andrra e në sy-pamje të parë.
Sali Tahir Bajraktari i Shipshanit, një nga të veçantit nxënës të shkollës teknike të Tiranës, ishte mjaft i lidhun me shoqërinë. Ai nuk të linte në udhë po të tha “mik” dhe ishte e vështirë me i dalë para në udhë edhe po ta kishe “armik”. Ai, pa fol me tepri, njihej si malësor tipik alpin për nga traditat, karakteri e fiziku i tij, por ndokush dhe e krahasonte me Kreshnikët e Eposit të Veriut.
Në shkollën teknike të Tiranës (e cila dhe sot mban emrin e saj të parë “Harry Fultz”) u njoft nga afër e mirësisht, në kushte e rrethana të caktuara, me nxanës “harryfultz”. Me Mehmet Shehun e “Luftës së Spanjës” dhe kryeministrin e mavonshëm të Shqipërisë Socialiste. Me Fadil Hoxhën që u ba personazhi politik ma kryesor i Kosovës në vitet e Luftës Partizane, në krye të LKJ të Kosovës, në drejtimin disa dekador të Kosovës (KSA në kuadrin e RSFJ). Me Mustafa Gjinishin – një nga luftëtarët e prijtarët e shquar; njëri nga shtatë antarët e Këshillit Antifashist Nacionalçlirimtar, një nga antarët e Shtabit të Përgjithshëm të UNÇL të Shqipëris (10 korrik 1943), sekretar i mbledhjes të Konferencës së Mukjes, etj.. Me Perlat Rexhepin e Vlorës që shkroi “Epopenë e Tre Heronjëve të Shkodrës”. Me gjirokastrin Abedin Çiçi, Mjeshtër i Madh, njeriu me punë e shpirt dritë, që i trokiti në derë dhe kur Salihi ishte në internimin e dytë klasor ideo-politik ndëshkimor në Fier.
E, më rrëfen shumkush, se A. Çiçin e ka njoft në praktikat mësimore të agronomisë në Fidanishten e Laprakës. Apo ma saktë, qysh atëherë i madhi A. Çiçi shihte tek Sali Tahir Bajraktari një nga njerëzit ma të shquar të trevës së tij, Malësisë së Gjakovës, e ma shumë e ma mirë – një burrështetas të kohës së ardhme. Sali Tahir Bajraktari me Mehmet Shehun, ma i madh në moshë, ishte njoft në verën e vitit 1936 kur, ky i fundit, punonte përkohor si traktorist në fermën e shkollës teknike të Tiranës.
Sali Tahir Bajraktarit, këto njohje me figura të tilla, kjo shoqëri në dyert e “Harry Fultz”-it, këto lidhje në kryeqytetin e Tiranës, kjo kohë aktive shkollore, ia rritën ma shumë personalitetin e tij, ia shtuan veprimtarinë e tij, e brumosën ma tej e ma fort atë. Qysh atëherit, këto e të tjera veçanti të tij, e kthyen Sali Tahir Bajraktarin e Shipshanit në një personazh publik.
E njifte dhe vet Mbreti Zog si dhe disa ministra të Qeverisë së Tij, jo vetëm se ai vinte nga një derë e njohur e bajraktarëve të Shipshanit të Malësisë së Gjakovës, por dhe nga që ai, Sali Tahir Bajraktari, po rritej ndër vite si një bajrak i kohës, në kohë, për kohën.
Kulla e tij bajraktare në Kasaj të Tropojës, veçmas pas vdekjes së Tahir Bek Bajraktarit, si dhe shteti monarkik në Tiranë për të mbajtur lidhjen e vet me këtë derë e me këtë krahinë luftarake të Shipshanit, e kishin një mendim e projektim me e çue Sali Tahir Bajraktarin me studime për jashtë shtetit, por…jeta nganjëherë nuk është aq e bukur apo e vështirë siç shfaqet në andrra e në sy-pamje të parë.
5.
E premtja e zezë e 7 prillit 1939, ma fort e ma qartë se astenjiherë tjetër, e shfaqi lartësisht e botënisht të riun Sali Tahir Bajraktari si një nacionalist të shquar, si një patriot të madh.
Ua thashë kryhere se Sali Tahir Bajraktari ishte trup lisnar, e përngjasonte me ata “kreshnikët e Alpeve”, me personazhe të Eposit të Kreshnikëve, për të cilët “Harryfultzit” kishin njohje dhe nga vepra “Visaret e Kombit”: Vëll. II (1937) dhe Vëll. IV (1939), etj.
Ai, Sali Tahir Bajraktari, energjinë e tij fizike dhe shpirtërore shpesh herë e kthente në një fuqi të madhe, si më 7 prill 1939 kur ai i theu forcërisht me levë hekuri dyert e magazinës ushtarake të shkollës. Hynë aty. U armatosën me armë.
Misioni i shenjtë i mbrojtjes kombëtare të Atdheut të vet i nisi për udhë drejt Durrësit. Mirëpo në Shijak, ura mbi Erzen ishte minosur dhe rruga ishte e pakalueshme për ma andej drejt Portit Detar, ku pushka kushtrimtare jehonte mes flakëve të luftës mbrojtëse atdhetare. Aty erdhën lajme jo të mira nga fronti i luftës. Heroi përballës Mujo Ulqinaku ishte vrarë në krye të detyrës ushtarake luftarake. Qëndresa shqiptare ishte thyer në det e në tokë. Ushtria fashiste italiane po marshonte me hapat: me zjarr e hekur, me flakë e gjak në pushtimin e gjithkahshëm të Shqipërisë.
Nxënësit luftëtarë të shkollës teknike të Tiranës i kthyen nga rruga luftarake e nisur drejt frontit të luftës. Ata u detyruan të ikin prej andej, nga Shijaku, të arratisen drejt Maqedonisë. Atje i futën në një kamp në Gostivar.
Pas disa ditësh Sali Tahir Bajraktarin e çuan në Tropojë, në fshatin e tij të lindjes, në Kasaj të Shipshanit. Aty qëndroi pak kohë, pasi iu doli “falja” atyre që ishin qëndrestarët antifashistë të 7 prillit 1939 dhe, nga që ishte maturantë, atij si dhe të tjerëve, iu dha e drejta për të kryer provimet e diplomimit. Ai u rikthye në Tropojë i diplomuar “agronom”, detyrë të cilën e zotëronte mjaft mirë, aq sa dhe vet puna e bujqësisë ia kishte nevojën atij, profesionit të tij, veçmas në dekadat e para të pasçlimit e të internimeve të tij në Lushnje, Fier, Tepelenë.
E premtja e zezë e 7 prillit 1939, ma fort e ma qartë se astenjiherë tjetër, e shfaqi lartësisht e botënisht të riun Sali Tahir Bajraktari si një nacionalist të shquar, si një patriot të madh.
Ua thashë kryhere se Sali Tahir Bajraktari ishte trup lisnar, e përngjasonte me ata “kreshnikët e Alpeve”, me personazhe të Eposit të Kreshnikëve, për të cilët “Harryfultzit” kishin njohje dhe nga vepra “Visaret e Kombit”: Vëll. II (1937) dhe Vëll. IV (1939), etj.
Ai, Sali Tahir Bajraktari, energjinë e tij fizike dhe shpirtërore shpesh herë e kthente në një fuqi të madhe, si më 7 prill 1939 kur ai i theu forcërisht me levë hekuri dyert e magazinës ushtarake të shkollës. Hynë aty. U armatosën me armë.
Misioni i shenjtë i mbrojtjes kombëtare të Atdheut të vet i nisi për udhë drejt Durrësit. Mirëpo në Shijak, ura mbi Erzen ishte minosur dhe rruga ishte e pakalueshme për ma andej drejt Portit Detar, ku pushka kushtrimtare jehonte mes flakëve të luftës mbrojtëse atdhetare. Aty erdhën lajme jo të mira nga fronti i luftës. Heroi përballës Mujo Ulqinaku ishte vrarë në krye të detyrës ushtarake luftarake. Qëndresa shqiptare ishte thyer në det e në tokë. Ushtria fashiste italiane po marshonte me hapat: me zjarr e hekur, me flakë e gjak në pushtimin e gjithkahshëm të Shqipërisë.
Nxënësit luftëtarë të shkollës teknike të Tiranës i kthyen nga rruga luftarake e nisur drejt frontit të luftës. Ata u detyruan të ikin prej andej, nga Shijaku, të arratisen drejt Maqedonisë. Atje i futën në një kamp në Gostivar.
Pas disa ditësh Sali Tahir Bajraktarin e çuan në Tropojë, në fshatin e tij të lindjes, në Kasaj të Shipshanit. Aty qëndroi pak kohë, pasi iu doli “falja” atyre që ishin qëndrestarët antifashistë të 7 prillit 1939 dhe, nga që ishte maturantë, atij si dhe të tjerëve, iu dha e drejta për të kryer provimet e diplomimit. Ai u rikthye në Tropojë i diplomuar “agronom”, detyrë të cilën e zotëronte mjaft mirë, aq sa dhe vet puna e bujqësisë ia kishte nevojën atij, profesionit të tij, veçmas në dekadat e para të pasçlimit e të internimeve të tij në Lushnje, Fier, Tepelenë.
6.
Sali Tahir Bajraktari, i diplomuar në shkollën teknike të Tiranës, i rikthyer në Tropojë, filloi punë për nji kohë të shkurtër si përkthyes i italishtes në minierën e kromit në Kam të Bytyçit të Tropojës. Ai u largua prej andej dhe kontribuoi në profesionin e tij të agronomit, në pronat e familjes së tij të madhe, në truallin e bajrakut të tij.
Pas kapitullimit të Jugosllavisë në prill 1941, ky shtet federal monarkist u copëtua nën ndikimin italo-gjerman. Me Dekret Mëkambësor, nr. 133, datë 3 dhjetor 1941, në Qeverinë e Tiranës u krijua Ministria e Tokave të Lirueme dhe Prefektura e Kosovës me qendër në Prizren përbahej nga disa komuna administrative me territore e popullsi të ndryshme.
Një ndër to ishte dhe komuna e Becit, ku Sali Tahir Bajraktari emërohet sekretar i saj dhe, tevona, me largimin e kryetarit, e kreu zyrtarisht dhe këtë funksionin shtetëror.
Në disa dokumenta arkivore gjenden “Raport mbi sjelljet e autoriteteve serbe kundra shqiptarëve gjatë kohës së sundimit të tyne në rajonin e komunës së Becit”, “Raport mbi djegjet e shkatërrueme prej serbëve në kohën e shkatërrimit të tyne”, etj.
Në dokumentin e parë na tërhjek gjuha e të shkruarit, kultura e të trajtuarit të çështjeve qyshce në kryefjalë, në fillesë. Aty thuhet tekstualisht: “Në ditët e para e fatëzeza që zbritën serbët e malazezët në këto vende, ata u dukën të butë, të sjellshëm dhe sikur të dishim çka don me thanë Qeverim drejtësie. Po sikur thotë një fjalë e vjetër “Ujku qimen e ndrron e vesin s’e harron”, ashtu dhe pushtuesit e Kosovës nuk shkojnë shumë pa i dhanë ngjyrë tjetër sundimit të tyre. Pikësëparit jugosllavët kërkuan dorëzimin e armëve dhe të çdo lande që kanë lidhje me mjete lufte. Shqiptarët e këtushëm, mbas shumë e shumë vuajtjeve shtazore pa kurrfarë mëshire e njerëzie, banë dorëzimin që kërkohesh. Edhe sot kur kujtohen për këtë veprim bahen sit ë mahnitun. Megjithëse çdo armë e municion ishte dorëzue, gjindarmërija jugosllave nuk mbetesh kurr e mjaftueshme, kërkonte rishtas me sasi të shumta tue përdorë çdo mjet barbarizmi që mund të kujtojë historija…”.
Në dokumentin e dytë shohim përgjegjësinë e lartë zyrtare në trajtimin me emra e mbiemra dhe me fakte të dëmeve të shkaktuara nga serbët në fshatin Bec, si, konkretisht: Çel Shabani dhe Mus Zeneli nga 12.000 franga shqiptare secili; Ukë Myrta, Rexhep Sejdia, Dervish Bajrushi, Isuf Musa, Palush Marku, Demush Shabani, Man Halili nga 10.000 franga shqiptare secili, etj., etj.
Komuna e Becit, e drejtuar nga Sali Tahir Bajraktari, u kthye në një bazë të randësishme të Luftës Nacionalçlirimtare në këtë trevë e për Rrafshin e Dukagjinit. Kati i parë i saj i ngjante një spitali partizan, ku shëroheshin të sëmurët nga të ftohtit e nga plagët e luftës. Atyre iu shërbente si një “mjeke popullore” dhe e shoqja e tij, Fatimja e derës (oxhakut) së fisme të Bajram Hazir Rrogamit të Tropojës.
Në arkivën time, në një dosje, kam disa faqe me kujtime të veteranit Ali Zenun Qelia i Shipshanit. Ai tregon se si me njësitin e tij partizan shkoi në komunën e Becit dhe e mori aty Xheladin Hanën – Hero i Popullit, i cili ishte i plagosur dhe e kishin mjekuar e ia kishin shpëtuar jetën Sali Tahir Bajraktari me të shoqen e tij. Ata e morën prej aty dhe e çue në fshatin Valbonë. Atëherë, në vitet e komunizmit, janë kanë interesuar veçanarisht Ali Z. Qelia dhe im atë, Ali Lushaj, që Bek Din Bajraktari i vrarë në luftë me sllavët të shpallej “Dëshmor i Atdheut”, që ky akti ndaj Xheladin Hanës të përmendej si vlerë e luftës partizane dhe të ekspozohej në stenda të muzeut krahinor apo të rrethit. Kjo çështje shkoi për shqyrtesë deri tek sekretari i parë i KP të rrethit, po gjithçka mbeti në pikënisje, pa u krye atë ditë e sot. E kjo është fjala e parë publike e shkruar për këtë akt të lartë të familjes Bajraktari të Shipshanit, të vet Sali Tahir Bajraktarit e të vet Fatime Rrogamit-Bajraktari, bashkëshortes së tij dinjitare, e ditur, e përkushtuar, një malësore tipike e kohëve të vështira të luftës e të monizmit.
Sali Tahir Bajraktari, i diplomuar në shkollën teknike të Tiranës, i rikthyer në Tropojë, filloi punë për nji kohë të shkurtër si përkthyes i italishtes në minierën e kromit në Kam të Bytyçit të Tropojës. Ai u largua prej andej dhe kontribuoi në profesionin e tij të agronomit, në pronat e familjes së tij të madhe, në truallin e bajrakut të tij.
Pas kapitullimit të Jugosllavisë në prill 1941, ky shtet federal monarkist u copëtua nën ndikimin italo-gjerman. Me Dekret Mëkambësor, nr. 133, datë 3 dhjetor 1941, në Qeverinë e Tiranës u krijua Ministria e Tokave të Lirueme dhe Prefektura e Kosovës me qendër në Prizren përbahej nga disa komuna administrative me territore e popullsi të ndryshme.
Një ndër to ishte dhe komuna e Becit, ku Sali Tahir Bajraktari emërohet sekretar i saj dhe, tevona, me largimin e kryetarit, e kreu zyrtarisht dhe këtë funksionin shtetëror.
Në disa dokumenta arkivore gjenden “Raport mbi sjelljet e autoriteteve serbe kundra shqiptarëve gjatë kohës së sundimit të tyne në rajonin e komunës së Becit”, “Raport mbi djegjet e shkatërrueme prej serbëve në kohën e shkatërrimit të tyne”, etj.
Në dokumentin e parë na tërhjek gjuha e të shkruarit, kultura e të trajtuarit të çështjeve qyshce në kryefjalë, në fillesë. Aty thuhet tekstualisht: “Në ditët e para e fatëzeza që zbritën serbët e malazezët në këto vende, ata u dukën të butë, të sjellshëm dhe sikur të dishim çka don me thanë Qeverim drejtësie. Po sikur thotë një fjalë e vjetër “Ujku qimen e ndrron e vesin s’e harron”, ashtu dhe pushtuesit e Kosovës nuk shkojnë shumë pa i dhanë ngjyrë tjetër sundimit të tyre. Pikësëparit jugosllavët kërkuan dorëzimin e armëve dhe të çdo lande që kanë lidhje me mjete lufte. Shqiptarët e këtushëm, mbas shumë e shumë vuajtjeve shtazore pa kurrfarë mëshire e njerëzie, banë dorëzimin që kërkohesh. Edhe sot kur kujtohen për këtë veprim bahen sit ë mahnitun. Megjithëse çdo armë e municion ishte dorëzue, gjindarmërija jugosllave nuk mbetesh kurr e mjaftueshme, kërkonte rishtas me sasi të shumta tue përdorë çdo mjet barbarizmi që mund të kujtojë historija…”.
Në dokumentin e dytë shohim përgjegjësinë e lartë zyrtare në trajtimin me emra e mbiemra dhe me fakte të dëmeve të shkaktuara nga serbët në fshatin Bec, si, konkretisht: Çel Shabani dhe Mus Zeneli nga 12.000 franga shqiptare secili; Ukë Myrta, Rexhep Sejdia, Dervish Bajrushi, Isuf Musa, Palush Marku, Demush Shabani, Man Halili nga 10.000 franga shqiptare secili, etj., etj.
Komuna e Becit, e drejtuar nga Sali Tahir Bajraktari, u kthye në një bazë të randësishme të Luftës Nacionalçlirimtare në këtë trevë e për Rrafshin e Dukagjinit. Kati i parë i saj i ngjante një spitali partizan, ku shëroheshin të sëmurët nga të ftohtit e nga plagët e luftës. Atyre iu shërbente si një “mjeke popullore” dhe e shoqja e tij, Fatimja e derës (oxhakut) së fisme të Bajram Hazir Rrogamit të Tropojës.
Në arkivën time, në një dosje, kam disa faqe me kujtime të veteranit Ali Zenun Qelia i Shipshanit. Ai tregon se si me njësitin e tij partizan shkoi në komunën e Becit dhe e mori aty Xheladin Hanën – Hero i Popullit, i cili ishte i plagosur dhe e kishin mjekuar e ia kishin shpëtuar jetën Sali Tahir Bajraktari me të shoqen e tij. Ata e morën prej aty dhe e çue në fshatin Valbonë. Atëherë, në vitet e komunizmit, janë kanë interesuar veçanarisht Ali Z. Qelia dhe im atë, Ali Lushaj, që Bek Din Bajraktari i vrarë në luftë me sllavët të shpallej “Dëshmor i Atdheut”, që ky akti ndaj Xheladin Hanës të përmendej si vlerë e luftës partizane dhe të ekspozohej në stenda të muzeut krahinor apo të rrethit. Kjo çështje shkoi për shqyrtesë deri tek sekretari i parë i KP të rrethit, po gjithçka mbeti në pikënisje, pa u krye atë ditë e sot. E kjo është fjala e parë publike e shkruar për këtë akt të lartë të familjes Bajraktari të Shipshanit, të vet Sali Tahir Bajraktarit e të vet Fatime Rrogamit-Bajraktari, bashkëshortes së tij dinjitare, e ditur, e përkushtuar, një malësore tipike e kohëve të vështira të luftës e të monizmit.
7.
Pas Tahir Bek Bajraktarit, në linjë genetike, bajraku i takonte Rrustem Tahir Bajraktarit, vllaut të madh të Sali Tahir Bajraktarit. Ai e mbajti nja shtatë vite. Deri në hapin e fjalën e fundit të tij. Ishte fort i ditun e mjaft i lidhur me fshatin e tij, krahinën e tij, bajrakun e tij. I kishin hije për mirë: fjala me peshë në kuvende, pushka trimnore në beteja e pamja bukurnore e burrnore. Dinte artin e luftës. Bante art tradite në komunikimin me njerëzit e fisit e të Nënprefekturës, me të Rrafshit të Dukagjinit. Fliste edhe në gjuhët e huaja: në italisht, në serbisht…
Asokohe Rrustem Tahir Bajraktari nuk kishte shumë nevojë për Bajrakun e Shipshanit, po për emrin e veprimtarinë atdhetare, ditunore e prijtare të tij kishte nevojë vet bajraku i Shipshanit. Dukej si i lindun për t’i prirë bajrakut të vet.
Përgjatë historisë, bajraku i Shipshanit, sikurse dhe të tjerët në Malësinë e Gjakovës, ishin mjaft të lidhur me krahinën e Plavë-Gucisë, me tre bajrakët e saj, me viset e saj. Vet dera e Bajraktarit të Shipshanit kishte krijuar lidhje farefisnore me këtë trevë epike, që Lufta e saj e Nokshiqit e viteve 1879-1880 ishte Parathënie e Shpalljes së Pavarësisë në Vlorën e 1912-tës të Ismail Qemalit, apo siç thonë vargjet: Si dy male i rrijnë Historisë / Nokshiqi e Vlora e Pavarësisë”…/
Aty nga fundviti 1942 banda çetnike sllave e Marko Vaçeliqit mësyni tek Stanet e Hotit, në Lipovicë, duke kërcenue e për të pushtue krejt Plavë-Gucinë. Kur në pranverën e vitit 1943 sulmuan çetnikët e Pavle Gjurishtit, komandant i formacioneve çetnike në Malin e Zi, atëherë u muar vendimi popullor institucional për me ngritë kompani vullnetare në Plavë-Guci për ta mbrojt atë nga sulmet e Çetinës e të Beogradit e deri të Moskës. Prapë në shtator 1943 çetnikët e kërcenuan krahinën për pushtim, donin të hynin në qytetin e Plavës “për të likujduar komunistët”, por në bisedime me Shemsi Ferrin, Shaban Bej Rexhepagajn e Hajro Shahmanin u detyruan me u zmbraps deri në kufijtë e 1912-‘13-tës.
Në fillim të nëntorit 1943 repartet çetnike të Veliçko Bojoviqit e sulmuan krahinën legjendare të Plavë-Gucisë. U lëshua kushtrimi luftarak. Në këtë luftë mori pjesë dhe një formacion ushtarak vullnetar i Shipshanit, i prirë nga bajraktari i fisit, nga Rrustem Tahir Bajraktari. Ai e mbante flamurin (bajrakun) në ballë të betejës.
Në një nga ditët e kësaj lufte sa lokale dhe (ndër)kombëtare, tue u kthye hypur në kali shale për në qytetin e Plavës e kapin dhimbje të forta të zemrës dhe ai bie përtokë. Pësoi dëmtime frakturore jo të lehta e shtypje të randa, çka e banë me e nxanë shtratin e lëngesës e të shpresës për shpëtim. Ai qëndroi tek një familje me mbiemrin Beshkoviq në Plavë, me sa duket të origjinës shqiptare, të cilët u përkujdesën për Rrustem Tahir Bajraktarin si për djalin e vet për me ia mjekue plagët, me ia shërue dhimbjet, me e ngritë në kambë si një luftëtar prijtar i zoti.
Kur lajmi i shkoi në vesh Sali Tahir Bajraktarit u nis nga komuna e Becit e shkoi në krahinën e Plavë-Gucisë, tek vllau i tij. Ai e mori Flamurin e Bajrakut të Shipshanit për me e çue tek kulla e vet në Kasaj. Thonë se një ditë Sali Tahir Bajraktari shkoi në një përpjekje luftarake me çetnikët sllavë. E mbante Flamurin e Bajrakut.
Ishte beteja e fundit që valvitej Flamuri i Bajrakut të Shipshanit.
Sali Tahir Bajraktari ishte i fundit bajraktar i Shipshanit që printe në një luftë me bajrakun e fisit në dorë.
Pas asaj lufte në Plavë-Guci, Sali Tahir Bajraktari u kthye në shtëpinë e tij, bashkë me vllaun e vet, Rrustem Tahir Bajraktarin dhe me Flamurin e Bajrakut të Shipshanit. Thonë se Rrustemi qëndroi një apo ma shumë ditë në kullën e tij në Kasaj dhe ndrroi jetë ende pa i mbush tridhjetë pranverat e moshës së tij.
Ai mbeti në historinë që ende nuk është shkruar plotërisht, saktësiht, lartësisht për jetën e veprimtarinë e tij e të bajrakut të vet, të Dinastisë Bajraktari të fisit të Shipshanit.
Pas Tahir Bek Bajraktarit, në linjë genetike, bajraku i takonte Rrustem Tahir Bajraktarit, vllaut të madh të Sali Tahir Bajraktarit. Ai e mbajti nja shtatë vite. Deri në hapin e fjalën e fundit të tij. Ishte fort i ditun e mjaft i lidhur me fshatin e tij, krahinën e tij, bajrakun e tij. I kishin hije për mirë: fjala me peshë në kuvende, pushka trimnore në beteja e pamja bukurnore e burrnore. Dinte artin e luftës. Bante art tradite në komunikimin me njerëzit e fisit e të Nënprefekturës, me të Rrafshit të Dukagjinit. Fliste edhe në gjuhët e huaja: në italisht, në serbisht…
Asokohe Rrustem Tahir Bajraktari nuk kishte shumë nevojë për Bajrakun e Shipshanit, po për emrin e veprimtarinë atdhetare, ditunore e prijtare të tij kishte nevojë vet bajraku i Shipshanit. Dukej si i lindun për t’i prirë bajrakut të vet.
Përgjatë historisë, bajraku i Shipshanit, sikurse dhe të tjerët në Malësinë e Gjakovës, ishin mjaft të lidhur me krahinën e Plavë-Gucisë, me tre bajrakët e saj, me viset e saj. Vet dera e Bajraktarit të Shipshanit kishte krijuar lidhje farefisnore me këtë trevë epike, që Lufta e saj e Nokshiqit e viteve 1879-1880 ishte Parathënie e Shpalljes së Pavarësisë në Vlorën e 1912-tës të Ismail Qemalit, apo siç thonë vargjet: Si dy male i rrijnë Historisë / Nokshiqi e Vlora e Pavarësisë”…/
Aty nga fundviti 1942 banda çetnike sllave e Marko Vaçeliqit mësyni tek Stanet e Hotit, në Lipovicë, duke kërcenue e për të pushtue krejt Plavë-Gucinë. Kur në pranverën e vitit 1943 sulmuan çetnikët e Pavle Gjurishtit, komandant i formacioneve çetnike në Malin e Zi, atëherë u muar vendimi popullor institucional për me ngritë kompani vullnetare në Plavë-Guci për ta mbrojt atë nga sulmet e Çetinës e të Beogradit e deri të Moskës. Prapë në shtator 1943 çetnikët e kërcenuan krahinën për pushtim, donin të hynin në qytetin e Plavës “për të likujduar komunistët”, por në bisedime me Shemsi Ferrin, Shaban Bej Rexhepagajn e Hajro Shahmanin u detyruan me u zmbraps deri në kufijtë e 1912-‘13-tës.
Në fillim të nëntorit 1943 repartet çetnike të Veliçko Bojoviqit e sulmuan krahinën legjendare të Plavë-Gucisë. U lëshua kushtrimi luftarak. Në këtë luftë mori pjesë dhe një formacion ushtarak vullnetar i Shipshanit, i prirë nga bajraktari i fisit, nga Rrustem Tahir Bajraktari. Ai e mbante flamurin (bajrakun) në ballë të betejës.
Në një nga ditët e kësaj lufte sa lokale dhe (ndër)kombëtare, tue u kthye hypur në kali shale për në qytetin e Plavës e kapin dhimbje të forta të zemrës dhe ai bie përtokë. Pësoi dëmtime frakturore jo të lehta e shtypje të randa, çka e banë me e nxanë shtratin e lëngesës e të shpresës për shpëtim. Ai qëndroi tek një familje me mbiemrin Beshkoviq në Plavë, me sa duket të origjinës shqiptare, të cilët u përkujdesën për Rrustem Tahir Bajraktarin si për djalin e vet për me ia mjekue plagët, me ia shërue dhimbjet, me e ngritë në kambë si një luftëtar prijtar i zoti.
Kur lajmi i shkoi në vesh Sali Tahir Bajraktarit u nis nga komuna e Becit e shkoi në krahinën e Plavë-Gucisë, tek vllau i tij. Ai e mori Flamurin e Bajrakut të Shipshanit për me e çue tek kulla e vet në Kasaj. Thonë se një ditë Sali Tahir Bajraktari shkoi në një përpjekje luftarake me çetnikët sllavë. E mbante Flamurin e Bajrakut.
Ishte beteja e fundit që valvitej Flamuri i Bajrakut të Shipshanit.
Sali Tahir Bajraktari ishte i fundit bajraktar i Shipshanit që printe në një luftë me bajrakun e fisit në dorë.
Pas asaj lufte në Plavë-Guci, Sali Tahir Bajraktari u kthye në shtëpinë e tij, bashkë me vllaun e vet, Rrustem Tahir Bajraktarin dhe me Flamurin e Bajrakut të Shipshanit. Thonë se Rrustemi qëndroi një apo ma shumë ditë në kullën e tij në Kasaj dhe ndrroi jetë ende pa i mbush tridhjetë pranverat e moshës së tij.
Ai mbeti në historinë që ende nuk është shkruar plotërisht, saktësiht, lartësisht për jetën e veprimtarinë e tij e të bajrakut të vet, të Dinastisë Bajraktari të fisit të Shipshanit.
8.
Sali Tahir Bajraktarit ishte nxënës në shkollën teknike amerikane “Harry Fultz”, një vit pas shtetëzimit të saj nga Zogu, po gjithë jetën e tij në komunizëm e përndoqi me trajtesa e mbingarkesa politike fakti se ishte një “Harry Fultz”.
Përkundrazi ai një thanie të njohur të Harry Fultz “Përpiqu të bësh Shqipërinë vend për të cilin vlen të jetosh” e kishte moto të veten, pavarësisht se dhe për shërbesa të larta kombëtare e qytetare ndaj vendit të vet dhe nuk i mori shpërblesat e merituara. Përkundrazi: e internuan tre herë, atë vet dhe familjen e tij të madhe. Të parën herë, në vitet 1953-’55 në Lushnje-Tepelenë-Lushnje. Të dytën herë, në vitet 1959 deri më 1970, në Fier, në NB “Çlirimi”. Të tretën herë, më 1976 në Brisë. Pas internimit të fundit nuk u kthyen ma në vendlindjen e vet, në Kasaj të Shipshanit, përveçse kur Sali Tahir Bajraktarin e çuan për ta varrosur në vendlindjen e tij trojenike. Aty ku lindi dhe u rrit si bajraktar, si luftëtar, si dijetar, si shtetar, si shqiptar.
Sali Tahir Bajraktari në jetën e vet i pati dy martesa me çika nga dyer të mëdha, të njoftuna ndër Shqiptari për pushkë e mendje, për traditat, vlerat e virtytet e tyre. E para martesë ishte me Xhevahiren e derës së Sahit Hoxhës të Fletit të Pukës. E dyta martesë ishte me Fatimen e derës së Bajram Hazirit të Rrogamit. I pati 12 fëmijë: Drita, Mustafa, Tahiri, Bedrija, Nexhmija, Makbulja, Besniku, Bahria, Zarifja, Vojsava, Fiqireti, Afërdita, të cilët gëzojnë një emër të mirë, i qëndruan kohës me vështirësi e krenari, me sakrifica e dinjitet. U rritën vet të mirë e rritën fëmijë të mirë. Me gene të trollit, në brezni. Me i rritë këta fëmijë atij i duhej shpesh herë të tregohej e të çertifikohej “rebel” i kohës me të gjithë ata kurthaçi që nuk ia donin të mirën, që donin me ia klucë të keqen, që e sulmonin për zotësitë, që e ndiqnin me “cenet” e biografisë, etj. Atij, në internime nga Brisa në Fier-Lushnje-Tepelenë, në veprat e mëdha të dritës si në Fierzë, në qytetin alpin të Bajramcurrit, etj. për me i ruajt fëmijët e vet, familjen e vet, i duhej të sillej si Shqiponja në Folenë e Vet…
Sali Tahir Bajraktarin vërtet nuk e lanë të rritej i madh me pushtet e në shtet, po as nuk mujtën me e ba “të vogël” në kullën e vet, në udhën e vet. Atë nuk e lanë apo nuk ia mundësuan me i demonstruar vlerat e tij të rralla në lartësitë e kohënave sado të vështira, por as nuk mundën për me ia hup genet në rrjedhat e brezave të tij degëshumë. Ai po rritej i madh që në rininë e tij në shkollën teknike të Tiranës, po dhe kur u ba i madh në moshë e me thinja dukej e ndjehej sikur të ishte djalosh i ri.
Sot, lisnaja e tij në vargavijë genetike, dhe deri me nipër e mbesa të derës kombëtare Bajraktari, janë të njohur për mirë: juristi e shahisti Besnik Sali Bajraktari, djemtë e Tahir Sali Bajraktarit, vllaznit Mulaj të Universitetit Ndërkombëtar të Tiranës, vllaznit Ponari të firmës “Kassel”, të Fondacionit “Kastriot Kadri Ponari” etj. Këta, të gjithë, janë si notat e pentagramit, apo ndryshe: secili me instrumentin e vet, me hapin e tij, përndryshe: janë një ansambël vlerash e arritjesh bashkëkohore.
Faktikisht, nipat e mbesat e Sali Tahir Bajraktarit janë genemirë në truallin e kullat e tyre, por kanë një nderim e kumtim të veçantë për dajën e tyre, për Dinastinë Bajraktari të Shipshanit, prej se nga Din Bajram Bajraktari, Bek Din Bajraktari, Tahir Bek Bajraktari, Rrustem Tahir Bajraktari e të tjerët të mavonshmit, si Mustafë Sali Bajraktari, martir i demokracisë prej vitit 1976, “Qytetar Nderi” i Tropojës, emrin e të cilit prej 26 majit 2016 do ta mbajë Sheshi kryesor i kësaj njësie administrative të madhe, ish nënprefekturë, ish qendër rrethi e komune, etj. apo si e ceki në disa shkrime të mijat “kryeqyteti” edhe i krahinës time të Shipshanit ndër dekada të shekujve të fundit.
Sali Tahir Bajraktarit ishte nxënës në shkollën teknike amerikane “Harry Fultz”, një vit pas shtetëzimit të saj nga Zogu, po gjithë jetën e tij në komunizëm e përndoqi me trajtesa e mbingarkesa politike fakti se ishte një “Harry Fultz”.
Përkundrazi ai një thanie të njohur të Harry Fultz “Përpiqu të bësh Shqipërinë vend për të cilin vlen të jetosh” e kishte moto të veten, pavarësisht se dhe për shërbesa të larta kombëtare e qytetare ndaj vendit të vet dhe nuk i mori shpërblesat e merituara. Përkundrazi: e internuan tre herë, atë vet dhe familjen e tij të madhe. Të parën herë, në vitet 1953-’55 në Lushnje-Tepelenë-Lushnje. Të dytën herë, në vitet 1959 deri më 1970, në Fier, në NB “Çlirimi”. Të tretën herë, më 1976 në Brisë. Pas internimit të fundit nuk u kthyen ma në vendlindjen e vet, në Kasaj të Shipshanit, përveçse kur Sali Tahir Bajraktarin e çuan për ta varrosur në vendlindjen e tij trojenike. Aty ku lindi dhe u rrit si bajraktar, si luftëtar, si dijetar, si shtetar, si shqiptar.
Sali Tahir Bajraktari në jetën e vet i pati dy martesa me çika nga dyer të mëdha, të njoftuna ndër Shqiptari për pushkë e mendje, për traditat, vlerat e virtytet e tyre. E para martesë ishte me Xhevahiren e derës së Sahit Hoxhës të Fletit të Pukës. E dyta martesë ishte me Fatimen e derës së Bajram Hazirit të Rrogamit. I pati 12 fëmijë: Drita, Mustafa, Tahiri, Bedrija, Nexhmija, Makbulja, Besniku, Bahria, Zarifja, Vojsava, Fiqireti, Afërdita, të cilët gëzojnë një emër të mirë, i qëndruan kohës me vështirësi e krenari, me sakrifica e dinjitet. U rritën vet të mirë e rritën fëmijë të mirë. Me gene të trollit, në brezni. Me i rritë këta fëmijë atij i duhej shpesh herë të tregohej e të çertifikohej “rebel” i kohës me të gjithë ata kurthaçi që nuk ia donin të mirën, që donin me ia klucë të keqen, që e sulmonin për zotësitë, që e ndiqnin me “cenet” e biografisë, etj. Atij, në internime nga Brisa në Fier-Lushnje-Tepelenë, në veprat e mëdha të dritës si në Fierzë, në qytetin alpin të Bajramcurrit, etj. për me i ruajt fëmijët e vet, familjen e vet, i duhej të sillej si Shqiponja në Folenë e Vet…
Sali Tahir Bajraktarin vërtet nuk e lanë të rritej i madh me pushtet e në shtet, po as nuk mujtën me e ba “të vogël” në kullën e vet, në udhën e vet. Atë nuk e lanë apo nuk ia mundësuan me i demonstruar vlerat e tij të rralla në lartësitë e kohënave sado të vështira, por as nuk mundën për me ia hup genet në rrjedhat e brezave të tij degëshumë. Ai po rritej i madh që në rininë e tij në shkollën teknike të Tiranës, po dhe kur u ba i madh në moshë e me thinja dukej e ndjehej sikur të ishte djalosh i ri.
Sot, lisnaja e tij në vargavijë genetike, dhe deri me nipër e mbesa të derës kombëtare Bajraktari, janë të njohur për mirë: juristi e shahisti Besnik Sali Bajraktari, djemtë e Tahir Sali Bajraktarit, vllaznit Mulaj të Universitetit Ndërkombëtar të Tiranës, vllaznit Ponari të firmës “Kassel”, të Fondacionit “Kastriot Kadri Ponari” etj. Këta, të gjithë, janë si notat e pentagramit, apo ndryshe: secili me instrumentin e vet, me hapin e tij, përndryshe: janë një ansambël vlerash e arritjesh bashkëkohore.
Faktikisht, nipat e mbesat e Sali Tahir Bajraktarit janë genemirë në truallin e kullat e tyre, por kanë një nderim e kumtim të veçantë për dajën e tyre, për Dinastinë Bajraktari të Shipshanit, prej se nga Din Bajram Bajraktari, Bek Din Bajraktari, Tahir Bek Bajraktari, Rrustem Tahir Bajraktari e të tjerët të mavonshmit, si Mustafë Sali Bajraktari, martir i demokracisë prej vitit 1976, “Qytetar Nderi” i Tropojës, emrin e të cilit prej 26 majit 2016 do ta mbajë Sheshi kryesor i kësaj njësie administrative të madhe, ish nënprefekturë, ish qendër rrethi e komune, etj. apo si e ceki në disa shkrime të mijat “kryeqyteti” edhe i krahinës time të Shipshanit ndër dekada të shekujve të fundit.
↧
AS ROZAFË E AS DORUNTINË
Ramiz LUSHAJ/
AS ROZAFË E AS DORUNTINË/
1./
Shkodër: 2 prill 2016./
Me katër pika gjaku loton qielli./
Me katër varre lundron dielli./
Shkodër: 2 prill 2016./
Me katër pika gjaku loton qielli./
Me katër varre lundron dielli./
Nga Toka ngrihen katër Konstandinë./
Ndryshe nga Legjenda Arbnore:/
Ata janë lisa të gjallë…/
Ndryshe nga Legjenda Arbnore:/
Ata janë lisa të gjallë…/
Ata kërkojnë Motren e Tyne të Madhe:
Demokracinë.
Demokracinë.
Ajo, ndryshe nga Legjenda Arbnore:
Trupin e bukur e ka me varrë…!
Trupin e bukur e ka me varrë…!
Me katër dëshmorët e Shkodrës:
Arben Broci, Besnik Ceka, Bujar Bishanaku, Nazmi Kryeziu.
Arben Broci, Besnik Ceka, Bujar Bishanaku, Nazmi Kryeziu.
Me Azem Hajdar…
2.
Demokracia:
Me katër mijë plagë.
Nis prillin e vet.
Nis Alfabet…
Demokracia:
Me katër mijë plagë.
Nis prillin e vet.
Nis Alfabet…
Demokracia nuk është Rozafë,
As nji Doruntinë.
As nji Doruntinë.
Ajo është motër me Lirinë…
Nusja ma e bukur për Shqipërinë.
Nusja ma e bukur për Shqipërinë.
Shqipëri Etnike, 2 prill 2016
↧
DY LUFTËTARË MARTIRË NGA PLAVË-GUCIA
SELMAN FAKU PRELVUKAJ E PULEC HIMA AHMETAJ, DY LUFTËTARË MARTIRË NGA PLAVË-GUCIA
-Në 70 vjetorin e vrasjes së tyre nga serbo-malazezët në bjeshkën e Memës /
-Në 70 vjetorin e vrasjes së tyre nga serbo-malazezët në bjeshkën e Memës /
NGA RAMIZ LUSHAJ/
1.Historia i njef të asht’ e të palctë Kasemçukajt. Rrem genetik i Prelvukajve, bark më veti i tyne.
Nga kjo derë e fisme është gjyshja e Bruno Selimajt të Nokshiqit. Bjeshka i thoshin, një emën burimor shqiptar. Ajo është motra e legjendave të trimnisë, Selman Faku Kasemçukaj. Ky luftëtar i Shqipërisë Etnike është pesë herë i njoftun: si Selman, si i Kasemçukaj, si i Prelvukaj, si i Martinaj, si Plavë-Gucias.
Një fakt: i fismi Jakup Jahelezi i Dragobisë, mbi 90 vjeç, i emigruem në Nju Jork, e përveçon Selman Fakun me thanien e thuktë: “S’kam pa djemë ma trima në jetën teme”.[1]
2.Kasem Çukaj i trimnisë, sipas pemës gjenealogjike, ishte vet i katërti vlla, sëbashku me Metën, Latifin e Omerin. Tre prej tyre pjesmarrës ballor në Luftën panshqiptare e ndërkombëtare të Nokshiqit (1879-1880).
Vet Kasem Çukaj i pati gjashtë djemë: Butin, Salihin, Brahimin, Rekun, Elkun e Fakun. Gjashtë kreshnikë. Si në Eposin e Kreshnikëve. Secili histori e lavdi të shkruar me mend e pushkë, me sakrifica e gjak.
Tre prej tyre: Brahimi, Buti e Salihi, janë martirë të kombit shqiptar.
Prof. dr. Zekeria Cana ishte në shtator 1995 në fshatin Martinaj, në kullën e të moçmit mbi shekullor, Sylë Prelvukajt, i cili e kishte përjetue pushtimin sllav genocidial të Plavë-Gucisë nga tetori i 1912-tës deri në nëntorin e 1913-tës, kohë e njohur në histori edhe me emrin e tragjedisë “Masakra e Previsë”. Ky i rrëfen historianit edhe për një nga dajët e Bruno Selimajt: “Brahim Kasemi dhe dy burra të tjerë që nuk pranuan ndrrimin e fesë u pushkatuan në vend. Varret i kanë mbi fshat pranë themeleve të kishës së vjetër katolike”.[2]
Historiani tjetër, i vuthjani R. Dedushaj, tek vepra “100 Vjet Luftë” dëshmon se djalin e Kasemçukajve, Brahimin – vet i tretë, e kanë vrarë Vasojeviçët si hakmarrje shovene ndaj trimave e trimnive të Prelvukajve në mbrojtje të Plavë-Gucisë në vitet 1854-1880.
Dy djemtë e tjerë të Kasem Çukajt, Butin dhe Salihin, i kanë pushkatue malazezët në Masakrën e Previsë.[3] Nuk iu dihen as vorret.
Kësokohe, në Previ, në këtë masakër ende të pazbardhur plotërisht dhe të padënuar ndërkombëtarisht u pushkatua nga Martinajt edhe Arif A. Balidemaj, Hysen Delia, Mujë Gali, Bajram Haxhia e në Greben Nezir Cufi e Zekë Haxhia. Ka edhe të tjerë. Ne kaq dijmë. Trolli i vet Martinajve mund të dëshmojë ma tepër.
3.
Një telegram i 27 marsit 1913 i nënshkruem nga Krahinari i Pejës, J. Plamenac, drejtue për në Çetinën e Krajlit, direkt për ministrin e Brendshëm Plamenac, i ban atij me dije se “sot në Martinaj iu vu zjarri 11 shtëpive kaçake” (Dok. nr. 488). Historianët listojnë se u dogj edhe kulla e Kasemçukajve të Prelvukajve. Krimineli i atij zjarri të përflakshëm e të përgjakshëm ishte kapiteni Vuksan Dragoviq, antar i Gjykatës Ushtarake në Plavë-Gucinë e sapopushtuar nga mbretnia e Malit të Zi, një mbretni – protektoriat i kahershëm i Perandorisë Ruse.
Kësokohe, Selman Faku i Kasemçukajve, përndryshe: vllai i gjyshes së Bruno Selimajt, ishte vetëm dy vjeç. Djalë i vetëm. Një grua e atyhit e mori në mbrojtje deri në vetsakrificë. E fshehu në një kullë, në dimit e saj. Ai iu shpëtoi kontrollit e ndëshkimit sllav dhe asaj jete shumë të vështirë të kohës së Masakrës së Previsë, një nga masakrat ma të mëdha ë ma tragjike në historinë e botës antike e moderne. Ndoshta kjo situatë e rëndë e me rrethana të ashpra në vite rritje e lanë atë disi trupshkurtër.
Selman Faku Prelvukaj i Martinajve, banor i Gucisë, luftëtar i lirisë për Plavë-Guci, për Shqipëri Etnike, veçanarisht gjatë Luftës së Dytë Botërore e në vitet e para të sundimit të shumëfishtë komunist në Malin e Zi (Jugosllavinë Avnjoiste) e në Shqipërinë Londineze, u shqua si Luftëtar i Lirisë Kombëtare Shqiptare.
4.
Ai, Selman Faku i Martinajve kishte me veti edhe një shok të pa shoq, Pulec Hima Ahmetaj i Vuthajve. Si rrinë shqiponja me dy krena në Flamurin Kombëtar Shqiptar ashtu qëndruan këta të dy sëbashku në Plavë e Guci me rrethina vrrini e bjeshke deri në Malësi të Gjakovës (Tropojë), Malësi të Madhe, Shkodër, Deçan, etj.
Ata kishin edhe një “Grup të Rezistencës Shqiptare Kundër Sllavëve” (1941-1947).
Shqiptarët prej nga liqeni i Plavës tek ai i Shkodrës dhe nga lumi i Limit deri tek rrjedhat e Drinit, si dhe ardhacakë e okupues sllavë në Alpe, e thirrnin “Grupi i Selmanit e i Pulecit” apo “Grupi i Pulecit e i Selmanit”.
Këta, të dy, nuk u ndanë kurrë në jetë në vitet e rezistencës së tyre. Ata i kishin idealet kombëtare shqiptare të përbashkëta. Për ma tepër, ishin edhe baxhanak ndërveti, i kishin gratë motra. Edhe vdekjen e patën bashkë: në të njëjten ditë, në të njëjtin vend. Edhe varret iu mbetën pranë njëri-tjetrit në Bjeshkën e Memës.
Historiani tjetër i Plavë-Gucisë, Sulejman B. Ahmeti, ndër të tjera, konkludon: “Këta dy trima i patën rrugët e hapura. Ka qënë shumë e vështirë për t’u dalur atyre përpara. Tek pushtuesit serbë ishte krijuar bindja se ata nuk i merr pushka”.[4]
5.
Në këto vite, në krejt krahinën e Plavë-Gucisë, në burime të ndryshme dokumentare thuhet se vetëvepronin përkohor disa luftëtarë edhe në grupe nacionaliste.
Këta kishin lidhje të dyfishtë ndërveti: nga gjaku e nga ideali kombëtar, si grupi i Rrustem Mulajt e i Adem Shaban Gjonbalajt (ky i fundit, daja i Bruno Selimajt nga ana e nanës së tij), i Prelë Kolë Shytit, i Haxhajve të Hotit të Plavës, i Shemso Ferrit të Plavës, i Sali Ismail Nikoçit dhe i Hasan Isuf Kukajt, i Man Zekë Qosajt e i Ram Tole Hasangjekajt, i Imer Maliqit e i Mustaf Haxhisë, i Smajl dhe Haxhi Metë Martinaj, i Belo Hamëz Ahmetajt, të cilat përndiqeshin me hjekësi e pushkë nga tana anët: edhe nga Jugosllavia (Serbia e Mali i Zi), edhe nga Shqipëria Londineze.
Grupi nacionalist i Selmanit e i Pulecit ishte tejet i veçantë, ma aktivi ndër të gjithë, veprimtar e qëndrestar deri në kufij të legjendave të kohës.
6.
Selman Faku Prelvukaj, trim i maleve që rriten trimni, kishte vra në përpjekje e atentate gjithato shkije me cene e akte antishqiptare, ndaj pas ripushtimit të egër sllav nga Jugosllavia e Dytë e Titos, tue kanë thep e ferkem në luftë të pandalune me ta, si shumë plavë-gucias të tjerë çohet e kapërcen kufinin e padrejtë të 1913-tës e 1945-ës dhe hyn në Shqipërinë Londineze, Republikën Popullore të Enverit, sistem e fytyrë kthyeme kah Beogradi e Moska e atëherit, dy nga kryeqëndrat prej kah i erdhën përjetësisht të kqijat e derisotme kombit shqiptar.
E lypte gjithkund Jugosllavia. Selmanit ia kishte ruejt qelinë e torturave e plumbin jetëmarrës.
Diku i ra në fije edhe Shqipëria. E kapën në kambë, në rrethin e Shkodrës. Ia lidhën duert, e mbyllën për disa ditë në burg. Ia dorëzuen palës jugosllave, sipas një Marrëveshje të përbashkët në mes qeverive komuniste të Shqipërisë të (pa)varur e të Jugosllavisë federaliste.
Vetë Selmani, për realitetin zyrtar shqiptar plot mbrapshti helmtë të asaj kohe me pabesi shtetërore shqiptare e ortaknitë me sllavët, shprehej: “Ne ishim të detyruem të kërkonim strehim në vendin tonë. Komunistët e Enverit nuk na pranonin, ata na thonin tradhtarë, reaksionarë. Ata na prenë në besë. Na lidhën dhe na kthyen te vllaznit e tyne jugosllav”.[5]
7.
Sigurimi oktapod shqiptar, fijelidhun edhe me sllavët e Beogradit e të Çetinës dhe prej 1946-tës me të Titogradit (Podgoricës), nuk harrojnë asnjë detaj të bashkpunimit ndërveprues.
Në Han të Hotit, teksa ua dorëzonin Selmanin ashtu të lidhun e të lodhur nga burgu i vështirë, i amanetojnë palës jugosllave: “Kujdes! Mos e shihni kështu trupshkurt se është njeri shumë i rrezikshëm…”.
Ia caktojnë një ushtarë sllav trupfortë me e përcjell përkrye maleve deri në Guci, i cili iu thotë eprorëve të vet e shoqëruesve shqiptarë të deriatyshëm: “Kush, ky i lidhun e unë me pushkë në dorë, me i pasë krahët nuk mundet me më ikë mue…”.
Rrugës për në Podgoricë Selmani ishte dhe hiqej si tepër i lodhur, ndaj ky ushtari shoqërues po i ndal hapat tek një farë ure me ujë të vrulltë e po gjuen në shenjë thëllanxat e malit. Selmani gjen rast e i thotë: “Ah, trim te je! Si i mbyll burri sytë kur rrudh me gisht në pushkë?!” Fjala ndjek fjalën. Selmani nuk ndal bisedë: Të kallzoj unë qysh me gjuejt kryeshenjë. Ndale frymën, mbylle një sy, qetësohu…”
Trupgjati ushtar merr huti çasti. Selmani mendje e sy mprehtë i avitet shpejt e i shkallmohet me prangat e duarve e t’i jep plastim e rreknim teposhtë në zallishtë. E vret ushtarin, dekun e në tokë. Ia merr atë armë.
Ik’ tue u ruejt aq fort sa mos me e pa as zogjtë. Ecte tue ngatrrue ferkem. E kalon për të dytën herë brenda asaj dite kufinin shqiptaro-shqiptar.
Kur hyn në Hot trupi i merr krahë. I troket një dere hotjane. Kish pasë mikpritje, besë e burrni. E presin shqiptarisht, pa frikën e kohës. Aty merr ma shumë forcë e shpresë. Ia hjekin prangat duarve, që i kishin lanë shenja ajtjeje. Ia vlerësojnë idealin kombëtar e trimnitë. E mbajnë për nja dhjetë ditë si ma të mirin mik në kullën e tyre e, mbasandejna, mashkujt e fortë e bestar të saj e përcjellin deri tek Shtegu i Dhënve.
8.Luftëtari kombëtar Selman Faku Prelvukaj prej atyhit shkon drejt e në krahinën e tij të Plavë-Gucisë, drejt e në malet e lirisë të pafjetun atë ditë e sot.
Prapë me grupin e tij, me “Grupin e Rezistencës Shqiptare kundër Sllavëve”. Ky grup prej kryeherit kishte deri në mbi dhjetë antarë: Pulec Hima Ahmetaj i Vuthajve; Zenel Mehmeti Ahmetaj i Vuthajve – një burrë i shkolluar e i sprovuar për mend e pushkë; Ibrahim Smajli Prelvukaj i Martinajve; Shaban Sadria Hasanaj i vllaznisë Gjonbalaj të Vuthajve; Kadri Salihi Ulaj i Katundit Sirm të Vuthajve; Mehmet Mustafa Kukaj i Kukajve të Vuthajve, dy rugovas, e të tjerë.
9.Shenjat e natyrës tregonin se dimni i atij viti 1946-‘47 po vinte tepër i egër. Grupit të Selmanit e Pulecit iu duhej me i ba konak vetes në jetesen plot me sakrifica sfide deri në vetmohim.
E kishin gjet vendin krejt të sigurt: përmbi Jasenicë, në afri të Hotit të Plavës, bash në Sjapicë të Haxhisë, në një shpellë tek “Buni i Shtjerrave”.
Po një dimën tjetër antishqiptar ma i madh e ma i egër po vinte edhe në Plavë-Guci nga regjimi jugosllav i Titos, nga vet Beogradi i Serbisë me kryeministrin serb Blagoje Neskoviç dhe nga dy kryeqëndrat e Malit të Zi, nga Çetina e vjetër e fronit e nga Titogradi i ri me kryeministrin malazez Blazho Jovanoviçin.
Cilido shqiptar etnik që ishte me rezistencën antisllave e luftonte për liri kombëtare në male, i cilësuar “kaçak”, “i arratisur”, “tradhtar”, etj., UDB-ja jugosllave ua torturonte e masakronte familjet me të madh e të vogël.
10.Sapo kishte hy’ viti 1947. Dikush nga të afërmit e grupit, që fatalisht ishte thirrë ndihmatar në përgaditjen e konakut të atij dimni të ashpër, nuk mujti me iu durue gatë torturave antinjerëzore e me shpirt ndër dhambë iu kallxoi pabesisht armiqve të kombit “shtëpinë e dimnit” të luftëtarëve të Lirisë Kombëtare, të Shqipërisë Etnike.
Ky njeri i besuar i preu në besë, i tregoi UDB-së ku ndodhej i strehuar Grupi i Selmanit dhe i Pulecit…
Shteti jugosllav u ngrit në kambë sikur do të mësynte kufinin drejt Shqipërisë Londineze e jo drejt një shpelle tek “Buni i Shtjerrave” në Sjapicë, ku thuhej se ishin vetëm 14 luftëtarë plavë-gucias e të rrethinave. Sidoqoftë nuk merr aq randësi numri i atyre luftëtarëve po fakti se kësaj here po sulmohej ajka e qëndresës luftarake lavdiplote në kit’ krahinë etno-historike shqiptare, vatra e fundit e qëndresës së organizuar antisllave në Alpe nga lumi i Vermoshit e ai i Valbonës deri në Lim.
UDB-istë të atyhit e të ardhun nga larg, shumkush nga komunitete etno-kulturore ardhacake në krahinë, mjaft njerëz përtej kureshtisë, lëviznin gjithandej në dy qytetet Plavë e Guci, në Ultinën e Epërme të Limit, luginat e Jasenicës e të Plavës…Gjithkah.
Forcat policore të rendit e të ndjekjes dhe ato ushtarake, të cilat rrinin përditë në survejim e kryenin terror e genocid në Plavë-Guci, u shtuan me përforcime të reja.
Fjala e zezë cegmoi mbi borën e bardhë, ajo doli para krismave të pushkëve: I kanë rrethue Selman Fakun e Prelvukajve e Pulec Himën e Ahmetajve…”.
Forcat e Sigurimit Jugosllav – UDB-ja, sëbashku me ato të policisë e të ushtrisë republikane e federale, ua kishin frikën një përballje luftarake me grupin e Selmanit e të Pulecit, prandaj shkuan tek vendstrehimi i tyre në shpellë tek Buni i Shqerrave tue përdorë për mburojë trupa njerëzore civile të Plavë-Gucisë. I kishin mobilizue me forcë, me dhunën e kohës. Kishte aty burra e gra me autoritet në fshatra e krejt krahinë dhe deri në Malësi të Madhe e Rrafshin e Dukagjinit. Disa sish edhe pa lidhje të afërt genetike gjaku me të rrethuarit në atë shpellë.
I kishin sjellë edhe nga të trungut familiar, të afërm e miq të këtyre luftëtarëve kombëtar në rrethim të plotë. Në mes tyre, në ballë të tyre, ishte edhe Bjeshka, motra e Selman Fakut e gjyshja e Bruno Selimajt. Ajo kishte me veti edhe djalin e saj, Ymerin e të tjerë. Aty ishin edhe të familjes së Pulec Himës. Edhe të tjerëve.
Në disa burime dokumentare thuhet se ishin mbi 100 civilë plavë-gucias të moshave të ndryshme, të thyer në moshë e të rinj, burra e gra, etj., që shumë prej tyre i kishin sjellë aty edhe si “pengje” për të rrethuarit. Një numër tejet i madh.
Diku, në një pjesë të rrethimit, në pjesën ballore, ku komunikohej edhe me luftëtarët në shpellë, ishin vendos deri në mbi tre rradhe me civil. I shtyjnë t’i afrohen konakut, shpellës.
Prej nga afër iu thërrasin të dorëzohen, po ka qëndresë. Kurrkush nuk po don me ra në dorë të shkjaut i gjallë. Situata e tensionuar fort, keq, e paparishikueshme zgjati bukur shumë.
11.Civilët, realisht, ishin “pengje”. Në koft se patriotët e rrethuar do të kundërpërgjigjeshin me luftë, atëherë do të kryhej një masakër e madhe mbi gjithë ata njerëz të ndershëm, të pafajshëm, të gatshëm edhe për vetsakrifikim.
I pari nga ajo shpellë si shtëpi e kështjellë po del Zenel Mehmeti Ahmetaj i Vuthajve, që shpesh printe me fjalë e shembullin e tij. Po dvet si është puna. I thanë se qëndresa e tyne do të sillte masakrën e përgjakshme. Ai e lëshoi armën përtokë tue thanë sheshit: “Jo, jo, ma mirë ma shumë se 10 se sa ma shumë se 100”.
Pas tij, dolën të gjithë. Në intervale kohe. Njani pas tjetrit. 12 luftëtarë.
12.Të fundit, nga shpella, dolën Selman Faku Prelvukaj dhe Pulec Hima Ahmetaj. Ia kanë qit’ pushkën njani-tjetrit në gjoks gati me dhanë jetën dhe u besatuan ndërveti e përballë të gjithëve se nuk dorëzohemi të gjallë. Ia kanë nis kuvendimit nga larg.
Selman Faku po iu selamet i pari:
-Ju e keni fitue Luftën e Dytë Botnore, po ne Shqiptarët luftojmë për tokën tonë…Ju e keni ditë se jena në shpellë. Pse na i keni marrë në qafë familjet tona e i keni pru deri këtu. Pse nuk erdhët me luftue me ne e me e pa se qysh zihen burrat rob…
I shtymun nga antishqiptari barbar, Mikail Bullotovi, naçallnik në Beranë, një shqiptar, i thirrun aty, po ia përcjell fjalët e tij kah dera e shpellës:
-Selman e Pulec, mos e vrani njani tjetrin, se nuk keni nevojë. Luftë a kanë…
Atëherë Selmani po dvet prej larg shqiptarin ndërlidhës:
-A asht Bullatoviçi ende në fuqi si naçallnik në Beranë. Në koft se asht ai atje nuk dorëzohem i gjallë, sepse e di se ka me më vra për hakmarrje. Në besë të shqiptarit po të them: mos më merr në qafë…
Shqiptari u fut me trina nëpër mal. I ktheu përgjigje sikur Mikail Bullatoviçi nuk ishte naçallnik në Beranë.
Selmani i besoi atij.
U dorëzue sëbashku me Pulecin.
13.Menjëherë i nisën 14 luftëtarët e Lirisë Kombëtare Shqiptare drejt qytetit të Plavës. Ashtu të lidhun dy e nga dy. Me dhjetra tyta armësh të drejtuara drejt tyre.
U shkrehën armë zjarri në ajër si sinjal fitorjeje për kapjen e tyre robër. Në fakt ata ishin ma shumë se robër lufte.
Iu del para Bullatoviçi.
Selmani e Puleci e kqyrën njani-tjetrin: A thue kanë ndonjë shteg me ik?! E panë se ishin të premë në besë si na “dikushi” që ua kishte tregue UDB-së vendstrehimin e tyre dhe tashti nga ky shqiptari nderlidhës që nuk iu tha të vërtetën për Bullatoviçin. Ata do të kishin vrarë veten e nuk do të ishin dorëzue të gjallë tek shpella te Buni i Shtjerrave.
-Ndani veç ata të dy – iu tha Bullatoviçi. -Mos i çoni poshtë me të tjerët…
Ashtu ndodhi: i ndalën aty ata të dy: Selmanin e Pulecin.
Sllavët ishin të etur për vrasjen e tyre.
Në bjeshkën e Memës, mbi dyqind metra poshtë shpellës i mbështetën për një pishë të madhe e derdhën mbi ta breshëri armësh.
I pushkatuan pa gjyq.
Një vrasje politike, barbare, shovene.
Një urrejtje bio-politike e etnike ndaj tyre, pasi ata ishin e mbetën shqiptarë të vërtetë, të rrallë, legjendar.
Naçallniku Bullatoviç e shpiku një farsë sikur gjoja ata donin të arratiseshin e qëlluan mbi ta pa paralajmërim.
Në fakt e vërteta qëndron ndryshe: edhe sot pas 70 vitesh në koft se ua përmend shkijeve këta dy emra të lavdisë shqiptare atyne ua prish në çast humorin e me kanë pramje i lenë pa gjumë.[6]
14.Pulec Hima Ahmetaj i Vuthajve ka lanë trashëgimtarë. Një nga djalë të tij, Shemunin, e kam njoft personalisht. Ishte mësues emigrant në Elbasan. Mjaft i lidhun me tre djemtë e hallës time, Dadës Razë, djemtë e Sherif Dedushajt nga Vuthajt, edhe ata emigrantë në Elbasan.
Një herë në vitet ’80 teksa shetisnim me Shemunin e Avdyl Dedushaj, bash aty tek hotel “Skampa” po ndal hapin Shemuni e vikati me tanë forcën e shpirtit të tij: “Kosova Republikë”…Duart i mbante të lidhuna lart në formë shqiponje, simbol i bashkimit kombëtar. Ky nuk ishte rasti i parë e as i fundit. Ai kishte në gjakun e tij genin e martirit të kombit, Pulec Hima Ahmetaj.
Selman Faku Prelvukaj, i derës së Kasemçukajve, i lindur në Martinaj e jetues në Guci, i ka lanë dy çika, po geni i këtij martiri të kombit jeton edhe tek gjithata nipa të tij nga Selimajt e Nokshiqit. Një prej tyre është edhe Bruno Selimaj, një emër i kohës shqiptare, një njeri simbol për kontributet e tij për kombin shqiptar.
[1] Rexhep Dedushaj. 100 Vjet Luftë. NY. 1999.
[2] Zekeria Cana. Gjenocidi i Malit të Zi mbi popullin shqiptar 1912-1913” (Dokumente). IAP. Prishtinë. 1997, fq. 34.
[3] Z. Cana. Po aty. f. 34.
[4] Sulejman B. Ahmeti.: “Plava dhe Gucia – Ngjarje që nuk duhen harruar…”. Monografi. Tiranë, 2002, f. 78.
[5] S. B. Ahmetaj. Po aty. f. 81.
[6] Ramiz Lushaj: Referime dhe nga Dosja ime “Plava e Gucia” (Dokumente arkivore, shënime, dorëshkrime, takime e biseda, etj.)
↧
AZEM HAJDARI: “MË KA MARRË MALLI PËR NËNËN TIME!”
Nga Ramiz LUSHAJ/Atë natë të mrekullueshme të 22 marsit 1992, teksa po ndiqja rezultatet e zgjedhjeve nëpër rrethe, dëgjoj zërin e njohur të Azem Hajdarit që, përveç gëzimit të fitores, në një intervistë të shkurtër në mesnatë e bëri kërkesën në Radio “Tirana” për të përshendetur me këngën “Më ka marrë malli për nanën time”.
Po. Ai dëshironte që gëzimin e fitores së demokracisë, për të cilën dha aq shumë djali i saj, ta kishte dhe nëna e tij shpirtbardhë e punëtore, që i rriti fëmijët me shumë mundime mes varfërisë së kohës së socializmit. Kjo është një kërkesë njerëzore.
Dhe është pikërisht kjo njerëzore e Azemit që, para se të bënte Tyrben e Dervishit të Luzhës, ia pat rregulluar aq mirë edhe varrin nënës së tij të dashur.
Është pikërisht kjo njerëzore që atij i dha aq zemër e mend për t’u hedhur deri në vetsakrifikim në ballë të studentëve për të kërkuar lirinë dhe demokracinë në tokën shqiptare, për të dalë nëpër mitingje e për të folur me njerëzit e zemrës për të nesërmen.
Është pikërisht kjo njerëzore që e bën të nderuar e të respektuar në zemrat tuaja, në fjalën e në punën tuaj, në jetën tuaj, në të sotmen e të nesërmen tuaj, që të tjerët të kenë mall për ju, që ju të keni mall për të tjerët, që të ndërtojme jetën e demokracinë në emër të njerëzores.
RAMIZ LUSHAJ.
Botues i gazetës së pavarur “Shkëlzeni”
___________________________________________
Marrë nga Gazeta lokale “Shkëlzeni” e rrethit të Tropojës, nr. 18, shtator 1992.
Foto e Azem Hajdarit nga arkivi im vetjak. @ Ramiz Lushaj.
↧
↧
LIQENET E LURËS – MADHËSHTIA, BUKURIA E SHËMTIMI I TYRE
Nga Ramiz LUSHAJ/
Bukuria e Liqeneve te Lures
Ne Foto:Pamja sot e liqeneve1.Këto liqene akullnajore të Periudhës të Kuaternarit, përndryshe: “sytë e kaltër të Lurës”, mrekulli e bukuri gjeo-turistike e kësaj krahine etno-historike të veçantë, shtrihen në shpatin lindor të Kunorës së Lurës. Shpesh, në gjeo-fizikë, thirren dhe “Liqenet e Kunorës së Lurës”.
Shkrimtari i madh shqiptar me famë botërore, Ismail Kadare, kandidat për Çmimin Nobel, në vitin 1967, qëndroi nji kohë të gjatë në Lurë, e cila e frymëzoi atë për të shkruar disa nga poezitë e vëllimit poetik “Motive me diell”. Se Lura merr shumë rrezatim nga qielli dhe bijat e bijtë e vet, se jep shumë rrezatim nga toka e kullat e saj. Asokohe, Kadare, tek reportazhi i tij “Një mbrëmje në Lurë” shkruante: “E vërtetë është që, zakonisht prapa fjalës tingëlluese “Lurë” shtrihen…liqenet e saj me tërë bukurinë dhe magjinë e tyre. Askush nuk mund ta ndajë Lurën nga liqenet e saj. Prandaj kush udhëton drejt Lurës, udhëton drejt liqeneve të saj”.
Kangtari kombëtar epik e lirik, Arif Vladi – nga nji derë e njohur në Krejë-Lurë, e ka nji kangë hit “Liqejt’ e Lurës” me përplot dashuri për vendlindjen e tij, me hymn për bukuritë e saj të rralla: “Je e bukur moj vendlindje/Sa të dua Lura ime./Si Liqejt e Lurës, pra /Oj, kërkund nuk ka !/”.
Kangtarja e shquar dibrane, nga Lashkiza e Dardhës, Lirie Rasha, Artiste e Merituar, me zërin e saj në rrjedhë të kohërave e çoi kangën “Shtatë liqejt’ e Lurës” në Festivalin Folklorik Kombëtar të Gjirokastrës, me refrenin: “Shtat’ liqejt’ e Lurës, o /Lart .o përmi pllaja /Prin si syt’ e shqipes, o /Hapin te kalaja/Ky Liqen i Luleve/Nën majën me borë / Dëshmorve të Lurës, o /U qëndron kunorë /.
2.
Krejt Shqipëria i ka 247 liqene të tipeve e madhësive të ndryshme, nga të cilët 12 prej tyre ndodhen në Lurë, po vetëm 7 apo 8 prej tyre kanë ujë në përhershmëri, ndërsa të tjerët periodikisht.
Krejt Shqipëria i ka 247 liqene të tipeve e madhësive të ndryshme, nga të cilët 12 prej tyre ndodhen në Lurë, po vetëm 7 apo 8 prej tyre kanë ujë në përhershmëri, ndërsa të tjerët periodikisht.
Shqipëria Natyrale i ka gjithsej 134 liqene akullnajore, ku ma të shumtit e tyre formojnë grupe të veçanta nga 10 deri 22 liqene si “Liqenet e Lurës”, Liqenet e Sylbicës e të Dobërdolit në Bjeshkët e Nemuna (Bekuara) në Tropojë; të malit të Balgjajt, të Malit të Lopës, të Valamarës, të Malit të Shebenikut, të Jezercës, të Runicës, etj.
Ky grup i liqeneve në Lurë janë të përhapura në një territor me sipërfaqe 20 km2 dhe shtrihen në lartësinë nga 1.500–1800 m. mbi nivelin e detit. Këto janë 12 liqene të vegjël me formë të rrumbullakosura me sipërfaqe 0.97 km2, afro 100 ha.
“Liqeni i Madh”, i cilësuem kështu nga vendasit lurjanë prej sipërfaqes së tij të madhe, kap 32 ha gjithsej, me përmasa e tij maksimale 300 m. gjerësi e 425 m. gjatësi.
Pas tij, në vargni hapësinore vijnë “Liqeni i Pishave” me sipërfaqe 13 ha; “Liqeni i Zi” me sipërfaqe 8 ha; “Liqeni i Luleve” me sipërfaqe 4 ha.
Në grupin e këtyre liqeneve hyjnë dhe të tjerë ma të vegjël, si “Liqeni i Bruçit” – që e ka marrë emrin prej vllaznisë lurase Bruçi; “Liqeni i Hotit”- prej fisit të Hotit në Borje-Lurë, “Liqeni i Rrasave”, “Liqeni i Shtatë Lopëve” (Liqeni i Lopëve), etj.
Këto liqene natyrore të Lurës ushqehen me ujë nga reshjet e borës dhe të shiut. Ato kanë një regjim tipik alpin, me lëkundje të vogla të nivelit gjatë vitit. Nivelet më të larta të tyre vrojtohen në pranverë, fill pas shkrirjes së borës, ndërsa ma të voglat në dimër, kur liqenet ngrijnë dhe mbulohen përsipri me borë. Në këto liqene ka amfibë, si tritoni, etj. tipik të trevave alpine. Ngjyra e blertë e mbyllur e ujërave të liqeneve dhe pyjet e pishës që i rrethojnë ato, krijojnë një mjedis piktoresk dhe i bëjnë “Liqenet e Lurës” një vend pushimi mjaft tërheqës. Diçka e mirë po lëviz sot. Shumçka e mirë do të gjallnojnë nesër. Në një ditë të afërt Lura do të jetë një nga destinacionet turistike botërore dhe kjo do të jetë meritë dhe e pranisë e bukurisë të “Liqeneve të Lurës”.
Në gushtin e vitit 2014 isha për herë të parë në Lurë e, sigurisht, dhe për një vizitë rasti ditore tek disa nga Liqenet e Lurës. Kena kalue një drekë të mirë në natyrë tek “Liqeni i Bruçit”. Isha i ftuar nga miku im i viteve të rinisë qyshse në Fierzë, nga biznesmeni bajemirë, Dod Doçi, në shoqërinë e tij mikpritëse. Aty kishin ardhë dhe zonja e tij e nderuar, Alda Laçi-Doçi, tre inxhinierë të talentuar të firmës “Lura”- projektues të Kishës Shën Maria në Lurë, e cila është vepër bamirëse e lurjanit të suksesshëm, Dod Doçi i Derës së Parë të Lurës.
3.
Pasaporta e Lurës i ka në identitetin e vet krahinor, natyror, turistik “Liqenet e Lurës”.
Pasaporta e Lurës i ka në identitetin e vet krahinor, natyror, turistik “Liqenet e Lurës”.
Ato liqene janë të shpallura zyrtarisht “Monumente Natyre”. Pra, të ligjëruara, të klasifikuara, të hipotekuara si pasuri elitare për kombin, të trashëgueshme për brezat shqiptar, të pacënueshme nga askush – as nga lurjanët, as nga shtetarët, as nga barbarët me keqpërdorim deri në shkatërrim të tyre.
E veçanta e “Liqeneve të Lurës” është se këto liqene përfshihen tërësisht në territorin e “Parkut Kombëtar të Lurës”.
Kjo jep ma shumë siguri për mbrojtjen e liqeneve dhe të pyjeve të Kunorës së Lurës e të krejt kësaj krahine të rrallë, nëse shteti ynë do të tregohet me të vërtetë kombëtar, nëse shteti ynë i sheh realisht këto si pasuri e madhe dhe e çmuar kombëtare.
Liqenet e Lurës kanë vlera shkencore, ekologjike dhe turistike, prandaj Tradita Shqiptare në shekuj ka pasë rregullat e veta njerëzore, kanunore e hjnore për ruajtjen e mirëmbajtjen e tyre.
Shteti ynë duhet të kujdeset çdo ditë dhe të investojnë çdo vit kalendarik, pasi liqenet po e humbin origjinalitetin e vet natyror të ujit e mjedisit, po iu damtohet barbarisht bukuria, po iu dhunohet hajnisht e harbutnisht krenaria e tyre lurjane, kombëtare e planetare. Kjo prej nga pakujdesia e banorëve e turistëve të saj dhe deri tek babëzia kriminale e keqtrajtimit e shfrytëzimit nga individë, firma e vet shteti ynë i dy shekujve të fundit. Një turist i huaj që kërkon bukurinë e rrallë në Liqenet natyrore të Lurës ka rrezik të pësojë tronditje psikologjike nga gjendja e tyre e deritanishme. Kjo për faktet se ka pasë ndërhyrje pa kriter për ndërtime të çmendura argjinaturash, për ndërtime aventureske kanalesh ujitëse, prerja pa kriter, pabesisht e poshtërisht të pyjeve, ndotjet e shumta të ujërave nga mbeturinat e vizitorëve, mospastrimi i liqeneve, moskujdesi shkencor për pyjet, etj. Të gjitha këto kanë krijue problematika ekologjike alarmante, degradim natyror kriminal të territorit të Kunorës së Lurës, etj.
At Lovro Mihaçeviq, magjistër i rishtarëve françeskanë në kolegjin françeskan të Zadrimës (1883-1892), misionari boshnjak nga Kresheva e Bosnjës, që (sëbashku me misionarin tjetër françeskan poetin Leonardo de Martino) pati ndikim të madh në jetën e udhët e të madhit Gjergj Fishta, ishte dhe në Lurë në vitin 1907. Ai u ngjit dhe në Kunorën e Lurës, tek liqenet e saj, si tek Liqeni i Madh, etj. Ky prift katolik, mik i përjetshëm i Shqipërisë, në njërin nga librat e tij për Shqipërinë e Shqiptarët, tek libri “Nëpër Shqipëri” – përshtypje udhëtimi, botue në Zagreb më 1911, shkruan tekstualisht: “Pak më lart, mbi këtë Liqen të Madh, është një tjetër më i vogël, i cili i jep ujë atij më të madhit më poshtë. Mua më interesonte gjithçka që shihja këtu në këtë lartësi prej 2.000 metrash dhe u kënaqa brenda dy orëve të plota në një qetësi idilike natyrore, por për Liqenin mund të them vetëm këtë, madhështor dhe i mrekullueshëm, por i lënë pas dore të Zotit dhe njeriut, kështuqë bukuria natyrore dhe me bukurinë e vet, e fsheh vendin e shkretë”.
Thonë e shkruajnë se nji gjerman, trajner futbolli, kur e vizitoi Lurën më 1989, kumtoi se “isha për dy ditë në Zvicrën Shqiptare, aty ku Zoti ka falur shumë, por dora e njeriut ka punuar pak”.
Unë e ndjej vetëveten si mik i Lurës e i Lurjanëve, si njohës i visareve historike, kulturore e natyrore të saj, që kam shkrue sadopak për rrugëtimet, kontribute e problematika të saj, më duket se gjendja e Lurës time/tonë ka mbetur pothuaj njëlloj, si në fillim (1907) dhe në fund (1989) të shek. XX si dhe në këtë shekullin e ri, XXI, në këtë ditë të sodit: shtator 2016.
Jo vetëm Toka e Qielli duhet t’ua ruajnë madhështinë e bukurinë “Liqeneve të Lurës” dhe vet krahinës etno-historike të Lurës, por dhe Shteti ynë duhet të jetë dalëzotës i tyre.
↧
NJË PLIS POETIK ME JETË BIBLIKE
ZYRA AHMETAJ,NJË PLIS POETIK ME JETË BIBLIKE/
Nga Ramiz LUSHAJ/
1.“Lahuta e Malcisë” është i pari libër jashtëshkollor i kënduem nga Zyra Ahmetaj në të ritë e vet, në kullen e saj trekatëshe, e cila para djegies shkrumuese nga gjermanët i ka pasë dy katet e sirme me frengji për përballje luftarake. Kjo ceket publikisht në “Dy fjalë për autoren”, tek i dyti vëllim poetik i saj: “Alfabeti Ynë”, i promovuem në dy kryeqytetet shqiptare: në Qendra Kombëtare e Artit dhe e Letërsisë “Nacional” në Tiranë dhe në Biblioteka Kombëtare e Universitare në Prishtinë. Ajo çka nuk thuhet në atë kryefjalë hyrëse të librit të saj ka të bajnë me faktin se kjo vepër homerike e Fishtës ishte në një cep e djegur nga flakët e zjarrit të gjermanëve në operacionin luftarak të kodifikuar “Junikafer” (“Valixhja e Qershorit”), në qershor 1944, kur e kthyen Bytyçin në nji “Borovë të Dytë”, pasi e “Gjithë krahina e Bytyçit–Paci, Vladi, Zherka, Kami, Zogaj, Kepeneku,Viliqi ishin djegur e bërë shkrumb e hi” (AQSH i RSH. Nr. 2/209, dt. 27.06.1944). Poetja Zyra Ahmetaj njihet për pasionin e madh të leximit të librave, gazetave e revistave. Përndryshe, krejt familja e saj prej kaherit, ndër brezni, prindrit e saj, katër vllaznit e motra e saj, janë të dhanun pas librave të dijes, kanë ecur mirë në jetë. Avnia është inxhinier gjeolog, Nuredini–kontabilist i lartë, Besniku me dy të larta: për veterineri e Akademinë e Rendit, Hysnia–shofer e me lokalin “Sylbica”, Xhevahirja–infermiere. Pra, nuk është e tepërt me thanë se kanë jetue në dy shpia njëherish, në atë me mure guri dhe në atë me libra.
Kësokohe, në “Operacionin e Verës”, gjyshin e poetes Zyra Ahmetaj, malësorin 39 vjeçar, Sejfulla Ramë Ahmetaj, i thirrun shkurt “Sefa”, për veprimtarinë e tij atdhetare e arrestojnë gjermanët dhe e dërgojnë në Kampin nazist të Prishtinës. Pas torturave tipike të atyshme, më 11 gusht 1944, e varin në litar tek Kulla e Lumës në Kukës, sëbashku me kepenekasin tjetër, kusherinin e tij, Rrustem Uk Mulaj (“Dëshmor i Atdheut”), argatin Agush (puntor krahu përkohor nëpër Kepenek) dhe dy pejanë. Pushtuesit këtë akt ekzekutimi e kryen për terror në popullin dardan të krahinave përrreth. Sejfulla Ramë Ahmetaj është i shpallur “Dëshmor i Atdheut” (v.1979). Ai kishte zgjuarësi natyrale. Ishte punëtor tradite, trim kohe. Mbeti nji emën që i rri lavdisë. Ai, në nji kuptim të caktuem, në vitet e komunizmit, ishte dhe nji “engjëll mbrojtës” i kullës së tyre të fisme nga zigzaket e ngritje-uljet e luftës së klasave. Ai i la pesë fëmijë jetimë. Një prej tyre, Brahim Sefa, baba i poetes Zyra Ahmetaj, i cili ishte dije-nxanës i shkëlqyer i brezit të vet në vitet e pasçlirimit, i zoti në shkencën e matematikës dhe në matematikën e jetës, i përkushtuar në mësimdhënien e edukimin tërësor e përditsor të fëmijëve të tij elitar në shkollime dhe në shkollën e kohnave. Ai, sikur vetëm “modelin Zyra” t’na e linte, e ka të kryeme detyrën e vet.
Sylë Osmani, i pari i vllaznisë (barkut) Ahmetaj, stërgjyshi i poetes së sotme, Zyra Ahmetaj, ishte mjaft i përmendun për trimnitë e tij, pasi nga lufta frontale e përgjakshme me malazezët në Moraçë u kthye në vendkuvendin bytyças në Breg të Pacit me një krye shkau (sllavi) agresor të lidhun në jele të kalit të shalës, sipas nji akti barbar që e banin ndër beteja pushke shqiptarët, serbët, malazezët e turqit në shekujt e kaluem. Asokohe, për akte të tilla, jepeshin shpërblime, dekorata e grada, ndaj Syl Osmanit i dhanë parillek (funksion) në fshatin e tij, pasi ishte i të parit djalë të Memë Lekë Gjonit, ndërsa Gjoni ishte i dyti djalë i Bibë Lekës (Leka ishte i pari i fisit të Bytyçit).
Sylë Osmani, i pari i vllaznisë (barkut) Ahmetaj, stërgjyshi i poetes së sotme, Zyra Ahmetaj, ishte mjaft i përmendun për trimnitë e tij, pasi nga lufta frontale e përgjakshme me malazezët në Moraçë u kthye në vendkuvendin bytyças në Breg të Pacit me një krye shkau (sllavi) agresor të lidhun në jele të kalit të shalës, sipas nji akti barbar që e banin ndër beteja pushke shqiptarët, serbët, malazezët e turqit në shekujt e kaluem. Asokohe, për akte të tilla, jepeshin shpërblime, dekorata e grada, ndaj Syl Osmanit i dhanë parillek (funksion) në fshatin e tij, pasi ishte i të parit djalë të Memë Lekë Gjonit, ndërsa Gjoni ishte i dyti djalë i Bibë Lekës (Leka ishte i pari i fisit të Bytyçit).
Aty nga viti 1874 Binak Alia (Mulosmanaj) i derës së bajrakut të Krasniqes, i cili ishte kryepleqnar rajonal, i pari i Neslihatit (për pajtimin e gjaqeve në Malësi e Rekë), kishte “unazen e valillekut” të Valiut (bejlerbeut) të Rumelisë, fisi i vet për vrasjen e tij duhej të merrte 24 gjaqe, etj. e bani ndamjen e bjeshkëve të Malësisë së Gjakovës. Kësokohe, dhe në Kepenek u gjallnue çështja e kufijve, ku ndërhyrja energjike e Halil Ahmetit (djali i Syl Osmanit), stërgjysh i poetes Zyra Ahmetaj, ishte vendimtare për caktimin e kufinit administrativ në Majen e Fushave, tue u pleqnue dhe në Kuvendin e fisit të Bytyçit dhe atë të Malësisë së Gjakovës.
Mus Zeneli i Ahmetajve, vllai i Ajdin Zenelit, “mixhok” brez mahershëm i poetes Zyra Ahmetaj, ishte pjesmarrës në “Lëvizjen Kryeziu”, Lëvizje antifashiste e antinaziste, e lidhun me Anglezët, në luftë me sllavët pushtues e aneksues të Kosovës, ndaj e masakruan dhe e hodhën në bunar në Hereç të Deçanit vet të 23-tin luftëtarë në janarin e ftohtë të vitit 1945. Musa i la pas vetes dy fëmijë jetimë. Këta, të gjithë, të “Masakres së Hereçit”, janë martirë të Kombit Shqiptar, por ende kanë mbetë “viktima” të LDB, pasi asnji prej tyne nuk janë shpallë “Dëshmor i Atdheut” si bytyçasit Mus Zenel Ahmetaj, Selim Malë Hoxha, Brahim Muzi Demaliaj, Sali Shpend Muja, Rexhë Mehmet Tutaj, Shpend Zeqir Përgjoni, Sali Shpend Përgjoni, Uk Arif Përgjoni, Mus Avdyl Neza, Ali Miftar Zhuta, Ahmet Ali Mehmetaj, Zenel Miftar Zhuta, Imer Halil Përgjoni, si dhe të tjerë nga Berisha e Brigjeve (në ish-komunën e Bytyçit), nga Gashi i Malësisë së Gjakovës, etj. Kjo është një padrejtësi historike në mbi shtatë dekada, e cila duhet ndrequr moralisht e zyrtarisht nga shteti shqiptar duke iu dhanë titullin meritor “Dëshmor i Atdheut”
Ahmet Zenel Ahmetaj, pas çlirimit, në kohën e ashpët të kontrollit e grumbullimit të armëve, u torturue keq. Ky aksioni i armëve ishte dhe shtysë jugosllave, ishte një genocid shtetëror shqiptar, pasi në të dy anët e kufinit aleancor të atëhershëm kishin frikë nga përdorimi i armëve, nga ndonji kryengritje lokale apo rajonale, si ato të Postribës apo Drenicës. Kësokohe, në këtë valë torturash e arrestimesh, patë vdekë dhe Demush Plak Zeqiri i Sadikajve, djali i vetëm i Hajre Tahires (i “Nanës Hajre”) që i ndante nji gardh i vetëm e kishin nji rrugë të përbashkët me kullën e Ahmetajve, kusherinj ndërveti në të shtatin apo tetin brez genetik. Nga kjo derë e njohur e Sadikajve të Kepenekit është dhe bashkëshortja ime, Servete Avdyl Sadikaj. Pra, Sadikajt, janë miqtë e mij të mirë, çka do të thotë se dhe me poeten e njohur Zyra Ahmetaj biem të afërt. Ahmetin, pas arratisjes të vllait të tij, Ajdinit, në Kosovë (ish Jugosllavinë e Dytë Avnjoiste), e patën arrestue sëbashku me gruan e tij dhe me vajzën e mitun, Xhbane Ahmetaj. Kësiherit, edhe baba i Zyrasë, Brahim Sefa që ishte në bjeshkën e Sylbicës dhe sidomos mixha i saj krejt i ri, Haxhia, që ishte në vrri, tek kulla e vet, patën probleme keqtrajtmi prej shtetit. Ahmet Zenel Ahmetaj thuhet se vdiq në vitet ’50-të duke i lanë fëmijët jetima. Kështu, tashti, tek Ahmetajt e Kepenekit, tri familje mbetën me fëmijë jetima, në vështirësi rritjeje, por udhë-ecun në jetë.
E thënë ndryshe: Zyra Ahmetaj nuk është vetëm e penës, por dhe nga nji kullë e pushkës, nga nji fshat i pushkës, ndaj në poezitë e tre vëllimeve të saj poetike ka aq shumë atdhetari kombëtare, ka shumë heronj e dëshmorë, ka histori me lavdi lufte. Po, dhe vet Zyraja është shenjtare e mirë pushke verimeve në bjeshkën e Sylbicës, në bangot e shkollës, në udhët e jetës. Ajo është shenjtare e mirë dhe në poezitë e saj. Me pushkë e me penë qëllon mirë, në rrathët e shenjestrës. Me mendjen e shpirtin e saj. Me sytë e dorën e saj. Me idealet e hapat e saj. Me talentin e punën e vet.
2.Kepeneku, vendlindja e Zyra Ahmetajt, është një fshat i vogël i Bytyçit e i Malësisë së Gjakovës, po ka emra të njohur të poezisë, të artit, të kultures e të fesë.
Ajdin Zenel Ahmetaj është njani prej tyne. Njeri i ditun, i shetitun. Mendtar prej Zotit e me shkollime. Klerik i shquar. Ishte me gradën fetare: kryemyfti. I aktivizuar me Lëvizjen ANÇ. Ishte njeri pleqnar, sikurse dhe nji paraardhës i tij, Ali Haxhia. Ajdini ka ba pajtime gjaku në vitin 1943: dy në Zherkë dhe një në Kam të Bytyçit. Në vitet 1945-‘46, nga tri tubime në qendrat e nënprefekturave të Lumës (Bicaj), Kukësit (Kukës) dhe Tropojës (Tropojë) u miratuan komisionet e besës për këto njësi administrator, për: a) Lidhjen e një bese të përbashkët për të mos strehuar e ndihmuar të arratisurit; b) Pajtimin e gjaqeve dhe ngatërresave. Antar i Komisionit të Besës për Qarkun e Kukësit u zgjodh Ajdin Zeneli i Kepenekit, sëbashku me Shukri Bulicën, Malë Rexhepin e Gjyriqit, Ismail Arifin e Kolgecajve, Hysen Selmanin, Ibrahim Didën, Haziz Muratin, Osman Halitin, Mustafë Imer Agën, Nexhip Ahmetin, Isuf Groshin e Kërrnajës, Nuhi Spahiun, Gani Shaqirin, Latif Jatën, Musë Domin. Ky Komisioni i Besës së Qarkut (Prefekturës) miratoi dy vendime të titulluara: “Për Besën” (Itifakun) dhe “Për Pajtimin e Gjaqeve” (20 janar 1946), etj.
Ajdin Zenel Ahmetaj ishte njeri i botës së librit. Lexues i madh i librit. Ai kishte krijue një bibliotekë të madhe, të pasur, të çmuar, me libra historik e letrar, fetarë, në gjuhë të huaja. Kur iu dogj nga gjermanët kulla deri në muret e gurta, i patën pshtue “Lahuta e Malcisë” (çka iu fola ma nelt) dhe disa libra fetarë. Nga lartësimi i personalitetit të tij në ato vite, prej dashakeqësisë, xhelozisë, cinizmit, pabesisë, e pësoi ma së shumti Ajdin Zenel Ahmetaj, ndaj të cilit u ngritën disa akuza, intriga, kurthe, që e dënuen padrejtësisht me pesë vite burg, por me apelime e miqësi iu ulë dënimi fillestar. Ai bani pak shlyrje dënimi. U kthye në kullën e tij. Iu prish biografia. Iu ba e vështirë jeta e jetesa nga trajtesa të këtilla. Prej nga bjeshka e Sylbicës iku në Kosovë (ish-Jugosllavi). “U arratis”, si i thoshin atëherit. “Tradhëti e lartë ndaj Partisë e Shtetit…”, cilësohej në atë kohë të monizmit. Ai “ua prishi biografinë” gjithë vllaznisë Ahmetaj, dikujt ma shumë e dikujt ma pak. Kjo “njollë në biografi” i ndoqi gjithë jetën, iu doli në prita, i goditi në udhë, iu shfaqej si shantazh politik, iu prish jo pak punëra në hapa lumturimi e lartësimi të jetës së breznive Ahmetaj në kohën e komunizmit.
Selim Ahmetaj, djali i Musë Zenelit, mixhoku i Zyrasë, njeri me oratori, ka qënë i pasionuar pas letërsisë. Ai kishte një bibliotekë të pasur me libra gjithfarësh. Nga raftet e saj merrte gjithato libra për lexim dhe poetja Zyra Ahmetaj në fëmijërinë e rininë e saj. Ramiz Sadikaj ka nji bibliotekë vetjake të pasur me libra të shumkohshëm, aq sa dhe shkrimtarit të shquar Dritëro Agolli i patë lanë një përshtypje për mirë gjatë nji nate mikpritëse në vitin 1986 në shtëpinë e tij, në shtëpinë e tre burrave të sojshëm të Bytyçit, Avdyl, Kadri e Daut Sadikaj.
Selim Ahmetaj, djali i Musë Zenelit, mixhoku i Zyrasë, njeri me oratori, ka qënë i pasionuar pas letërsisë. Ai kishte një bibliotekë të pasur me libra gjithfarësh. Nga raftet e saj merrte gjithato libra për lexim dhe poetja Zyra Ahmetaj në fëmijërinë e rininë e saj. Ramiz Sadikaj ka nji bibliotekë vetjake të pasur me libra të shumkohshëm, aq sa dhe shkrimtarit të shquar Dritëro Agolli i patë lanë një përshtypje për mirë gjatë nji nate mikpritëse në vitin 1986 në shtëpinë e tij, në shtëpinë e tre burrave të sojshëm të Bytyçit, Avdyl, Kadri e Daut Sadikaj.
Një tjetër personalitet kepenekas është Ali Mula–‘’Mjeshtër i Madh’’, humorist, instrumentist, kompozitor, veprimtar kulturor, mjek dentist, i cili e ka botue librin e tij: “Paçi Faqen e Bardhë” (ShB “Emal”. Tiranë, 2003) dhe, të tjerët, Hasan Buçpapaj, Isa Breçani, Ali Syla, e kanë botue librin për të: “Ali Mula në penën e humoristëve” (i financuem nga Shkëlzen Berisha e Kristal Hykaj, ShB “Kristalina-KH”. Tiranë, 2014). Sot, Ali Mula është 88 vjeçar. Po kap të 90-tat. Ai udhëton në kambë Alpeve, aq sa nuk e di: ai ngjitet tek Alpet apo Alpet ngjiten tek ai. Poeti i shquar, Hamit Aliaj – “Mjeshtër i Madh” e portretizon si “një ndër personazhet më të çuditshëm për një letërsi të madhe…me flokë plotësisht të zeza. Njeri pa kalendar. Koha ka ndalur tek ai. E sheh dhe të jep përshtypjen e një 50 vjeçari…”.
Valltari i shquar, Hazir Rrustem Avdullahi, i njohur ndryshe në popull “Haziri i Kepenekit” i ka lanë fondit të artë të koreografisë tropojane e panshqiptare një kërcim të veçantë, aq sa është pagëzue me emnin e tij: “Kcimi i Hazirit”, për të cilin valltari e studiuesi gashjan Skënder Haklaj, prof. dr. Ramazan Bogdani, prof. dr. Skënder Selimi, Agron Aliaj – Artist i Popullit, kanë dhanë vlerësime të larta.
Gazetari Patrik Sadikaj është një zë i mirënjohur i ekranit televiziv shqiptar dhe vet, ai, Patrik Sadikaj është një ekran i pastër i kohës, por dhe nji zë poetik i talentuar me profilin e tij poetik. Ndër zërat poetik të rinj në vllazninë Sadikaj e në Kepenek janë dhe Blerta Sadikaj – psikologe e Enidon Sadikaj – shkollar, mbesa e nipi i bashkëshortes time, Servetes, të cilët, ndoshta, së afërmi apo tevona, do të dalin dhe me librat e tyre të parë poetik, pse jo, dhe studimor.
Mjekja emën mirë Mire Hysenlekaj e Kepenekut është një ndër kangtaret e njohura në Malësinë e Gjakovës.
Ramiz Sadikaj në Kepenek ka nji bibliotekë vetjake me libra të shumkohshëm, aq sa dhe shkrimtarit të shquar Dritëro Agolli i patë lanë përshtypje për mirë gjatë nji nate mikpritëse në vitin 1986 në shtëpinë e tij, në shtëpinë e tre burrave të sojshëm të Bytyçit, Avdyl, Kadri e Daut Sadikaj.
Në Kepenek, në vendlindjen e poetes e artistes Zyra Ahmetaj, duhet të jesh në ndonji dasëm e të thuash të gjitha janë valltarë, duhet të jesh në nji veprimtari kulturore e të thuash të gjithë janë poetë, apo shumë sish, kangtarë. Kjo ndodh gjithandej në Malësinë e Gjakovës, pasi i rritë vet toka, historia e kultura e saj.
3.Zyra Ahmetaj është nji veprimtari atdhetare aktive, e kahershme, e pandalun. E ka dëshmue vetëveten si e tillë dhe në vitet e eksodit të shqiptarëve të Kosovës, të atij eksodi të detyruar nga dhuna e spastrimi etnik serb millosheviçian në vitet 1998-‘99. Ajo, ndonëse paraplegjike, në këto dy vite kalendarike ka pritë me sojninë bytyçase një familje të larguar nga Kosova.
Ajo, pas Lirisë e Pavarësisë së Kosovës, i ka parë me sy e penë qytete e fshatra në vise të Kosovës dhe disa shoqata e klube e kanë zgjedhur “Antare Nderi”.
Ndërvite, ka takuar e biseduar me breza luftëtarësh të UÇK-së, me invalidë të Luftës së Kosovës, I ka ndjerë dhimbjet e tyre në plagët e gjakut, në kullat e djegura, në varrezat e martirëve, në djepet e fëmijëve…I ka shprehur ato dhe tek poezia e gjatë “Fluturojnë engjëjt”- fituese e Çmimit të tretë në “Ora e Poezisë, 2012”, poezi e cila i ka dhanë titullin vëllimit poetik të parë të saj, nga e cila po iu përcjellim këtë fragment poetik:
Ndërvite, ka takuar e biseduar me breza luftëtarësh të UÇK-së, me invalidë të Luftës së Kosovës, I ka ndjerë dhimbjet e tyre në plagët e gjakut, në kullat e djegura, në varrezat e martirëve, në djepet e fëmijëve…I ka shprehur ato dhe tek poezia e gjatë “Fluturojnë engjëjt”- fituese e Çmimit të tretë në “Ora e Poezisë, 2012”, poezi e cila i ka dhanë titullin vëllimit poetik të parë të saj, nga e cila po iu përcjellim këtë fragment poetik:
“E sfilitur ngrihet Nënë Kosova
me trupin që i digjet flakë,
me plagët që i kullojnë gjak,
me varret në gji të ngrira-kallkan;
përkulet dhe vajton
mbi djepat e fëmijëve të vrarë:
-Oh, e mjera unë për këta fëmijë,
të porsalindur, pa asnjë faj!
Toka është e ftohtë, e lagësht,
toka është me prush.
E si ?!
Si mund t’i varros këta trupa
kaq të njomë ?!!!
Janë engjëj,
po ngriten në qiell,
botës anembanë,
me lotin të ngrirë në sy,
me gjakun të ngrirë në plagë.
Në buzët që kërkonin sisë,
Tregojnë
se, veç plumba kanë marrë.
Janë engjëj,
bij të Nënës Terezë…”.
Vëllimi poetik “Fluturojnë engjëjt” nuk ka kalue pa vlerësime. Poeti, publicisti e studjuesi Avdyl Sula, ish përgjegjësi i bibliotekës së rrethit të Tropojës, theksonte se “prej kohësh është bërë libri më i lexuar nga rinia e qytetit verilindor” (v. 2010). Poeti e publicisti Lulzim Logu, kryetar i klubit të shkrimtarëve e artistëve të Tropojës, shkruante se ky libër poetik “Lexohet se përcjell mezazhin e dashurisë për jetën. Nuk janë thjesht vlerat artistike të vargut, por mesazhi që ato përcjellin, aq më tepër që këto mesazhe përcillen nga Zyraja” (v. 2010).
4.E thashë në kryerradhë, fjalë të parë: poetja tropojane Zyra Ahmetaj ka nji lidhje të veçantë me librat. Nji lidhje të përjetshme. Është rritur me librat. Jeton me librat, përndryshe: jeton dhe për librat e saj, për poezitë e saj, për krijimtarinë e saj.
E ndesha këtë fakt dhe tek nji poezi kushtimore e Zyra Ahmetajt, e shkruar para disa ditësh në facebook, tek faqja “Tropoja Poetike”. Ajo ishte e frymëzuar nga nji poezi e mësuesit e poetit Zeqir Lushaj: “Kurrë nuk jam vetëm”, e shkruar nga Zeqiri në vjeshtën e vitit 1979, botue tek i mirëprituni vëllimi i tij poetik “Hija e vendindjes”, poezi e ribotueme në VOAL Online–Zëri i Shqiptarëve në Zvicër, më 28 gusht 2016:
E ndesha këtë fakt dhe tek nji poezi kushtimore e Zyra Ahmetajt, e shkruar para disa ditësh në facebook, tek faqja “Tropoja Poetike”. Ajo ishte e frymëzuar nga nji poezi e mësuesit e poetit Zeqir Lushaj: “Kurrë nuk jam vetëm”, e shkruar nga Zeqiri në vjeshtën e vitit 1979, botue tek i mirëprituni vëllimi i tij poetik “Hija e vendindjes”, poezi e ribotueme në VOAL Online–Zëri i Shqiptarëve në Zvicër, më 28 gusht 2016:
“Unë të shoh dhe në një spital,
Një tufë libra i ke në dorë.
Ashtu i dashur dhe buzagaz
Më sillje gjithë botën në atë dhomë.
Kur iknit me Mehmetin e Nadiren,
Babai ju përcillte gjer në oborr.
Mua më linit te koka dritën.
Ju ndoqa mësues, dhe unë t’ju shoqëroj.”
Kjo poezi me dy strofa e Zyra Ahmetajt, sikurse tjetra “Dobi e kënaqësi” tek vëllimi poetik “Fluturojnë engjëjt”, flasin për 41 vite ma herët, kah gjysma e dytë e vitit 1975, atëherit kur poetja e sotme ishte maturante aksioniste teksa pësoi nji aksident tragjik. Autobuzi me rreth 70 aksionistë të shkollës së mesme “16 tetori” të Tropojës (së vjetër), i nisur nga hekurudha e Kombinatit Metalurgjik në Elbasan, me Flamurin e Shtabit Qëndror të këtij Aksioni Kombëtar, në kthesa të Shpalit të Mirditës, pranë nji shkambi skej rrugës nacionale, u rreknue përgjakshëm teposhtë. Aty vdiqën tre aksionistë shkollarë: Drane P. Pjetërnikaj nga Shëngjergji i Nikaj-Mërturit, Hasan S. Qeliaj nga Shipshani dhe Hatixhe R. Mulgeci nga Geghyseni i Krasniqes, të cilët ende kanë mbetë viktima, apo si due me iu thanë mirësisht “martirë”, po kurrkush në rrokada sistemesh e qeverish nuk i ka shpallë “Dëshmor i Atdheut”(!)
Ndër të plagosurit randë ishte dhe 19 vjeçarja, malësorja pishëdrejtë e jetëlartë, Zyra Ahmetaj, e cila pësoi damtime në shtyllën e saj kurrizore. Aksionistëve tropojanë iu dhanë ndihmen e parë në Shpal dhe i çuen në spitalin lokal të Rrëshenit të Mirditës dhe në Spitalin e madh Civil (sot, QSU “Nanë Tereza”) në Tiranë. Ende as sot, poetja me tre libra poetik, Zyra Ahmetaj, nuk ka aq qejf me ia përmend këtë aksident të ’75-ës, po, me që ra fjala (thotë ajo) mos e le pa folë për ndihmen e parë të shpejtë e të çmuar të mirditorëve, të cilët janë mbledhë përplot oborri për me na dhurue gjak. Ishte nji solidaritet e humanizëm i papamë.
Atëherit, i pata përjetue vet këto në ditët e para të gushtit 1975 në kryeqytetin Tiranë, pasi nga shërbimi im dhanë nga kryeredaktore e gazetës “Zëri i Rinisë” për në Kombinatin Metalurgjik u ktheva me 1 gusht 1975 në QSU në Tiranë, ku qëndrova aty për tre-katër ditë. Isha i ri, 20 vjeçar, shkruaja në shtypin shqiptar dhe punoja në veprën e madhe të dritës (në KP nr. 2 në Hidrocentralin e Fierzës), isha veprimtar i rinisë në Tropojë, ndaj gjithçka rreth kësaj ngjarjeje më shfaqej si në filma, Shqipëria më dukej përtej imagjinatës time. Ishte nji tragjedi, solidaritet, sfidë mbijetese…
Aty, atëherë, vetëm nji fjalë të thojshe: “Jam nga Tropoja” e të hapeshin të gjitha dyert e spitalit të Tiranës. Të gjithë të gjendeshin pranë me ndihmen e tyre të pakursyer. Në çdo çast. Për çdo rast.
Aty, atëherë, vetëm nji fjalë të thojshe: “Jam nga Tropoja” e të hapeshin të gjitha dyert e spitalit të Tiranës. Të gjithë të gjendeshin pranë me ndihmen e tyre të pakursyer. Në çdo çast. Për çdo rast.
Ishte ngritë i gjithë shteti shqiptar në kambë për jetët e aksionistëve tropojanë. Ato ditë ishte i interesuar lartësisht vet kryeudhëheqësi i asaj kohe, Enver Hoxha, që në marrjen e lajmit të shpejtë për aksidentin tragjik, atij i çohej informacion i shumanshëm e i shpeshtë për ngjarjen e për aksionistët e, përtej të zakonshmes së tij, ai merrte e dvette disa herë në telefon drejtues të Partisë e të Pushtetit e të besuar të vet në Tiranë, Mirditë e Tropojë. Këto fakte m’i ka pasë thanë në pasditen e 2 gushtit 1975 vet motra e Enverit, e mira Sano, e cila jetonte në shtëpinë e vllait të saj, tek Vila 31, tek ajo vilë ku edhe sot liderë të Pluralizmit, Tranzicionit e Demokracisë bajnë pritje, takime e festime tejet të randësishme. E pata takue Sanon tek pallati i Librit Universitar, në familjen e të nderuarit e të ndjerit Jovan Antoni, kuadër në Brig. XXV-S e të III-S, diplomat i njohur, i cili kishte për grua motrën e Gogo Nushit, mbi të gjitha ishte e mbetet në brezni mik i familjes tonë Lushaj. Aty, në dhomën e pritjes, ku ishte dhe motra fisnike e Jovanit, Leonora Antoni (e cila punonte në nji detyrë të caktuar, të besuar e të përhershme në KQ të PPSH, ishte shoqe lufte me Nexhmije Hoxhën, që në vitet e rinisë) kishte shkue për vizitë rastësore dhe Sano Hoxha, e cila përtej politikave të djehit e të sodit, më dukej se rrezatone njerëzillek, mirësi, kulturë. Iu pata folë asiherit për aksionistët e Tropojës, që nga përcjellja në nji autobus të vetëm nga Kombinati Metalurgjik; për jehonën e aksidentit tragjik në Elbasan e në Tiranë; për mosdhanien si lajm nga asnji gazetë, as Radio “Tirana”, as TVSH (e citoj sot, jo për disidencë); për kujdesin e jashtëzakonshëm ndaj aksionistëve në Spitalin Civil e atë Ushtarak të Tiranës; për të veçanta të mira nga bisedat e mia me djemë e vajza të aksidentuar: Zyhra Ahmetaj, Hasime Mërturi e të tjerë; për qëndresën sfidë e mirënjohjen reale të aksionistëve e të prindërve, vllaznëve e motrave e të afërmëve të tyre që përkujdeseshin në spitale për ta, etj. Ndoshta, biseda udhëtoi asaj nate në ditë të ardhshme, por unë heshtnova me rrëfime e shkrime në të dy kohët, deri në të 41-tin vit të sodit.
E, prapë, po i rikthehem poezizë së Zyra Ahmetajt, pasi i duhen shtue disa fakte që t’i dijnë lexuesit e kohët: Poeti Zeqir Lushaj ishte mësues i edukimit fizik në shkollën e mesme bujqësore të Tropojës në vitin akademik 1973-’74. Aty kreu stazhin pasuniversitar. Nga aty u thirr’ në Tiranë, në misionin e shenjtë të gazetarit, tek gazeta “Zëri i Rinisë” dhe, sot, është autor i 12 librave me poezi e publiçistikë. Pra, në atë vit, njeriu i veçantë, Zeqir Lushaj, ishte dhe mësuesi i poetes së njohur Zyra Ahmetaj.
Poezia e Zyra Ahmetajt e ka nji varg: “Kur iknit me Mehmetin e Nadiren”. Janë dy emra nderimi e mirënjohjeje. Mehmet Elezi nga Tropoja, asokohe gazetar elitar e tevona dhe drejtues kryesor i KQ të BRPSH (poet, shkrimtar, shkenctar, diplomat), për të cilin Zyraja thotë se i vizitonte shpesh në spital atë dhe aksionistët e tjerë tropojanë. Nadire Caka (Kokonozi) nga Dibra, nji dibrane e rrallë, gazetare tek “Zëri i Rinisë”, të cilën Zyraja e përshkruan në librin e saj të parë: “Një vajzë me xhaketë me kuadrate/e bukur, me sytë e zi /” dhe më thotë faktin e ditun prej meje se ndër vite kanë pasë letërkëmbim ndërveti. Tani ajo, Nadirja, ndodhet diku jashtë shtetit, në Europë. Në çdo rast kur vinin në Tropojë, gazetarët e rinisë: Nadire Caka, Zeqir Lushaj, fotoreporteri Petrit Omeri, e të tjerë gazetarë e kuadro të rinisë, nuk largoheshin pa kuvendim apo vizitë në shtëpitë e aksionistëve si të Zyra Ahmetajt, Hasime Mërturit e disa të tjerëve. Njejtësisht vepronin dhe disa kuadro të rinisë nga Tirana.
Poezia e Zyra Ahmetajt e ka nji varg: “Kur iknit me Mehmetin e Nadiren”. Janë dy emra nderimi e mirënjohjeje. Mehmet Elezi nga Tropoja, asokohe gazetar elitar e tevona dhe drejtues kryesor i KQ të BRPSH (poet, shkrimtar, shkenctar, diplomat), për të cilin Zyraja thotë se i vizitonte shpesh në spital atë dhe aksionistët e tjerë tropojanë. Nadire Caka (Kokonozi) nga Dibra, nji dibrane e rrallë, gazetare tek “Zëri i Rinisë”, të cilën Zyraja e përshkruan në librin e saj të parë: “Një vajzë me xhaketë me kuadrate/e bukur, me sytë e zi /” dhe më thotë faktin e ditun prej meje se ndër vite kanë pasë letërkëmbim ndërveti. Tani ajo, Nadirja, ndodhet diku jashtë shtetit, në Europë. Në çdo rast kur vinin në Tropojë, gazetarët e rinisë: Nadire Caka, Zeqir Lushaj, fotoreporteri Petrit Omeri, e të tjerë gazetarë e kuadro të rinisë, nuk largoheshin pa kuvendim apo vizitë në shtëpitë e aksionistëve si të Zyra Ahmetajt, Hasime Mërturit e disa të tjerëve. Njejtësisht vepronin dhe disa kuadro të rinisë nga Tirana.
Aty, në këtë poezi, Zyraja nuk e cek për vet lidhjet e saj familjare genetike nji emër të madh të kohënave shqiptare: Sali Berisha. Kjo ka të bajnë me atë modestinë e tepërt që kemi ne malësorët (ndër ta dhe unë) në dy anët e Valbonës, të Drinit, të Moraçës, të Limit…Asokohe, mjeku i njohur 30 vjeçar Sali Berisha, vazhdimisht, disa herë në ditë, i vizitonte me sy e biseda, ua shihte gjendjen shëndetësore në kontrolle e konsulta me mjekët e pavioneve e të spitalit. Ai ishte nga të paktit tropojanë me banim në Tiranë. Ishte i njohur për nxanësit e shkollës së Tropojës, sepse kulla e tij dhe shkolla e tyre ishin afër. Ata, pothuaj të gjithë, e njihnin Sali Ram Berishën në vrri e në bjeshkë, për fytyre e në biseda me ta; e shihnin siç ishte realisht – nji personalitet në rritje; ia dinin historinë atdhetare kombëtare kullës së tij në Viçidol e ma herët në Tropojë (të vjetër); ia njihnin prindrit, vllain – mësues Selimin, motrën e tij, mixhën Zeqir Halil Berisha, kusherinjtë. Shumçka e gjithçka. Kjo lidhje i bante aksionistët e aksidentuar të ngroheshin nga vizita e Sali Berishës në pavionet e tyre. Ai ishte njerëzor, fisnik, i fismë…Nji humanist i madh. Nji mjek i zoti. Përndryshe, mbi të gjitha, në ato ditë: ishte nji “hero”. Po, po. Ato ditë kishte shumë “heronj”. Sali Berisha ishte nji tropojan, nji qytetar, nji intelektual, nji mjek “hero”. Para vizitës së tij, tek pavionet, ndihej jehona: “Po vjen Sali Berisha”. Të gjitha këto sa i them i pata parë vet ato ditë të para të gushtit 1975. Poetja Zyra Ahmetaj më shton, kujton e përploton në bisedën e saj të këtyre ditëve: “Na ka vizituar shpesh vetë Sali Berisha dhe ka qajtë për mua, për gjendejn time shëndetësore. Ka investuar përkujdesje në çdo pavion për secilin nga ne. Mua më pyetën infermieret se çfarë e ke dr. Saliun. Ju thashë që e kam dajë”.
Zyraja më flet dhe për aksionistë të tjerë të aksidentuar, për Sejdi Berishën e Tropojës (vllai i Fatbardha Laukajt), për Nurie Kortoçin, çika e Brahim Ukës të Tropojës, kujdestare e konviktit të shkollës së mesme bujqësore të Tropojës, etj. Zyraja më rrëfen se pothuaj të gjitha lekët që ia çonte familja e saj në shkollën e Tropojës i blente libra artistik…Ajo, thotë, se lexonte shumë, nganjiherë deri natën vonë, ku shpesh rrinte në shoqëri dhe me rojen e natës, me Isuf Zenelin, nji invalid i vjetër në moshë, i nderuar nga të gjithë të rejat e të rinjtë e shkollës, nji burrë vakti.
Zyraja më flet dhe për aksionistë të tjerë të aksidentuar, për Sejdi Berishën e Tropojës (vllai i Fatbardha Laukajt), për Nurie Kortoçin, çika e Brahim Ukës të Tropojës, kujdestare e konviktit të shkollës së mesme bujqësore të Tropojës, etj. Zyraja më rrëfen se pothuaj të gjitha lekët që ia çonte familja e saj në shkollën e Tropojës i blente libra artistik…Ajo, thotë, se lexonte shumë, nganjiherë deri natën vonë, ku shpesh rrinte në shoqëri dhe me rojen e natës, me Isuf Zenelin, nji invalid i vjetër në moshë, i nderuar nga të gjithë të rejat e të rinjtë e shkollës, nji burrë vakti.
5.Zyra Ahmetaj ishte personazhi kryesor i aksionistëve shkollarë të mbijetuar në Spitalin e Tiranës. Për shumçka, për gjithçka: Për gjendjen e saj shëndetësore, ajo ishte dëmtue rëndë në shtyllën kurrizore. Për intelektin e saj të lartë. Për bukurinë e saj femërore, çikë malësie, çikë Bytyçi. Ajo e zotëronte veten denjësisht. Tregohej qëndrestare. Ishte e vetëdijshme për çka e kishte gjetur në fizikun e saj aq të hijshëm. Shfaqte optimizëm të veçantë për jetën. Ajo i printe të ardhmes së vet ende pa dalë nga dera e spitalit.
Maturantja aksioniste e paciente, Zyra Ahmetaj, ditë-natën e parë të aksidentit e kaloi në reaminacion në Spitalin e Tiranës, ndërsa ditën e dytë në spitalin nr. 2, tek pavioni 8. Kishte dhomë më vehte. E ka pasë mjek Arian Xhumarin. Plagët iu patën mbyll pa infeksione, pa problematika të mavonshme.
Ajo çka më bante përshtypje asokohe ishte fakti se personeli mjekësor i atyhit përlotej kur flitej për të shkëlqyeren Zyra Ahmetaj. Ato thoshin se është vajzë e bukur, me vullnet të madh, mbahet e fortë, ka kurajo të lartë, etj.
Poetja Zyra Ahmetaj tek vëllimi poetik “Fluturojnë engjëjt” e ka skalit vet këtë situatë e realitet qëndrese sfidë, plot shpresë, krejt sakrifica e arritje të deristome:
“…Nuk mund të pranoja fatkeqësinë,
se shpirtin e kisha plot dritë.
Sa doja të jetoja rininë,
megjithë gjallërinë dhe bukuritë!…”
Unë kisha lexue shumë libra të vjetër e të rinj, ndigjue gjithato histori e legjenda alpine, po askund nuk kisha has’ ndonji personazh femër të tillë që të përballej ngadhnjuese me vdekjen dhe ta mposhtte kësisoj atë heroikisht gjatë gjithë jetës së saj. Ajo nuk ishte si motra e legjendës së Gjergj Elez Alisë që mjekonte plagët e vllait të saj para dyluftimit me bajlozin e zi. Ajo ishte çika malësore Zyra Ahmetaj që mbijetonte qëndrestare me forcën e moralit të saj. Ajo, prej atëherit e derimë sot, po ecën në jetë me shembullin e saj të veçantë, si sfinks në jetën e përditshmërisë, me rrezatim në kohë-udhët e saj.
Unë, për herë të parë, Zyranë e njoha aty në Spitalin e madh të Tiranës. Aty, kishte nji përkujdesje të lartë nga familja e saj, të cilët i rrinin tek kryet dhe tek dera e dhomës në spital. Ata ishin të sojshëm, të ditun, me kulturë. Malësorë tipik.
Kujdesi familjar, shoqëror e shtetëror ndaj Zyra Ahmetajt, e aksionistëve të tjerë të aksidentuar, ishte tejet i lartë. E vështirë me e përshkrue realisht e krejtësisht.
Pacienten, maturanten aksioniste, Zyra Ahmetaj, pasi qëndroi tre muaj në Spitalin e Tiranës, e çuan katër muaj për fizioterapi në Hungari. Atje, kjo çikë shqiptare nga Bytyçi i Tropojës, shquhej ndër të shtruarit dhe në atë spital të Budapestit. Personeli i atyshëm, ekipi i saj mjekësor, e shihnin si të veçantë. Për shumçka. Përditë e ma shumë, ma mirë. Pacientja e poetja Zyra, ato ditë e deri më sot, i kujton e i zbaton porositë e mjekëve hungarezë: “Ju nuk jeni të sëmurë, por të pamundur për të lëvizur “, Jetën duhet ta merrni vetë në dorë”, “Nuk duhet të thoni për asgjë: Nuk mundem, por të thoni gjithnji: Po e provoj”, etj.
Kujdesi familjar, shoqëror e shtetëror ndaj Zyra Ahmetajt, e aksionistëve të tjerë të aksidentuar, ishte tejet i lartë. E vështirë me e përshkrue realisht e krejtësisht.
Pacienten, maturanten aksioniste, Zyra Ahmetaj, pasi qëndroi tre muaj në Spitalin e Tiranës, e çuan katër muaj për fizioterapi në Hungari. Atje, kjo çikë shqiptare nga Bytyçi i Tropojës, shquhej ndër të shtruarit dhe në atë spital të Budapestit. Personeli i atyshëm, ekipi i saj mjekësor, e shihnin si të veçantë. Për shumçka. Përditë e ma shumë, ma mirë. Pacientja e poetja Zyra, ato ditë e deri më sot, i kujton e i zbaton porositë e mjekëve hungarezë: “Ju nuk jeni të sëmurë, por të pamundur për të lëvizur “, Jetën duhet ta merrni vetë në dorë”, “Nuk duhet të thoni për asgjë: Nuk mundem, por të thoni gjithnji: Po e provoj”, etj.
Zyraja paciente, kur i shkonin për vizitë ministri i Arsimit e i Kulturës, Thoma Deliana; ministri i Bujqësisë, Pirro Dodbiba; ministri i Shëndetësisë, Llambi Ziçishti, e kushdo tjetër funksion lartë i Partisë, i Pushtetit, i Rinisë, iu thoshte se “kishte hedhur kërkesën për studime të larta dhe donte të shkonte në Universitet”, etj. Po, atëherit, ishte e pamundur për vet gjendjen e saj shëndetësore, etj. Diçka e veçantë iu bante përshtypje të gjithëve: dashuria e saj e pazakontë për shkollën, për librat, për jetën, për të ardhmen e vet.
Zyra Ahmetaj, dhe pas daljes nga spitali e kthimit në fshatin e lindjes, në Kepenek të Malësisë së Gjakovës, në pesë vite ka ba shumë fizioterapi derisa është ngritë në kambët e veta me ecë me dy shtaga për 24 vite. Ajo e theu nji herë kambën e saj. Përgjatë përpjekjeve sfidë për t’u ringritë dhe ecë në përditshmëri me kambët e saj e ndihmuar nga dy shtagat e saj, e theu tri herë të tjera kambën e vet. Ajo tash 6 vite ka mbetë në karrocë invalidi. Ajo ende udhëton kahmos, gjithkahit. Deri në malin e Dajtit, deri në bjeshkën e Sylbicës, deri në Prishtinë. Ajo, më thotë: edhe kështu ndihem plotësisht aktive për të shkruar, për të udhëtuar, për të punuar, për të kontribuar për kohën e për Kombin. Ajo, shton në mënyrë deklarative: “Unë në asnjë moment nuk kam qajtë fatin tim dhe nuk kam lejuar që të më qajnë ndokush për së gjalli”.
Poetja Zyra Ahmetaj, “Krenaria e qytetit Bajramcurri”(shpallur më 20.07.2005) dhe “Nderi i komunës Tropojë”(shpallur më 29.06.2012), ka kontribue në Shoqata Paraplegjike dhe Tetraplegjike e Shqipërisë (sekretare në degën e Tropojës), në Shoqata “Shpresë dhe Dashuri” (kryetare për degën Tropojë), në Shoqata “First Step” (kryesuese në Tropojë), me Shoqatën e Invalidëve Intelektualë të Shqipërisë, për t’iu ardhur në ndihmë personave me aftësi të kufizuara, të grupimeve me paaftësi të ndryshme, për të lehtësuar gjendjen e tyre fizike dhe gjallërimin e jetës së tyre me aktivitete artistike dhe argëtuese. Ajo është e lidhur me disa klube e shoqata në Gjakovë me rrethina dhe në treva të tjera të Kosovës dardane. Ajo e don Tropojën si Preshevën, Kosovën si Çamërinë, Plavë-Gucinë si Shkupin. E thotë tek vepra e saj për fëmijë, “Alfabeti Ynë”: “Një komb, një flamurë/një Hero Kombëtarë/një histori, një gjuhë/nga shekuj të lashtë/një tokë e ujitur/me gjakun shqiptarë/njomur me lot të hidhur/nga nënat pa ndarë.” Dhe, tek kjo vepër poetike, vjen tjetra poezi e saj atdhetare: ”Çamëri, o lule / buzë detit me valë /kurrë nuk u përkule /çmendurisht të vranë…”
Zyraja është e besimit musliman tradicional, por ajo nuk është aq konservatore, veçmas kur bahet fjalë për punë të mira, ndaj (siç thuhet tek libri “Alfabeti Ynë”) ka pasë bashkëpunim me Zyrën Rinore të KOASH duke zhvillue një aktivitet të dobishëm në mënyrë vullnetare në përgatitjen e nxënësve nga një apo dhe dy grupe nxënësish në vit, me njohuri të gjuhës Angleze. Gjithashtu, e investuar nga KOASH, që nga viti 2004 gjer në vitin 2011, krijoi edhe një grup artistik, me të cilin zuri vendin e dytë (Dhjetor, 2007) në Festivalin e 10-të Kombëtar të Rinisë Ortodokse Shqiptare.
Zyraja është stiliste e rrobave kombëtare të zonës së saj, duke krijuar nji arsenal të tërë me kostume të të gjitha masave trupore dhe duke ua veshur dhe dhënë grupeve artistike të klasave të ndryshme në shkollë, valltarëve, e të tjerëve. Ajo, me kostume të saj kombëtare, ka marrë pjesë në disa panaire (ndër)kombëtare. Në këto veshje duket shpirti e fryma e saj kombëtare shqiptare.
Poetja Zyra Ahmetaj, “Krenaria e qytetit Bajramcurri”(shpallur më 20.07.2005) dhe “Nderi i komunës Tropojë”(shpallur më 29.06.2012), ka kontribue në Shoqata Paraplegjike dhe Tetraplegjike e Shqipërisë (sekretare në degën e Tropojës), në Shoqata “Shpresë dhe Dashuri” (kryetare për degën Tropojë), në Shoqata “First Step” (kryesuese në Tropojë), me Shoqatën e Invalidëve Intelektualë të Shqipërisë, për t’iu ardhur në ndihmë personave me aftësi të kufizuara, të grupimeve me paaftësi të ndryshme, për të lehtësuar gjendjen e tyre fizike dhe gjallërimin e jetës së tyre me aktivitete artistike dhe argëtuese. Ajo është e lidhur me disa klube e shoqata në Gjakovë me rrethina dhe në treva të tjera të Kosovës dardane. Ajo e don Tropojën si Preshevën, Kosovën si Çamërinë, Plavë-Gucinë si Shkupin. E thotë tek vepra e saj për fëmijë, “Alfabeti Ynë”: “Një komb, një flamurë/një Hero Kombëtarë/një histori, një gjuhë/nga shekuj të lashtë/një tokë e ujitur/me gjakun shqiptarë/njomur me lot të hidhur/nga nënat pa ndarë.” Dhe, tek kjo vepër poetike, vjen tjetra poezi e saj atdhetare: ”Çamëri, o lule / buzë detit me valë /kurrë nuk u përkule /çmendurisht të vranë…”
Zyraja është e besimit musliman tradicional, por ajo nuk është aq konservatore, veçmas kur bahet fjalë për punë të mira, ndaj (siç thuhet tek libri “Alfabeti Ynë”) ka pasë bashkëpunim me Zyrën Rinore të KOASH duke zhvillue një aktivitet të dobishëm në mënyrë vullnetare në përgatitjen e nxënësve nga një apo dhe dy grupe nxënësish në vit, me njohuri të gjuhës Angleze. Gjithashtu, e investuar nga KOASH, që nga viti 2004 gjer në vitin 2011, krijoi edhe një grup artistik, me të cilin zuri vendin e dytë (Dhjetor, 2007) në Festivalin e 10-të Kombëtar të Rinisë Ortodokse Shqiptare.
Zyraja është stiliste e rrobave kombëtare të zonës së saj, duke krijuar nji arsenal të tërë me kostume të të gjitha masave trupore dhe duke ua veshur dhe dhënë grupeve artistike të klasave të ndryshme në shkollë, valltarëve, e të tjerëve. Ajo, me kostume të saj kombëtare, ka marrë pjesë në disa panaire (ndër)kombëtare. Në këto veshje duket shpirti e fryma e saj kombëtare shqiptare.
Zyra Ahmetaj nga Bytyçi i Tropojës, sikur të mos ndodhte aksidenti tragjik i 31 korrikut 1975, ndoshta do të ishte ministre e Bujqësisë apo ministere e Arsimit, me profilin e saj krejt të veçantë. Ajo, edhe sot, paçka është 60 vjeçare me karrocë invalidi, mund të ishte në nji detyrë të lartë shtetërore në vendlindjen e saj apo në metropolin shqiptar. A nuk ishte i verbër ministri i Financave dhe i Brendshëm në Mbretërinë e Bashkuar të Britanisë së Madhe, i nji prej shteteve ma të fuqishëm të botës prejce nga Mesjeta e Vonë. Po, në Shqipëri, dhe në këtë rast shembëlllimi: Demokracia Blu duhet ta mësojë ma mirë se çka është Demokracia dhe Rilindja Rozë duhet ta kuptojnë ma mirë se çka është Rilindja.
6.Krijimtaria poetike e Zyra Ahmetajt është e kahershme, pasi ajo gjithnji ka shkrue për qejfin e saj, në fletoret e saj, por në dy dekadat e fundit të shekullit të ri, ia ka nisë publikimit të tyre në gazeta e revista, në tre libra poetik. Vepra të tjera ka në duar, gati për botim. Dy vëllime poetike. Është në fillesat e nji tjetri në prozë.
Pas vëllimit poetik “Flutuojnë engjëjt”, e dyta është tjetra vepër poetike e saj: “Alfabeti Ynë”. Mund ta quaj dhe “monografi poetike”. Nji vepër për fëmijë që tregon se sa shumë e sa mirë është rritë Zyraja si poete. Natyrisht të shkruash për fëmijë është ma e vështirë, po sprova poetike e Zyra Ahmetajt na ka dhanë nji vepër të nji lloji e vlere të veçantë, nji visar poetik.
Poeti e gazetari Agim Xheka i ban nji skaner letrar kësaj vepre, nji prognozë vlerësimesh, jep diagnozë vlerash:”Poezitë e këtij libri janë të thjeshta dhe të bukura si vetë dashuria e Zyrasë për gjuhën dhe kombin aq edhe për fëmijët që janë të eturit e parë që pinë në këtë gurrë të pashtershme dhe kaq të bukur. Këto poezi lënë shije të mirë edhe për të rritur, pasi i përshkojnë plot ide, sa patriotike edhe panoramike në përshkrime me ngjyra ngjarjesh dhe veprimesh të jetës së përditshme dhe të vlerave të së shkuarës; trashëgimisë tonë të pasur. Poezitë janë si vetë gjuha, gjithëpërfshirëse për kombin tonë dhe më gjerë. Në poezitë e saj sjell nji kujtesë historike të pasur dhe të bukur, me dashuri dhe mirënjohje, të shtrirë siç është vetë Historia e Kombit tonë, në të gjitha trevat, me përfaqësime dinjitoze të figurave më të fuqishme të kombit, si dhe monumenteve historike që përbëjnë pasaportën e lashtësisë tonë”. (Nga Parathania e tij tek “Alfabeti Ynë”).
Poeti e studiuesi Tahir Bezhani i Gjakovës ka shkrue në shtypin e kohës për veprën ‘Alfabeti Ynë” duke iu dhanë autores e librit vlerësime meritore: “Poetja Zyra Ahmetaj, e njohur në mbarë vendin tonë, jo vetëm si poete, por edhe si humaniste, koreografe, përsonalitet i paepur në vështirësi jete, fituese e disa mirënjohjeve nga rrethi ku jeton e vepron, e më gjërë, këtë radhë në tabanin poetik ka nxjerrë nga thellësi shpirti tërë dashurinë njerëzore , siç din vetëm ajo, për t’ua kushtuar gjeneratave, luleve të ardhmërisë sonë, shpresave tona të përbashkëta”.
Poetja, qytetarja, veprimtarja, artistja, Zyra Ahmetaj, i këndon me pasion këngët e Eposit të Kreshnikëve të shoqëruara me lahutë, si dhe ka kontribuar në evidentimin e përhapjes së tyre. Ajo ka shumçka në vetveten e saj nga ky Epos alpin i Malësive të Veriut, i Tropojës e i Bytyçit të saj. Zyraja artiste, vjet dhe sivjet, ka debutuar me Grupin e Gjakovës me kangën e moçme, tradicionale, të re: “Hoj-dado-hoj”. Ky është një tjetër dimension i saj, i vlerave të saj, i arritjeve të saj.
7.Sivjet, më 28 gusht 2016, isha në Parkun Kombëtar të Dajtit, në Festën Kombëtare “Plisi i Bardhë”, nji veprimtari tradicionale e Shoqatës Mbarëkombëtare “Bytyçi” me kryetar av. Agron Isa Gjediaj. Një ndër sponsorët e saj të përhershëm, ma i veçanti, është biznesmeni humanist Ram Geci i Bytyçit, pronari i vetëm i “Hotel Tirana International” dhe president i firmës së njohur “Geci”, që ka ndërtue segmente (lote) në “Udha e Kombit”, Unaza e vjetër dhe e re e Tiranës, rrugët nga Qafa e Morinës drejt Fierzës dhe nga qyteti alpin i Bajramcurrit drejt Valbonës, etj. Sivjet, një ndër kontributorët ishte tjetri biznesmen humanist, Muhamet Malo në Tiranë, pronari i Teleferikut të Dajtit e i “Ballkoni i Dajtit”, aty ku u organizue kjo veprimtari panshqiptare “Plisi i Bardhë”.
Aty, ma mirë se askund tjetër, Zyra Ahmetaj po promovonte poemën e saj “Plisi Shqiptar”, me parathanie nga poetja tjetër bytyçase e tropojane, Xhane Sherif Imeraj (botimet “ADA”, Tiranë, gusht 2016). Botimi ma i ri. E treta vepër e saj. Ajo kishte ardhë aty me plis të bardhë, si malësoret e vaktit, si në Dardaninë Antike Alpine, si në Eposin e Kreshnikëve, si në Luftën e fundit të Kosovës. Përndryshe, dhe e gjithë krijimtaria e saj poetike më ngjan si nji plis poetik.
Tek poema “Plisi Shqiptar”, në 54 faqe tekstor të saj, në 229 strofa, në rreth 1.000 vargje, poetja Zyra Ahmetaj flet për figura të shquara të kombit shqiptar, për Heroin tonë Kombëtar, Gjergj Kastrioti – Skënderbeu; për Lekë Dukagjinin – prijtar e kanunar i famshëm; për Gjon Buzukun e “Mesharit” në shqip; për Gjegj Fishten e Lahutës së Malcisë; për Abdyl Frashërin e Ali Ibër Nezaj të Lidhjes Shqiptare të Prizrenit; për Mic Sokolin e grykës së topit; për Selam Musain e Labërisë; për Ismail Qemalin e Isa Boletinin e Shpalljes së Pavarësisë; për Shote e Azem Galicen e Drenicës martire; për Çerçiz Topullin e Gjirokastrës; për Mbretin Ahmet Zogu; për heroin legjendar Shaban Polluzha; për presidentët shqiptar kombëtar – Sali Berisha e Ibrahim Rugova; për Azem Hajdarin e “Lëvizjes së Dhjetorit ‘90”; për Anton Çettën e Pajtimit të madh të Gjaqeve në Kosovë; për Shën Nanë Tereza nobeliste; për Ahmet Zherkën e Bytyçit e Adem Jasharin e Prekazit; për Presidentin Amerikan Bill Klinton – mik i madh i Shqiptarëve; për personalitete të reja në shek. XXI –Majlinda Kelmendi, Laora Mesini Houghton, Ermonela Jaho e Luan Krasniqi.
Poetja Zyra Ahmetaj, me talentin e saj, me figura të gjetura artistike, poetizon e portretizon mjaft bukur në vargjet e kësaj poeme: “Plisi i bardhë, i lashtë / …Plisi ynë i shenjtë /…Plisi ynëi Nderit/ …Plis i fisnikërisë/ Plis i ardhmërisë/…Plis i Atdheut Tim/…ënd me fije bese/…ënd me rreze drite/…ënd me fije geni/…ënd me fije shprese/të paqes, begatisë/larë me lumë djerse/…përskuqur me gjak/shkruajte historinë/në ballë, si bajrak”. (fq. 7-8).
Poetja Zyra Ahmetaj në vargninë e poemës “Plisi Shqiptar” e sjell krejt Shqipërinë Etnike më madhështitë, bukuritë e veçantitë e saj. Të gjithë janë aty. Alpet, “Atje ku plisi/ merr rrezet e diellit/Atje ke mundësi/ të kapesh pas qiellit”, atje – ku “malet kësulbardhë” e kanë nxitë traditën që “plis të mbajnë shqiptarët” (fq. 12). Aty vjen “Berati plisbardhë/ Kodikët-flori/që nga mijëvjeçarë/I mbajti në gji”/(fq. 19). Aty flitet: “Në Kongresin e Manastirit /mendjendriturit, plisbardhë/ shkronjat i rënditen/ si yjësi të rrallë” (fq. 22). Aty vijnë dhe “djemtë suljotë” (fq. 26), “kësulat dibrane” (fq. 29), Lushnja fushëgjerë”, ku “Burrat plisbardhë/…mendjedritë, penartë” ban Kongresin e Lushnjes (fq. 32). Aty flitet për “Masakren e Tivarit”: “I mbytën në det’/I vranë në Tivar/Det-gjaku i shenjtë/I burrave plisbardhë”/.Nanë Tereza me “plis të bardhë/Dhe një shallë alfabeti”/(fq. 48). Aty, autorja, flet për vendlindjen e saj, për fisin e vet: “Mes luftrash i gjendur/Bytyçi me plis/Tre herë i djegur/Prapë ngrihet – Feniks” (fq. 34).Ajo flet dhe për Çamërinë: “Plumbat veç në ballë/ aty ku rrinë plisat/ I marrin djemtë çamë/ siç përherë bien trimat” (fq. 26).
Në kryerradhë e në përmbyllje të poemës autorja Zyra Ahmetaj përcjell mesazhin e madh të kohërave e për kohërat: “Kësul, feste, kapuç, qeleshe/në secilën krahinë/të bardhë si buzëqeshje/zemrat mbushin gëzim/ çfarëdo forme kanë/ ata janë të njejtë/ Janë Plisa Shqiptarë/ të bardhë dhe të shenjtë” (fq. 28).
“Plis i vargut tim”, thotë shpesh autorja Zyra Ahmetaj në poemën e saj, po ne i themi ndryshe asaj: ti vet je nji plis poetik me veprat e tua poetike, në udhën tande dritë sacrifice e lartësi jete.
Poetja Zyra Ahmetaj është nji plis poetik i kohës, me jetën e saj biblike.
↧
PSE KATER AMBASADORE NGA TROPOJA MBETEN JASHTE SHERBIMIT DIPLOMATIK SHQIPTAR?!
Nga Ramiz LUSHAJ/
1.Tre ish-ambasadorë të shtetit (e kombit) shqiptar, Islam Lauka, Lisen Bashkurti e Mal Berisha, në ndrrimin e viteve, brenda një muaji kohe, i pashë të ftuar me intervistat e tyre dinjitare tek i përjavshmi emision elitar “Diplomaticus” në ma popullorin televizion, Neës 24. Një tjetër ish ambasador në Zvicër, Mehmet Elezi, i katërti tropojas, më 16 janar 2016 ishte i ftuar në TVSH për veprën e tij “Fjalor me emra njerëzish: 31 mijë emra iliro-shqiptarë”.
Diçka, pothuaj, e zakonshme ftesa televizive, po e veçanta “flenë” diku tjetër, tek karta e tyre e identitetit në gjendje civile e publike, pasi të katër janë breznik nga Tropoja. Berisha, Elezi, Lauka kanë lind atje.
E, bash për këtë fakt, me ndrrimin e pushteteve, kthina e kulisa qeveritare i kanë largue nga selitë e lartësitë diplomatike. Bashkurtin, shumë ma herët. Para dy vitesh Elezin. Laukën në fillimviti 2015. Berisha (me aq sa di) gjendet dhe pak muaj në atë klucën ligjore “diplomat në dispozicion”.
Kësisoj, për ta, në kësi rasti e për këtë fenomen, them se është ushtrue “genocid politik” (i kalkuluar e i kamufluar) për shkak të origjinës së tyre krahinore, mbiemrit, potencialeve intelektuale e diplomatike. Ashiqare, hakmarje politike. Sikur qeveritë e Tiranës të ishin të kohnave të kështjellave mesjetare e jo tashma të integruara me seli, programe e frymë euro-atlantike në NATO, BE, KE, OSBE. Sjellje të sojit neo-otomanizëm, neo-komunizëm, neo-fashizëm.
E, kjo-këto qëndrime e veprime kanë mbrri kulmin e vet, përderisa diplomati Lauka arriti të flasë dhe me “Letër të Hapur” ndaj ministrit të Jashtëm Bushati, përderisa mediat i kanë ba në shpeshti publike qëndrimet e kryeministrit Rama ndaj ish-ambasadorit Berisha në Mbretërinë e Bashkuar të Britanisë së Madhe e Irlandës së Veriut. Arben Manaj shkruan: “Faktikisht, ka mbi dy vjet që Tirana nuk jep fonde për ambasadën, për të zhvilluar një pritje një herë në vit për festat kombëtare dhe kjo, pasi deri përpara një muaji, në ambasadën shqiptare në Londër ka qenë ambasador “kulaku” Mal Berisha” (gazeta “Shqip”, 3 dhjetor 2015).
Këto janë veç ajsbergu politik ndaj tyre, pasi “saçi” diplomatik e din vet se çka ka nën të për gatesë e shërbesë të tillë, se sa ja çon temperaturën përbrenda gaca-prushi përmbi të.
Po sidoqoftë, dhe ky emisioni “Diplomaticus” tregoi qartë një fakt të njohur: Diplomacia Panshqiptare i kërkon, botnisht e shpësh herë, si nevojë diplomatike të ditës e të kohës, këta tre ambasadorë nga Tropoja, përfaqësues diplomatik të Shqipërisë në kryeqendra botërore në Nju Jork, Bruksel, Londër, Moskë apo në Hungari, Turqi e Kosovë.
Diplomacia (“jo Bushat”) don me ua ndie zanin diplomatik profesional e kualitativ në media e mediume për çështje madhore me interes kombëtar, rajonal, ndërkontinente. Jo veç tek Neës 24. Jo veç tek Televizioni Publik Shqiptar (RTPSH). Po edhe në të tjera televizione në Shqipëri, Kosovë, Maqedoni, Malin e Zi, etj. Ish-ambasadori Berisha sapo u kthye nga një kumtim referues në një veprimtari shkencore në Amerikë, kurse ish-ambasadori Lauka para disa ditësh kumtoi me intervistë tek “Zëri i Amerikës” për temën “Rusia dhe Ballkani”. Të shumtë janë dhe shkrimet e tyre, librat e tyre për diplomacinë…
Këta ambasadorë edhe po të mos ishin në të tilla detyra diplomatike do të ishte në nderin e diplomacisë shqiptare t’i thirte në detyrë shtetorore për të dhanë ma shumë e ma mirë për kombin e vet.
2.Këta katër ish-ambasadorë të kombit shqiptar, Islam Lauka, Lisen Bashkurti e Mal Berisha, Mehmet Elezi, me kontributet e atributet e tyre në diplomaci më kujtojnë realisht atë thënien botnore: arti i diplomacisë është truri i shtetit.E, këta të tre, me veçantitë e lartësimet e tyre diplomatike, me veprimtarinë si diplomat, me librat e shkrimet për diplomacinë, hyjnë tek arti i diplomacisë, bajnë pjesë tek truri i shtetit shqiptar londinez, i kombit shqiptar euro-atlantik.Këta ambasadorë nga Tropoja kanë mijëra faqe shkrimi në libra të tyre e në gazeta e revista shqiptare e të huaja. Ma shumë se sa mbi 37 mijë ditë jete e veprimtarie të diplomacisë shqiptare në këto 104 vite të Pavarësisë Shqiptare. Përndryshe, për ma tepër, këta shquhen ndër diplomatët e tjerë shqiptarë ndër vite për botimet e tyre.
Ambasador Lisen Bashkurti, ma shumë se çdo diplomat tjetër shqiptar, ka botue 22 libra për diplomaci e marrëdhanie ndërkombëtare, disa sish dhe në anglisht si “Historia e Diplomacisë Shqiptare” (në tre vëllime), “Identiteti, Imazhi, Diplomacia”, “Krizat Ndërkombëtare”, “Negociatat – Historia, Teoria dhe Praktika”, “Kombet e Bashkuara dhe Rendi i Ri Botëror”, “Organizatat Ndërkombëtare dhe Nismat Rajonale”, “Europa, Ballkani dhe Sfida e Kosovës”, “Political Dynamics ëithin the Balkan Countries”, “National and European Identity of Albanians”, “Albanian Diplomacy betëeen the Past and the Future”, “Diplomacia Shumëpalëshe dhe Organizatat Ndërkombëtare”, “Mbi të Drejtën Ndërkombëtare dhe Organizatat Ndërkombëtare”, etj.
Ambasador Islam Lauka, ma shumë se çdo diplomat tjetër shqiptar, ka botue disa libra në gjuhë të huaja si anglisht, arabisht, rusisht, persisht, rumanisht, serbisht, rusisht, si “Kosova: Rast Universal apo Sui generis” më 2007 në shqip, anglisht, arabisht, rumanisht, persisht, “Shkëputja e Kosovës nga Serbia” më 2007 në shqip, anglisht e serbisht, ”Evolucioni i çështjes së Kosovës dhe gjendja e tij aktuale” më 1994 në rusisht e shqip; “Kosova e pavarur ose dështimi i kryqëzatës ruso-serbe” më 2011; “Shqipëria në arkivat ruse”(me bashkautor) më 2006 dhe “Antologjia e kryqëzimit: qëndrimi rus ndaj çështjes shqiptare 1878-2012” (me bashkautor) më 2012, etj.
Ambasadori Mal Berisha, duke ecë në rrugën e shkrimtarisë të Nolit e Konicës, është i vetmi diplomat shqiptar që ka shkrue ma shumë vepra për marrëdhaniet shqiptaro-amerikane e shqiptaro-britanike, për temën hebraike, etj. Dy veprat e tij: “Shqiptarët, lisa mbi truallin ilir: vlerësime të shtypit amerikan për shqiptarët dhe Shqipërinë 1908-2003” (Edualba. Tiranë, 2006. 256 faqe) dhe “Shqiptarët, europianët më të lashtë dhe më të rinj” (Edualba, Tiranë, 2009, 325 faqe) janë dëshmi historike për udhën e vlerësimet e të huajve për Shqipërinë e Shqiptarët, etj. Në 100 Vjetorin e Pavarësisë të Shqipërisë botoi veprën trevëllimshe “Charles Telford Erikson”, e cila ka hyrë në Bibliotekën e Kongresit Amerikën në Uashington D.C., në raftin e parë të pavionit të librit, e ekspozuar dhe me poster, gjendet dhe në Dhomen e Referencave, si një libër studimor meritor e një botim klasik e modern. Një tjetër vepër e studiuesit Mal Berisha është ajo për ambasadorin amerikan “Herman Bernstain (1876-1935) Journalist, Ëriter, And Diplomat” (2014), rreth të cilit ka mbajt ligjërata institucionale në të dy anët e Atlantikut, dhe në Mbretërinë e Bashkuar të Britanisë së Madhe, dhe në Shtetet e Bashkuara të Amerikës. Kontribut i vyer ndër kohëra janë dhe shqipërimet e tij të veprave me interes kombëtar shqiptar si ato: “Shqipëria Jugore ose Epiri i Veriut në Çështjet Europiane Ndërkombëtare 1912-1923” (Koha. Tiranë, 1998) dhe “Shpëtimi në Shqipëri – Njëqindpërqind e hebrejve në Shqipëri të shpëtuar nga Holokausti”, etj.
Ambasadori Mehmet Elezi i ka 46 vjet me libra të shkruar nga pena e tij e shquar. Ai ka kontribute madhore me veprën e tij akademike “Fjalor i Gjuhës Shqipe”, me 41.000 fjalë e rreth 54.000 kuptime, të cilat nuk gjenden në fjalorët e Akademisë së Shkencave të viteve 1980 e 2002, si dhe me rreth 5.300 shprehje frazeologjike. Veç një penë si e Mehmet Elezit na jep të tilla vepra publicistike, analitike, filozofike, diplomatike si “Shansi i tretë” (1993), “Gjeostrategjia tjetër” (1996), “Kosova midis politikës e realpolitikës” (1999), etj. Ai është shumëdimensional: diplomat, publicist, shkrimtar, poet, gjuhëtar, studiues, etj. I numërohen gjithato kumtime ndërkombëtare e artikuj të botuar përtej kufijve të Shqipërisë Londineze.
3.Ndër këta katër ambasadorë, dy prej tyre, kanë tituj e grada shkencore, si prof. dr. Lisen Bashkurti e dr. i shkencave Islam Lauka. E, të katër, janë dhe pedagogë universitar e shërbyer deri dekan e rektor në universitete shtetërore e private në Shqipëri, Kosovë, Maqedoni (FYROM), Luginën e Preshevës, etj., ku ligjërojnë në fushën e diplomacisë e marrëdhanieve ndërkombëtare, etj.
Këta të katër ish ambasadorë janë “institucione më vete”, janë “akademik” të diplomacisë panshqiptare. Secili prej tyre, edhe kur nuk ishte diplomat zyrtar në MPJ apo në ambasada të Shqipërisë në botë, kanë punue ma shumë se dhjetra diplomatë e titullar diplomatik në detyrë funksionale.
Dr. Islam Lauka ka punuar në MPJ deri Drejtor i Përgjithshëm Drejtorie i Organizatave Ndërkombëtare, ish ambasadori i parë i Shqipërisë në shtetin e ri të Kosovës e, në shtator 2013-mars 2014 Dekan i Trupit Diplomatik të akredituar në Prishtinë, ish drejtor i Bordit të Institutit të Diasporës në MPJ, president i Qendrës Shqiptare të Studimeve Amerikane e Britanike (prej vitit 2003), drejtor i Institutit Shqiptar të Studimeve Politike (prej nga viti 2005).
Prof. dr. Lisen Bashkurti, ish drejtor drejtorie në MPJ e ambasador në disa shtete, është President i Akademisë Diplomatike Shqiptare, antar nderi në disa institucione ndërkombëtare diplomatike në botë, etj. Ai është drejtues i revistave shkencore “Diplomacia” e “Global Challenge”. Meritor i disa titujve, urdhëra e çmime kombëtare e ndërkombëtare për kontribute të vyera në fushën e diplomacisë e marrëdhanieve ndërkombëtare.
Mehmet Elezi, prej vitit 1994, ka qënë themelues e drejtor i Institutit Ndërkombëtar të Studimeve Ndërkombëtare e Strategjike në Tiranë, i pari i këtij lloji në Shqipëri, i njohur me disa botime shkencore. E, vitet e fundit, është antar i disa organizmave dhe në fushën e diplomacisë e marrëdhanieve ndërkombëtare dhe përtej kufijve të Shqipërisë Londineze.
Mal Berisha, nga diplomat, konsull e kryekonsull në Stamboll, në vitin 1998 kur ishte në SHBA, nën emblemën e Ligës Qytetare Shqiptaro-Amerikane dhe Federatës Pan Shqiptare “Vatra”, kontribuoi për çështjen e Kosovës. Në vitin 2000 punësohet nga Kombet e Bashkuara dhe bën pjesë në Misionin e Përkohshëm të Kombeve të Bashkuara në Kosovë (UNMIK). Ai punoi disa vite dhe drejtor i Drejtorisë së Përgjithshme Rajonale dhe Inisiativave në MPJ.
Asnjëri nga këta katër ish-ambasador nuk rrinë tek dera e MPJ e as mbi krye të ministrit të Jashtëm apo kujtdo tjetër ma lart, ma të madh, po largimet e tyre nga Shërbimi Diplomatik Shqiptar dëshmojnë se Diplomacia Shqiptare e ka vështirë të jetë Diplomaci e niveleve të larta euro-atlantike. Askund në botë, as në vendet “me grushte shtetI”, të varfëra, në ecje drejt zhvillimit të vet, nuk i lëvizin diplomatët e tyre si MPJ e Shqipërisë.
Dr. Islam Lauka ia ka fillue Shërbimit Diplomatik në vitin 1985, qysh në kohën e komunizmit, të monizmit, po largimi i tij nga detyra kryhet pikërisht në 30 vjetorin e karierës diplomatike, në vitin 2015 (!).
Mal Berisha ka një çerek shekulli që ia nisi detyrës të diplomatit në MPJ të Shqipërisë e, tashti, ai nuk emërohet askund në një detyrë të lartë diplomatike (!)
Edhe Lisen Bashkurti, plot 25 vite ma parë u emërua ambassador i Shqipërisë në Hungari e, prej vitesh, mbetet zyrtarisht jashtë Shërbimit Diplomatik Shqiptar, por punon realisht ma shumë e ma mirë se shumë diplomat të niveleve të larta në MPJ.
Mehmet Elezi, ambasador i Shqipërisë në Konfederatën Zviceriane prej vitit 2006, kthehet në nëntor 2013 në Tiranë e, prej atëherit, nuk u thirr në një detyrë të lartë diplomatike, u la jashtë Shërbimit Diplomatik Shqiptar.
Ndërkohë që këta katër ish-ambasadorë mbeten jashtë Shërbimit Diplomatik Shqiptar për faktin se janë “nga Tropoja”, MPJ e Shqipërisë merr “hy e dil” në sallonet diplomatike disa politikanë me diplomaci diletante, të cilët nuk dinë si duhet as për shkrimin diplomatik e nuk kanë dijeni çka duhet as për shtetin ku shkojnë ambasadorë…?! Pse ka menjanime e bllokime të tyre për/në veprimtari diplomatike shtetërore për t’iu dhanë detyra diplomatike të larta në MPJ e në seli diplomatike në botë, atje ku duhen ma shumë, atje ku japin ma tepër ?! A thue ma shumë nepotizëm kanë këta katër ish ambasadorë tropojas apo si ndonjë rast historik që të ketë deri në pesë vetë diplomatë me lidhje gjaku farefisnore në MPJ, në Shërbimin Diplomatik (!)
A thue Diplomacia Shqiptare që po bahet 104 vjeçe e ka një “luks” të tillë, a e ndjen një turp të tillë, sa t’i nxjerrin politikisht “të tepërt”(!) këta katër ambasadorë të sprovuar të shkallëve të karierës diplomatike?!
↧
PLAVË-GUCI – PALCË E ASHT I TROLLIT TAND
Ramiz LUSHAJ/
1./
Në Plavë-Guci:/
Ka ra shi e m’u lagën kambët nga vërshimet e gufimet e tokës/
Ka ra borë e m’u ngrinë thinjat e mallit e të kokës/
Ka ra dielli e për këtë trevë iu fala me dorë lart qiellit/
Ka fry flladi e m’i bjen amanetet e Luftës së Nokshiqit…/
2./
Në Plavë-Guci:/
Ka rigon loti i mërgimtarit e më del dhimbja n’lule t’ballit./
Ka këndojnë zogjtë në kulla të mbetura pa njeri…/
Ka vijnë shkijet me kapica e veladona si korba të zi…/
3.
Plavë e Guci:
Si dy krahë të Shqiponjës
Si një lumë i Kohës.
Si një mal i vetëm në Vargmalin e Kombit
Tokë arbnore e hyjnore, e bekuar prej Zotit!
4.
Plavë-Guci:
Me lavdinë tande u rritën brezat shqiptar
Emri yt, në palët e Flamurit Kombëtar.
Ke hyrë në atlaset e bukurisë së botës.
Genet e tua rritja përditë me rranjë e lisa tokës.
Shqip le të flasin zogjtë, gurët, bari, gjethet.
Shqip të flasin malet, lumenjt’, andrrat, djepet…
Bëhu në këtë shekull të ri palcë e asht i trollit tand:
Qëndro si në jetë e motmote: kala, istikam…!
Tiranë, 18 shkurt 2016
↧
↧
E pazakontë Ekspozita “Shkollat Amerikane në Shqipëri”
NJË FTESË PËR TY, BUJAR LESKAJ/
Nga Ramiz LUSHAJ/
1.E pazakontë Ekspozita “Shkollat Amerikane në Shqipëri (1891-1933)”, me mbi 300 foto të hershme të ngjitura vertikalisht në 71 stenda të hijshme prej druri, me mbi 200 tekste shkollore e programe mësimore, gjithato dokumenta të ndryshme si dëftesa shkollore, blloqe shënimesh, mjete mësimore, etj. të hapura horizontalisht në nëntë tavolina ekspozimi, që flasin për historinë kumtuese për mirë të pesë shkollave shqiptaro-amerikane: Shkolla e Vashave në Korçë (1891), Shkolla Teknike në Tiranë, e njohur ndryshe “e Harry Fultzit” (1921), Instituti “Kyries” në Kodër-Kamëz (1922), Shkolla Fillore “Kennedy” në Korçë (1925) dhe Instituti Shqiptaro-Amerikan i Kavajës (1926).
Ende dhe sot, në të 125-tin vit, shkollat shqiptare në trojet etnike në Ballkan nuk e kanë mbrri nivelin e lartë e fuqinë e madhe të tyre të mësimdhënies teoriko-praktike, të bazës materiale e didaktike, etj.
Kjo Ekspozitë, në këtë 7 Mars 2016, me gjithçka ekspozon në stenda e vitrina të saj, është një leksion i hapur për politikën shqiptare në Tiranë, Prishtinë, Shkup, Podgoricë, Preshevë, që t’i kthejnë ma shumë e ma mirë sytë me fjalë e vepra drejt arsimit kombëtar shqiptar, që ta ngrejmë në lartësinë e standarteve bashkëkohore euro-atlantike.
2.
Komisioni Organizator i Ekspozitës, teksa po hartonte listën e ftesave për eliten politike të Tiranës: presidentin Bujar Nishani, kryetarin e Kuvendit Ilir Meta, kryeministrin Edi Rama, ish presidentin e ish kryeministrin Sali Berisha, ish-kryetaren e Kuvendit Jozefina Topalli, liderin e ri të Opozitës Lulzim Basha dhe ministren e Arsimit Lindita Nikolli, u ndal tek një emër i njohur: Bujar Leskaj. Pas tij vinte kryetari i Akademisë së Shkencave të Shqipërisë, akad. Myzafer Korkuti. Lista rendore mbyllej me të ftuarin e dhjetë, një tjetër politikan i kohës. Kaq, e mjaft.
Një ftesë e veçantë është për Ambasaden Amerikane në Tiranë, për ambasadorin e saj Donald Lu, për këtë diplomat që ka një çerek shekulli në diplomacinë amerikane, që është një misionar i madh amerikan, që sillet si një shqiptar i vërtetë, jo vetëm se flet shqip, por edhe ngaqë mendon e vepron shqiptarisht.
Po çështja shtrohet ndryshe: çka e lidh sot dr. Bujar Leskaj, kryetarin e Kontrollit të Lartë të Shtetit me Ekspozitën “Shkollat Amerikane në Shqipëri” në dy shekujt e kaluar të kombit shqiptar?! Me çfarë “statusi” i çohet atij kjo ftesë në listën elitare me vetëm dhjetë të ftuar të tillë nderi në këtë veprimtari shqiptaro-amerikane?!
Epilogu i kësaj Ekspozite, që ngjan si një “muzeum” për nga objektet e vlerat e saj, e ka prologun e vet, dhjetë vjet ma herët, prej nga viti 2006, çka lidhet dhe me emrin e dr. Bujar Leskaj, asokohe ministër i Turizmit, Kulturës, Rinisë e Sporteve. Ai, atëherit, për herë të parë, e përkrahu pjesmarrjen e koleksionistëve shqiptarë me një stendë të madhe e të veçantë në Panairin e Librit në Pallatin e Koncerteve në Tiranë. Ai, tek Shpëtim Sala, kryetari i sotëm i Qëndres Mbarëkombëtare të Koleksionistëve Shqiptarë (QMKSH), pa një dalëzotas të përkushtuar, një studjues e koleksionist me passion e aksion, me arkiv të pasur, me shpirt kombëtar shqiptar. Ndaj i ofroi atij, Shpëtimit me miqtë e tij koleksionistë, mundësinë e mirë të hapjes së një ekspozite tematike në Vlorë në Nëntorin 2006, në Ditën e Festës të Flamurit, e cila ishte mjaft e suksesshme. Diçka përtej një arritjeje të zakonshme, një befasi e rrallë. Ishte e dyta ekspozitë brenda vitit, brenda pak muajve.
E prej atëherit, nga viti 2006, në këto dhjetë vite, Shpëtim Sala – kryetar i QMKSH me antarët e veprimtarët e saj koleksionistë, ka hapur 30 ekspozita të ndryshme në Shqipëri, Kosovë, Maqedoni, Malin e Zi dhe deri në Budapest të Hungarisë. Vetëm për arsimin kombëtar shqiptar ka hapur disa ekspozita të tilla si në Tiranë e Strugë, në Korçë e Pogradec. Kjo Ekspozita “Shkollat Amerikane në Shqipëri” është e 31-njita Ekspozitë e historianit e koleksionistit Shpëtim Sala, e Qëndres së tij, me miqtë e tij.
Vet Shpëtim Sala, kryetari i QMKSH, thotë se i është mirënjohës dr. Bujar Leskajt, ish ministrit të Kulturës, sepse ai iu besoi, i vlerësoi, i përkrahu në kryehere e tevona, vitin tjetër, si një ministër shqiptar kombëtar. Ndaj dhe në këtë 7 mars 2016, plot dhjetë vite ma vonë, Shpëtim Sala, kryeprotoganisti veprimtar i kësaj ekspozite, në fjalën e tij kryesore në hapje të ekspozitës, i shpreh mirënjohje me fjalë shpirti, miku e shqiptari dr. Bujar Leskajt, pasi ai iu dha dorën për mirë, iu dha udhën për mbarë. Përndryshe, si të thuash, dr. Bujar Leskaj, është “kumbara” i kësaj pune të çmuar të nisur dhjetë vite ma herët, e që vjen me kurorë lavdie dhe në këtë ekspozitë “Shkollat Amerikane në Shqipëri”, që hapët nga Qendra Mbarëkombëtare e Koleksionistëve Shqiptarë e historianit e koleksionistit Shpëtim Sala, në bashkëpunim me Institutin për Studime Shqiptare dhe Protestante me kryetar David Hosaflook dhe Muzeun Historik Kombëtar, Drejtorinë e Përgjithshme të Arkivave të Shtetit e firmën tregtare sponsore plotore “Bijoutiful”.
Dr. Bujar Leskaj, ish deputet i Vlorës, sapo erdhi në krye të Ministrisë së Kulturës, me shpirtin e hapin e tij kombëtar shqiptar, në vitin 2006-2007, ende pa u shpall Kosova shtet i pavarur e Sovran (17 shkurt 2008) e organizoi në mënyrë institucionale e bashkëpunuese “Muajin e Veprimtarive Shqipëri-Kosovë”, tue bashkrendue punët me Ministrinë e Kulturës së Kosovës. Edhe kur ishte “kloni i kufinit”, kur piramidat ngriheshin përgjatë vijës së kufinit, kur kalimi i kufinit ishte tradhëti kombëtare, kur gjakosej me gjak shqiptari kufini, ishin librat e kangët, veprimtaritë kulturore-artistike, që po e thyenin kufinin në mes Shqipërisë e Kosovës, që po kërkonin e jetësonin bashkimin Kosovë-Shqipëri. Po, realisht, “de facto”, kufini Shqipëri-Kosovë u thye për herë të parë nga UÇK në Koshare, në vitin 1999, ndërsa për herë të dytë, në fushën e lidhjeve e bashkimit kulturor, e ka “thye” zyrtarisht dr. Bujar Leskaj në vitin 2006. Të tjerë ministra të kulturës të tipit aksidental “Pango” apo “Xhaferri”, që erdhen pas dr. Bujar Leskajt, e zbehën, e shuan, e harruan këtë punë të mirë e të madhe kombëtare të paraardhësit të vet.
Për sa kohë që dr. Bujar Leskaj, kuadri me tri universitete inxhinierike, ekonomi-financë e juridik, ishte në krye të Ministrisë së Kulturës të Shqipërisë, ka kryer gjithato veprimtari që e kanë lartësuar kulturën kombëtare shqiptare, që kanë lanë gjurmë e emër për mirë, që kanë krijuar traditë ndër vite, aq sa shumkush atë e vlerëson si një “Ministër Kulture me Status të Përhershëm”, ndaj e ftojnë në veprimtari të ndryshme kombëtare në gjithato rrethe të Shqipërisë, në disa treva shqiptare në Ballkan, sikurse dhe më 7 mars 2016 në Ekspozitën elitare “Shkollat Amerikane në Shqipëri”.
Dhe, në këto veprimtari, sa herë që ftohen personalitete elitare, organizatorët mirënjohës kanë dhe “Një ftesë për ty, Bujar Leskaj”…
↧
UDHËTARI I PËRJETSHËM
Nga Ramiz LUSHAJ/
GJERGJ KALAJ, UDHËTARI I PËRJETSHËM/
“Dielli” i Amerikës ma dha lajmin e zi në një mëngjez:/
Iku dhe një tjetër Gjergj…/
E prisja një ditë prilli të lumnueme prej Zotit/
Kur do të pinim një kafe në (krye)qytetin e Nju Jorkut./
Asnjani nuk i lamë tjetrit nji të tillë takim,/
Gjergj, askush nuk e dinte se do shkoje kaq shpejt në amshim…/
Iku dhe një tjetër Gjergj…/
E prisja një ditë prilli të lumnueme prej Zotit/
Kur do të pinim një kafe në (krye)qytetin e Nju Jorkut./
Asnjani nuk i lamë tjetrit nji të tillë takim,/
Gjergj, askush nuk e dinte se do shkoje kaq shpejt në amshim…/
Ne, me Gjergj Kalajn e Grudës,pa u njoft ndër veti ,/
Prej larg patëm të afërten miqësi./
E, veç një herë, u pamë sy më sy./
Tek Takimi traditë: “Alpet Shqiptare”,/
Në një drekë bujare të Bruno Selimajt/
Në një kullë antike në Guci./
Aty patëm dy orë me të qeshura/
Folëm për ngjarje të reja, për histori të vjetra…/
Prej larg patëm të afërten miqësi./
E, veç një herë, u pamë sy më sy./
Tek Takimi traditë: “Alpet Shqiptare”,/
Në një drekë bujare të Bruno Selimajt/
Në një kullë antike në Guci./
Aty patëm dy orë me të qeshura/
Folëm për ngjarje të reja, për histori të vjetra…/
Gjergji, ky malësor mërgimtar vinte shpesh në Malësi,
Me të madhin mall, me të madhen dashuri.
Me zemrën Ulqin, me shpirtin Shqipëri…
Me të madhin mall, me të madhen dashuri.
Me zemrën Ulqin, me shpirtin Shqipëri…
Në shtëpinë e tyre Kalaj në qytetin e Nju Jorkit,
Dy “Gj…”-të shqiptare,
Gjergj e Gjyste,
Si dy shqipe të Kombit.
E donin Shqipërinë Etnike deri në kufijtë e ëndrrës,
ideologjisë, sakrificave vetmohuese, legjendës…
Mbi lartësitë e shpirtit
Përtej mureve të zemrës.
Dy “Gj…”-të shqiptare,
Gjergj e Gjyste,
Si dy shqipe të Kombit.
E donin Shqipërinë Etnike deri në kufijtë e ëndrrës,
ideologjisë, sakrificave vetmohuese, legjendës…
Mbi lartësitë e shpirtit
Përtej mureve të zemrës.
Gjergj, do të vijë në prill e do trokas tek agjensia jote:
E, Ti – do të jesh udhëtar i përjetshëm
I kësaj Kohe. I kësaj Bote.
I këtij Qielli. I kësaj Toke…
E, Gjergji Kalaj do të jetë përjetë në Udhëtim.
Gjergjat nuk i mungojnë Kombit Tim!
E, Ti – do të jesh udhëtar i përjetshëm
I kësaj Kohe. I kësaj Bote.
I këtij Qielli. I kësaj Toke…
E, Gjergji Kalaj do të jetë përjetë në Udhëtim.
Gjergjat nuk i mungojnë Kombit Tim!
Tiranë, 13 mars 2016
↧
FJALË TË PATHËNA PËR SALI TAHIR BAJRAKTARIN E SHIPSHANIT
Nga Ramiz LUSHAJ/
1.Ekspozita “Shkollat Amerikane në Shqipëri” e 7 marsit 2016, e hapur në hollin kryesor të Muzeut Historik Kombëtar në Tiranë, më kujtoi një personazh publik të veçantë. Sali Tahir Bajraktari, i thonë. Nga bajraku, fisi e krahina e Shipshanit të Malësisë së Gjakovës. Një nga të shkëlqyerit nxanas i shumanshëm i Shkollës Teknike “Harry Fultz”. Ai, kaherit, prej asokohe të rinisë së tij, rrezatonte trefish: i ditur, trim, i pashëm.
Ai – në ato vite shkollore – bani emër, la emër, e mbeti emër i mirë, aq sa portretin e tij dhe fakte nga jeta e veprimtaria e tij i sjellin në mendje e i përcjellin në biseda dhe breza pasardhës të “Harrifultzëve”. Dikush flet për një foto të tij në shtypin e kohës. Një tjetër tregon se për pak sa nuk i mbeti emri në histori si atetantor ndaj një personaliteti tejet të njohur. Rrëfejnë dhe për qëndresën e tij vetjake e në grup shkollarësh qëndrestarë ndaj pushtimit fashist të 7 prillit 1939. E rrëfejnë…gjithandej, shumkush.
Sali Tahir Bajraktari në 73 vite moshe i përjetoi shumë regjime përgjatë nji shekulli: të Zogut repblikan e mbretnor, të Nolit kryengritës e pushtet jetëshkurtë, të fashizmit Italian, të nazizmit Gjerman, të Komunizmit tipik alla-shqiptar, të Demokracisë të pambrrime e, në disa prej tyne, u godit shpesh e fort po gjithnji qëndroi në kambë, gjithmonë në ecje, përherë përballës deri në sfida. Ai kishte një jetë të atillë me qëndrime e lartësime që ka me i folë dhe të nesërmes, po erdhi një farë kohe me ashpërsi komuniste të luftës së klasave, me diferencime politike e tri internime ndaj tij e familjes së tij të madhe, po nuk i munguan në derë e udhë ata që e njohën për mirë dhe e deshën përnjimend, paçka se fjala e mirë publike ceremoniale, plotërisht, e gdhendur, e thuktë, duket se iu tha nga poeti bashkvendas, Selim Aliaj, vetëm në tubimin përcjellës për në banesën e tij të fundit, në agun me diell e me ngrica të vitit të lodhur nga dështimi i regjimit komunist e në rizgjim demokratik – më 1991.
Ai – në ato vite shkollore – bani emër, la emër, e mbeti emër i mirë, aq sa portretin e tij dhe fakte nga jeta e veprimtaria e tij i sjellin në mendje e i përcjellin në biseda dhe breza pasardhës të “Harrifultzëve”. Dikush flet për një foto të tij në shtypin e kohës. Një tjetër tregon se për pak sa nuk i mbeti emri në histori si atetantor ndaj një personaliteti tejet të njohur. Rrëfejnë dhe për qëndresën e tij vetjake e në grup shkollarësh qëndrestarë ndaj pushtimit fashist të 7 prillit 1939. E rrëfejnë…gjithandej, shumkush.
Sali Tahir Bajraktari në 73 vite moshe i përjetoi shumë regjime përgjatë nji shekulli: të Zogut repblikan e mbretnor, të Nolit kryengritës e pushtet jetëshkurtë, të fashizmit Italian, të nazizmit Gjerman, të Komunizmit tipik alla-shqiptar, të Demokracisë të pambrrime e, në disa prej tyne, u godit shpesh e fort po gjithnji qëndroi në kambë, gjithmonë në ecje, përherë përballës deri në sfida. Ai kishte një jetë të atillë me qëndrime e lartësime që ka me i folë dhe të nesërmes, po erdhi një farë kohe me ashpërsi komuniste të luftës së klasave, me diferencime politike e tri internime ndaj tij e familjes së tij të madhe, po nuk i munguan në derë e udhë ata që e njohën për mirë dhe e deshën përnjimend, paçka se fjala e mirë publike ceremoniale, plotërisht, e gdhendur, e thuktë, duket se iu tha nga poeti bashkvendas, Selim Aliaj, vetëm në tubimin përcjellës për në banesën e tij të fundit, në agun me diell e me ngrica të vitit të lodhur nga dështimi i regjimit komunist e në rizgjim demokratik – më 1991.
2.
Sali Tahir Bajraktari i Shipshanit ishte djalosh malësor rreth 16 vjeçar kur mori rrugën nga kulla e tij trojenike në Kasaj të Tropojës, nga Qafë Morina kult mitik- historik-legjendar, për në kryeqytetin shqiptar, në shkollën teknike amerikane “Harry Fultz”, një shkollë e atillë që edhe pse po ban gati një shekull nga hapja e saj nuk po mundet t’i dalin rivale astenji shkollë shqiptare e derisotme, si për nga mësimdhania, baza material, përgaditja profesionale e nxanësve, etj.
Tirana e shpallur kryeqytet në Kongresin e Lushnjës më 1920 dhe Sali Tahir Bajraktari, i datëlindjes 1919, i ardhun nga “Nënprefektura e Kosovës” (siç thirrej atëherit “Malësia e Gjakovës”), përkitazi, ishin pothuaj moshatarë.
Po, asokohe, Sali Tahir Bajraktari, ky malësor i ri, vinte në kryeqytet me një qytetërim të avancuar prej kohësh. Lartësisht, në dy shekuj.
Të parët e tij, Din Bajram Bajraktari e Bek Din Bajraktari, prej se nga Lidhja Shqiptare e Prizrenit dhe Tahir Bek Bajraktari në Kryengritjen e Pavarësisë të 1912-tës në Shkupin dardan udhëtonin me trena, pasi Kosova ishte me linja hekurudhore. E, prej atëherit bota malësore e alpinëve dardanë modern ishte e madhe, kishte “kryeqëndrat” e veta të qytetërimit, si e thoshin ma të vjetrit në shprehjet e përveçme: “nga Shkodra në Shkup”, “nga Gjakova në Pejë”, “në Plavë e Guci”. Aty, nëpër Kasaj të Shipshanit, bash për skej kullës së Bajraktarit të Shipshanit, kalonte rruga antike ardiano-dardane, e prej nga vitet monarkiste të Kohës së Zogut kishte dhe një rrugë për të lëvizë dhe me makinë për me ra dekteri në qytetin e Gjakovës me rrethina.
Sali Tahir Bajraktari vinte në kryeqytetin e Shqipërisë Londineze nga Dera e Kulla e Bajrakut të njohur të Shipshanit, e cila kishte nxjerrë figura atdhetare me përmasa rajonale e deri kombëtare si Din Bajram Bajraktari, Bek Din Bajraktari, Tahir Din Bajraktari, Rrustem Tahir Bajraktari e të tjerë, të cilët luftuan atdhetarisht e trimnisht me bajrak, me mendttari, me gjak e me plagë kundër serbëve, malazezëve, turqëve, austro-hungarezëve, si para e gjatë Lidhjes Shqiptare të Prizrenit e deri në Dy Luftërat Ballkanike, në Luftën e Parë Botërore.
Ndonëse asokohe po binte gradualisht fuqia e bajrakut si instituticion, Sali Tahir Bajraktari ia ndiente peshën e genit e të traditës bajrakut të tij, po nuk ia ndjente aq shumë nevojën në realitetet jetësore e shkollore në kryeqytetin e Shqipërisë, pavarësisht se ishte larg kullës e trevës së tij. Kjo për faktin se Sali Tahir Bajraktari i Shipshanit dhe po të mos e kishte mbiemrin “Bajraktari”, ai ishte vet një bajrak i gjallë i kohës së tij shkollore.
Sali Tahir Bajraktari i Shipshanit ishte djalosh malësor rreth 16 vjeçar kur mori rrugën nga kulla e tij trojenike në Kasaj të Tropojës, nga Qafë Morina kult mitik- historik-legjendar, për në kryeqytetin shqiptar, në shkollën teknike amerikane “Harry Fultz”, një shkollë e atillë që edhe pse po ban gati një shekull nga hapja e saj nuk po mundet t’i dalin rivale astenji shkollë shqiptare e derisotme, si për nga mësimdhania, baza material, përgaditja profesionale e nxanësve, etj.
Tirana e shpallur kryeqytet në Kongresin e Lushnjës më 1920 dhe Sali Tahir Bajraktari, i datëlindjes 1919, i ardhun nga “Nënprefektura e Kosovës” (siç thirrej atëherit “Malësia e Gjakovës”), përkitazi, ishin pothuaj moshatarë.
Po, asokohe, Sali Tahir Bajraktari, ky malësor i ri, vinte në kryeqytet me një qytetërim të avancuar prej kohësh. Lartësisht, në dy shekuj.
Të parët e tij, Din Bajram Bajraktari e Bek Din Bajraktari, prej se nga Lidhja Shqiptare e Prizrenit dhe Tahir Bek Bajraktari në Kryengritjen e Pavarësisë të 1912-tës në Shkupin dardan udhëtonin me trena, pasi Kosova ishte me linja hekurudhore. E, prej atëherit bota malësore e alpinëve dardanë modern ishte e madhe, kishte “kryeqëndrat” e veta të qytetërimit, si e thoshin ma të vjetrit në shprehjet e përveçme: “nga Shkodra në Shkup”, “nga Gjakova në Pejë”, “në Plavë e Guci”. Aty, nëpër Kasaj të Shipshanit, bash për skej kullës së Bajraktarit të Shipshanit, kalonte rruga antike ardiano-dardane, e prej nga vitet monarkiste të Kohës së Zogut kishte dhe një rrugë për të lëvizë dhe me makinë për me ra dekteri në qytetin e Gjakovës me rrethina.
Sali Tahir Bajraktari vinte në kryeqytetin e Shqipërisë Londineze nga Dera e Kulla e Bajrakut të njohur të Shipshanit, e cila kishte nxjerrë figura atdhetare me përmasa rajonale e deri kombëtare si Din Bajram Bajraktari, Bek Din Bajraktari, Tahir Din Bajraktari, Rrustem Tahir Bajraktari e të tjerë, të cilët luftuan atdhetarisht e trimnisht me bajrak, me mendttari, me gjak e me plagë kundër serbëve, malazezëve, turqëve, austro-hungarezëve, si para e gjatë Lidhjes Shqiptare të Prizrenit e deri në Dy Luftërat Ballkanike, në Luftën e Parë Botërore.
Ndonëse asokohe po binte gradualisht fuqia e bajrakut si instituticion, Sali Tahir Bajraktari ia ndiente peshën e genit e të traditës bajrakut të tij, po nuk ia ndjente aq shumë nevojën në realitetet jetësore e shkollore në kryeqytetin e Shqipërisë, pavarësisht se ishte larg kullës e trevës së tij. Kjo për faktin se Sali Tahir Bajraktari i Shipshanit dhe po të mos e kishte mbiemrin “Bajraktari”, ai ishte vet një bajrak i gjallë i kohës së tij shkollore.
3.
Sali Tahir Bajraktari në shkollën teknike në Tiranë ishte në kulmin e rritës së vet nga shtati fizik listar alpin e nga mendja e tij me fuqi krejt genetike e bile disi magjishme.
Ky shkollar malësor, si e thonë të tjerët, kishte një zgjuarsi natyrore të lakmueshme, demonstronte një shkathtësi të admirueshme.
Me thanë të vërtetën e cilësojnë si fort të pashëm. Si ai ma. Një Sali Bajraktar.
Me thanë të drejtën ishte i dhanun pas mësimeve, veçmas në shkencat ekzakte dhe i dallueshëm në praktikat mësimore. I kapte mësimet qyshce në klasë, por dhe rrinte ultas e ngultas për me nxanë dije. E kishte merak të madh mos me mbetë pas të tjerëve dhe nuk e donte veten me e ulë kryet para “profesorëve” të tij mjaft të zotë.
E, në koftë se atëherë do të ishte shpik kompjuteri, pa më dyshje, do t’i thoshin Sali Tahir Bajraktarit “kompjutër” në simbolikë, në përngjasi dijetare memoriale.
Duket se këta të Derës së Bajraktarit të fisit tim të Shipshanit e kanë pasë për gen ndër brezni, diçka krejt genetike, për me kanë “kompjuter” të tillë, çka iu shprehet njëjtësisht dhe ndër degëzimet e tyne, tek shumë e në shumësi nipash e mbesash si dje dhe sot. E, iu priftë e Mbara, e iu ndrittë e Mira me i pasë shembuj e shembullime të tilla dijetare dhe në ditë-vitet e shekujt e ardhshëm.
E, unë, e kam njoft nga afër Besnik Sali Bajraktarin, një nga mendjet “kompjuter” të kësaj dere bajraktarësh, të kësaj kulle dijetarësh genetik, i cili si dhe të tjerët e genit të gjakut e tamblit të tij të trungut me degëzime, ia thotë matematikës si bilbili kangës. Po ky Besniku dhe diçka ma tepër: është shahist i kalibrit të madh që ka dalë në duele me kampion bote dhe prej kohësh është i zgjedhur nënkryetar i Federatës Shqiptare të Shahut, për ma tepër: pjesmarrës e përfaqësues i Shqipërisë dhe në disa kongrese ndërkombëtare.
Pra, këta të “Derës së Bajraktarit” e kanë shahun “meny” të ditës dhe të jetës së vet familjare e publike.
E njof dhe ndryshe Besnik Sali Bajraktarin, atëhere kur ai ishte krejt i ri e “me cene” në biografi politike të motmoteve moniste, atëherit kur ishin të internuem për së treti familjarisht e fatkeqësisht në Brisë, në fshatin ma të largët dhe ma reliev thyer shkëmbor në krejt rrethin e Tropojës. I internuan në vitin 1976 nga Kasajt në Brisë. Për pesë vjet, po ngaqë ishin të punës së madhe e të mirë dhe me sjellje morale e shoqërore të lartë, ngaqë ishin të vlerësuar nga brisianët mërturas, i kryen mbi tre vjet internim, po kësaj here, nuk mujtën, ma saktë: nuk i lejuan shtetërisht e politikisht me u kthye në fshatin e lindjes, në trollin e tyre. Kësokohe, i riu Besnik Bajraktari, tregoi një rast tejet unik, plot me sakrifica e sfida për shkollimin e tij, pasi shkonte nga Brisa e Tropojës, e kalonte Qafën e Agrit, dh e binte deri në Breg-Lumi të Shkodrës me e ndjek shkollën e mesme bujqësore, që atëherit kishte për drejtor Mahir Domin, profesorin e nderuar të Universitetit të Shkodrës. Tri orë bante me shkue deri në Breg-Lumi dhe tre orë e gjysmë me u kthye për nelt në Brisë. Udhëtonte dhe në kohë me reshje e trashësi bore sa që gjunjtë në rrehe ia kapnin telat e linjës telefonike dhe në gjithato herë kur kthehej mbrëmjeve i jehonin rrugës ulërimat e ujqërve të maleve përrreth. E, Besniku i tejkalonte të gjitha, shkëlqente në mësime, në sjellje, në dukjen e tij, në udhët e tij…
Sali Tahir Bajraktari në shkollën teknike në Tiranë ishte në kulmin e rritës së vet nga shtati fizik listar alpin e nga mendja e tij me fuqi krejt genetike e bile disi magjishme.
Ky shkollar malësor, si e thonë të tjerët, kishte një zgjuarsi natyrore të lakmueshme, demonstronte një shkathtësi të admirueshme.
Me thanë të vërtetën e cilësojnë si fort të pashëm. Si ai ma. Një Sali Bajraktar.
Me thanë të drejtën ishte i dhanun pas mësimeve, veçmas në shkencat ekzakte dhe i dallueshëm në praktikat mësimore. I kapte mësimet qyshce në klasë, por dhe rrinte ultas e ngultas për me nxanë dije. E kishte merak të madh mos me mbetë pas të tjerëve dhe nuk e donte veten me e ulë kryet para “profesorëve” të tij mjaft të zotë.
E, në koftë se atëherë do të ishte shpik kompjuteri, pa më dyshje, do t’i thoshin Sali Tahir Bajraktarit “kompjutër” në simbolikë, në përngjasi dijetare memoriale.
Duket se këta të Derës së Bajraktarit të fisit tim të Shipshanit e kanë pasë për gen ndër brezni, diçka krejt genetike, për me kanë “kompjuter” të tillë, çka iu shprehet njëjtësisht dhe ndër degëzimet e tyne, tek shumë e në shumësi nipash e mbesash si dje dhe sot. E, iu priftë e Mbara, e iu ndrittë e Mira me i pasë shembuj e shembullime të tilla dijetare dhe në ditë-vitet e shekujt e ardhshëm.
E, unë, e kam njoft nga afër Besnik Sali Bajraktarin, një nga mendjet “kompjuter” të kësaj dere bajraktarësh, të kësaj kulle dijetarësh genetik, i cili si dhe të tjerët e genit të gjakut e tamblit të tij të trungut me degëzime, ia thotë matematikës si bilbili kangës. Po ky Besniku dhe diçka ma tepër: është shahist i kalibrit të madh që ka dalë në duele me kampion bote dhe prej kohësh është i zgjedhur nënkryetar i Federatës Shqiptare të Shahut, për ma tepër: pjesmarrës e përfaqësues i Shqipërisë dhe në disa kongrese ndërkombëtare.
Pra, këta të “Derës së Bajraktarit” e kanë shahun “meny” të ditës dhe të jetës së vet familjare e publike.
E njof dhe ndryshe Besnik Sali Bajraktarin, atëhere kur ai ishte krejt i ri e “me cene” në biografi politike të motmoteve moniste, atëherit kur ishin të internuem për së treti familjarisht e fatkeqësisht në Brisë, në fshatin ma të largët dhe ma reliev thyer shkëmbor në krejt rrethin e Tropojës. I internuan në vitin 1976 nga Kasajt në Brisë. Për pesë vjet, po ngaqë ishin të punës së madhe e të mirë dhe me sjellje morale e shoqërore të lartë, ngaqë ishin të vlerësuar nga brisianët mërturas, i kryen mbi tre vjet internim, po kësaj here, nuk mujtën, ma saktë: nuk i lejuan shtetërisht e politikisht me u kthye në fshatin e lindjes, në trollin e tyre. Kësokohe, i riu Besnik Bajraktari, tregoi një rast tejet unik, plot me sakrifica e sfida për shkollimin e tij, pasi shkonte nga Brisa e Tropojës, e kalonte Qafën e Agrit, dh e binte deri në Breg-Lumi të Shkodrës me e ndjek shkollën e mesme bujqësore, që atëherit kishte për drejtor Mahir Domin, profesorin e nderuar të Universitetit të Shkodrës. Tri orë bante me shkue deri në Breg-Lumi dhe tre orë e gjysmë me u kthye për nelt në Brisë. Udhëtonte dhe në kohë me reshje e trashësi bore sa që gjunjtë në rrehe ia kapnin telat e linjës telefonike dhe në gjithato herë kur kthehej mbrëmjeve i jehonin rrugës ulërimat e ujqërve të maleve përrreth. E, Besniku i tejkalonte të gjitha, shkëlqente në mësime, në sjellje, në dukjen e tij, në udhët e tij…
4.
Sali Tahir Bajraktari i Shipshanit, një nga të veçantit nxënës të shkollës teknike të Tiranës, ishte mjaft i lidhun me shoqërinë. Ai nuk të linte në udhë po të tha “mik” dhe ishte e vështirë me i dalë para në udhë edhe po ta kishe “armik”. Ai, pa fol me tepri, njihej si malësor tipik alpin për nga traditat, karakteri e fiziku i tij, por ndokush dhe e krahasonte me Kreshnikët e Eposit të Veriut.
Në shkollën teknike të Tiranës (e cila dhe sot mban emrin e saj të parë “Harry Fultz”) u njoft nga afër e mirësisht, në kushte e rrethana të caktuara, me nxanës “harryfultz”. Me Mehmet Shehun e “Luftës së Spanjës” dhe kryeministrin e mavonshëm të Shqipërisë Socialiste. Me Fadil Hoxhën që u ba personazhi politik ma kryesor i Kosovës në vitet e Luftës Partizane, në krye të LKJ të Kosovës, në drejtimin disa dekador të Kosovës (KSA në kuadrin e RSFJ). Me Mustafa Gjinishin – një nga luftëtarët e prijtarët e shquar; njëri nga shtatë antarët e Këshillit Antifashist Nacionalçlirimtar, një nga antarët e Shtabit të Përgjithshëm të UNÇL të Shqipëris (10 korrik 1943), sekretar i mbledhjes të Konferencës së Mukjes, etj.. Me Perlat Rexhepin e Vlorës që shkroi “Epopenë e Tre Heronjëve të Shkodrës”. Me gjirokastrin Abedin Çiçi, Mjeshtër i Madh, njeriu me punë e shpirt dritë, që i trokiti në derë dhe kur Salihi ishte në internimin e dytë klasor ideo-politik ndëshkimor në Fier.
E, më rrëfen shumkush, se A. Çiçin e ka njoft në praktikat mësimore të agronomisë në Fidanishten e Laprakës. Apo ma saktë, qysh atëherë i madhi A. Çiçi shihte tek Sali Tahir Bajraktari një nga njerëzit ma të shquar të trevës së tij, Malësisë së Gjakovës, e ma shumë e ma mirë – një burrështetas të kohës së ardhme. Sali Tahir Bajraktari me Mehmet Shehun, ma i madh në moshë, ishte njoft në verën e vitit 1936 kur, ky i fundit, punonte përkohor si traktorist në fermën e shkollës teknike të Tiranës.
Sali Tahir Bajraktarit, këto njohje me figura të tilla, kjo shoqëri në dyert e “Harry Fultz”-it, këto lidhje në kryeqytetin e Tiranës, kjo kohë aktive shkollore, ia rritën ma shumë personalitetin e tij, ia shtuan veprimtarinë e tij, e brumosën ma tej e ma fort atë. Qysh atëherit, këto e të tjera veçanti të tij, e kthyen Sali Tahir Bajraktarin e Shipshanit në një personazh publik.
E njifte dhe vet Mbreti Zog si dhe disa ministra të Qeverisë së Tij, jo vetëm se ai vinte nga një derë e njohur e bajraktarëve të Shipshanit të Malësisë së Gjakovës, por dhe nga që ai, Sali Tahir Bajraktari, po rritej ndër vite si një bajrak i kohës, në kohë, për kohën.
Kulla e tij bajraktare në Kasaj të Tropojës, veçmas pas vdekjes së Tahir Bek Bajraktarit, si dhe shteti monarkik në Tiranë për të mbajtur lidhjen e vet me këtë derë e me këtë krahinë luftarake të Shipshanit, e kishin një mendim e projektim me e çue Sali Tahir Bajraktarin me studime për jashtë shtetit, por…jeta nganjëherë nuk është aq e bukur apo e vështirë siç shfaqet në andrra e në sy-pamje të parë.
Sali Tahir Bajraktari i Shipshanit, një nga të veçantit nxënës të shkollës teknike të Tiranës, ishte mjaft i lidhun me shoqërinë. Ai nuk të linte në udhë po të tha “mik” dhe ishte e vështirë me i dalë para në udhë edhe po ta kishe “armik”. Ai, pa fol me tepri, njihej si malësor tipik alpin për nga traditat, karakteri e fiziku i tij, por ndokush dhe e krahasonte me Kreshnikët e Eposit të Veriut.
Në shkollën teknike të Tiranës (e cila dhe sot mban emrin e saj të parë “Harry Fultz”) u njoft nga afër e mirësisht, në kushte e rrethana të caktuara, me nxanës “harryfultz”. Me Mehmet Shehun e “Luftës së Spanjës” dhe kryeministrin e mavonshëm të Shqipërisë Socialiste. Me Fadil Hoxhën që u ba personazhi politik ma kryesor i Kosovës në vitet e Luftës Partizane, në krye të LKJ të Kosovës, në drejtimin disa dekador të Kosovës (KSA në kuadrin e RSFJ). Me Mustafa Gjinishin – një nga luftëtarët e prijtarët e shquar; njëri nga shtatë antarët e Këshillit Antifashist Nacionalçlirimtar, një nga antarët e Shtabit të Përgjithshëm të UNÇL të Shqipëris (10 korrik 1943), sekretar i mbledhjes të Konferencës së Mukjes, etj.. Me Perlat Rexhepin e Vlorës që shkroi “Epopenë e Tre Heronjëve të Shkodrës”. Me gjirokastrin Abedin Çiçi, Mjeshtër i Madh, njeriu me punë e shpirt dritë, që i trokiti në derë dhe kur Salihi ishte në internimin e dytë klasor ideo-politik ndëshkimor në Fier.
E, më rrëfen shumkush, se A. Çiçin e ka njoft në praktikat mësimore të agronomisë në Fidanishten e Laprakës. Apo ma saktë, qysh atëherë i madhi A. Çiçi shihte tek Sali Tahir Bajraktari një nga njerëzit ma të shquar të trevës së tij, Malësisë së Gjakovës, e ma shumë e ma mirë – një burrështetas të kohës së ardhme. Sali Tahir Bajraktari me Mehmet Shehun, ma i madh në moshë, ishte njoft në verën e vitit 1936 kur, ky i fundit, punonte përkohor si traktorist në fermën e shkollës teknike të Tiranës.
Sali Tahir Bajraktarit, këto njohje me figura të tilla, kjo shoqëri në dyert e “Harry Fultz”-it, këto lidhje në kryeqytetin e Tiranës, kjo kohë aktive shkollore, ia rritën ma shumë personalitetin e tij, ia shtuan veprimtarinë e tij, e brumosën ma tej e ma fort atë. Qysh atëherit, këto e të tjera veçanti të tij, e kthyen Sali Tahir Bajraktarin e Shipshanit në një personazh publik.
E njifte dhe vet Mbreti Zog si dhe disa ministra të Qeverisë së Tij, jo vetëm se ai vinte nga një derë e njohur e bajraktarëve të Shipshanit të Malësisë së Gjakovës, por dhe nga që ai, Sali Tahir Bajraktari, po rritej ndër vite si një bajrak i kohës, në kohë, për kohën.
Kulla e tij bajraktare në Kasaj të Tropojës, veçmas pas vdekjes së Tahir Bek Bajraktarit, si dhe shteti monarkik në Tiranë për të mbajtur lidhjen e vet me këtë derë e me këtë krahinë luftarake të Shipshanit, e kishin një mendim e projektim me e çue Sali Tahir Bajraktarin me studime për jashtë shtetit, por…jeta nganjëherë nuk është aq e bukur apo e vështirë siç shfaqet në andrra e në sy-pamje të parë.
5.
E premtja e zezë e 7 prillit 1939, ma fort e ma qartë se astenjiherë tjetër, e shfaqi lartësisht e botënisht të riun Sali Tahir Bajraktari si një nacionalist të shquar, si një patriot të madh.
Ua thashë kryhere se Sali Tahir Bajraktari ishte trup lisnar, e përngjasonte me ata “kreshnikët e Alpeve”, me personazhe të Eposit të Kreshnikëve, për të cilët “Harryfultzit” kishin njohje dhe nga vepra “Visaret e Kombit”: Vëll. II (1937) dhe Vëll. IV (1939), etj.
Ai, Sali Tahir Bajraktari, energjinë e tij fizike dhe shpirtërore shpesh herë e kthente në një fuqi të madhe, si më 7 prill 1939 kur ai i theu forcërisht me levë hekuri dyert e magazinës ushtarake të shkollës. Hynë aty. U armatosën me armë.
Misioni i shenjtë i mbrojtjes kombëtare të Atdheut të vet i nisi për udhë drejt Durrësit. Mirëpo në Shijak, ura mbi Erzen ishte minosur dhe rruga ishte e pakalueshme për ma andej drejt Portit Detar, ku pushka kushtrimtare jehonte mes flakëve të luftës mbrojtëse atdhetare. Aty erdhën lajme jo të mira nga fronti i luftës. Heroi përballës Mujo Ulqinaku ishte vrarë në krye të detyrës ushtarake luftarake. Qëndresa shqiptare ishte thyer në det e në tokë. Ushtria fashiste italiane po marshonte me hapat: me zjarr e hekur, me flakë e gjak në pushtimin e gjithkahshëm të Shqipërisë.
Nxënësit luftëtarë të shkollës teknike të Tiranës i kthyen nga rruga luftarake e nisur drejt frontit të luftës. Ata u detyruan të ikin prej andej, nga Shijaku, të arratisen drejt Maqedonisë. Atje i futën në një kamp në Gostivar.
Pas disa ditësh Sali Tahir Bajraktarin e çuan në Tropojë, në fshatin e tij të lindjes, në Kasaj të Shipshanit. Aty qëndroi pak kohë, pasi iu doli “falja” atyre që ishin qëndrestarët antifashistë të 7 prillit 1939 dhe, nga që ishte maturantë, atij si dhe të tjerëve, iu dha e drejta për të kryer provimet e diplomimit. Ai u rikthye në Tropojë i diplomuar “agronom”, detyrë të cilën e zotëronte mjaft mirë, aq sa dhe vet puna e bujqësisë ia kishte nevojën atij, profesionit të tij, veçmas në dekadat e para të pasçlimit e të internimeve të tij në Lushnje, Fier, Tepelenë.
E premtja e zezë e 7 prillit 1939, ma fort e ma qartë se astenjiherë tjetër, e shfaqi lartësisht e botënisht të riun Sali Tahir Bajraktari si një nacionalist të shquar, si një patriot të madh.
Ua thashë kryhere se Sali Tahir Bajraktari ishte trup lisnar, e përngjasonte me ata “kreshnikët e Alpeve”, me personazhe të Eposit të Kreshnikëve, për të cilët “Harryfultzit” kishin njohje dhe nga vepra “Visaret e Kombit”: Vëll. II (1937) dhe Vëll. IV (1939), etj.
Ai, Sali Tahir Bajraktari, energjinë e tij fizike dhe shpirtërore shpesh herë e kthente në një fuqi të madhe, si më 7 prill 1939 kur ai i theu forcërisht me levë hekuri dyert e magazinës ushtarake të shkollës. Hynë aty. U armatosën me armë.
Misioni i shenjtë i mbrojtjes kombëtare të Atdheut të vet i nisi për udhë drejt Durrësit. Mirëpo në Shijak, ura mbi Erzen ishte minosur dhe rruga ishte e pakalueshme për ma andej drejt Portit Detar, ku pushka kushtrimtare jehonte mes flakëve të luftës mbrojtëse atdhetare. Aty erdhën lajme jo të mira nga fronti i luftës. Heroi përballës Mujo Ulqinaku ishte vrarë në krye të detyrës ushtarake luftarake. Qëndresa shqiptare ishte thyer në det e në tokë. Ushtria fashiste italiane po marshonte me hapat: me zjarr e hekur, me flakë e gjak në pushtimin e gjithkahshëm të Shqipërisë.
Nxënësit luftëtarë të shkollës teknike të Tiranës i kthyen nga rruga luftarake e nisur drejt frontit të luftës. Ata u detyruan të ikin prej andej, nga Shijaku, të arratisen drejt Maqedonisë. Atje i futën në një kamp në Gostivar.
Pas disa ditësh Sali Tahir Bajraktarin e çuan në Tropojë, në fshatin e tij të lindjes, në Kasaj të Shipshanit. Aty qëndroi pak kohë, pasi iu doli “falja” atyre që ishin qëndrestarët antifashistë të 7 prillit 1939 dhe, nga që ishte maturantë, atij si dhe të tjerëve, iu dha e drejta për të kryer provimet e diplomimit. Ai u rikthye në Tropojë i diplomuar “agronom”, detyrë të cilën e zotëronte mjaft mirë, aq sa dhe vet puna e bujqësisë ia kishte nevojën atij, profesionit të tij, veçmas në dekadat e para të pasçlimit e të internimeve të tij në Lushnje, Fier, Tepelenë.
6.
Sali Tahir Bajraktari, i diplomuar në shkollën teknike të Tiranës, i rikthyer në Tropojë, filloi punë për nji kohë të shkurtër si përkthyes i italishtes në minierën e kromit në Kam të Bytyçit të Tropojës. Ai u largua prej andej dhe kontribuoi në profesionin e tij të agronomit, në pronat e familjes së tij të madhe, në truallin e bajrakut të tij.
Pas kapitullimit të Jugosllavisë në prill 1941, ky shtet federal monarkist u copëtua nën ndikimin italo-gjerman. Me Dekret Mëkambësor, nr. 133, datë 3 dhjetor 1941, në Qeverinë e Tiranës u krijua Ministria e Tokave të Lirueme dhe Prefektura e Kosovës me qendër në Prizren përbahej nga disa komuna administrative me territore e popullsi të ndryshme.
Një ndër to ishte dhe komuna e Becit, ku Sali Tahir Bajraktari emërohet sekretar i saj dhe, tevona, me largimin e kryetarit, e kreu zyrtarisht dhe këtë funksionin shtetëror.
Në disa dokumenta arkivore gjenden “Raport mbi sjelljet e autoriteteve serbe kundra shqiptarëve gjatë kohës së sundimit të tyne në rajonin e komunës së Becit”, “Raport mbi djegjet e shkatërrueme prej serbëve në kohën e shkatërrimit të tyne”, etj.
Në dokumentin e parë na tërhjek gjuha e të shkruarit, kultura e të trajtuarit të çështjeve qyshce në kryefjalë, në fillesë. Aty thuhet tekstualisht: “Në ditët e para e fatëzeza që zbritën serbët e malazezët në këto vende, ata u dukën të butë, të sjellshëm dhe sikur të dishim çka don me thanë Qeverim drejtësie. Po sikur thotë një fjalë e vjetër “Ujku qimen e ndrron e vesin s’e harron”, ashtu dhe pushtuesit e Kosovës nuk shkojnë shumë pa i dhanë ngjyrë tjetër sundimit të tyre. Pikësëparit jugosllavët kërkuan dorëzimin e armëve dhe të çdo lande që kanë lidhje me mjete lufte. Shqiptarët e këtushëm, mbas shumë e shumë vuajtjeve shtazore pa kurrfarë mëshire e njerëzie, banë dorëzimin që kërkohesh. Edhe sot kur kujtohen për këtë veprim bahen sit ë mahnitun. Megjithëse çdo armë e municion ishte dorëzue, gjindarmërija jugosllave nuk mbetesh kurr e mjaftueshme, kërkonte rishtas me sasi të shumta tue përdorë çdo mjet barbarizmi që mund të kujtojë historija…”.
Në dokumentin e dytë shohim përgjegjësinë e lartë zyrtare në trajtimin me emra e mbiemra dhe me fakte të dëmeve të shkaktuara nga serbët në fshatin Bec, si, konkretisht: Çel Shabani dhe Mus Zeneli nga 12.000 franga shqiptare secili; Ukë Myrta, Rexhep Sejdia, Dervish Bajrushi, Isuf Musa, Palush Marku, Demush Shabani, Man Halili nga 10.000 franga shqiptare secili, etj., etj.
Komuna e Becit, e drejtuar nga Sali Tahir Bajraktari, u kthye në një bazë të randësishme të Luftës Nacionalçlirimtare në këtë trevë e për Rrafshin e Dukagjinit. Kati i parë i saj i ngjante një spitali partizan, ku shëroheshin të sëmurët nga të ftohtit e nga plagët e luftës. Atyre iu shërbente si një “mjeke popullore” dhe e shoqja e tij, Fatimja e derës (oxhakut) së fisme të Bajram Hazir Rrogamit të Tropojës.
Në arkivën time, në një dosje, kam disa faqe me kujtime të veteranit Ali Zenun Qelia i Shipshanit. Ai tregon se si me njësitin e tij partizan shkoi në komunën e Becit dhe e mori aty Xheladin Hanën – Hero i Popullit, i cili ishte i plagosur dhe e kishin mjekuar e ia kishin shpëtuar jetën Sali Tahir Bajraktari me të shoqen e tij. Ata e morën prej aty dhe e çue në fshatin Valbonë. Atëherë, në vitet e komunizmit, janë kanë interesuar veçanarisht Ali Z. Qelia dhe im atë, Ali Lushaj, që Bek Din Bajraktari i vrarë në luftë me sllavët të shpallej “Dëshmor i Atdheut”, që ky akti ndaj Xheladin Hanës të përmendej si vlerë e luftës partizane dhe të ekspozohej në stenda të muzeut krahinor apo të rrethit. Kjo çështje shkoi për shqyrtesë deri tek sekretari i parë i KP të rrethit, po gjithçka mbeti në pikënisje, pa u krye atë ditë e sot. E kjo është fjala e parë publike e shkruar për këtë akt të lartë të familjes Bajraktari të Shipshanit, të vet Sali Tahir Bajraktarit e të vet Fatime Rrogamit-Bajraktari, bashkëshortes së tij dinjitare, e ditur, e përkushtuar, një malësore tipike e kohëve të vështira të luftës e të monizmit.
Sali Tahir Bajraktari, i diplomuar në shkollën teknike të Tiranës, i rikthyer në Tropojë, filloi punë për nji kohë të shkurtër si përkthyes i italishtes në minierën e kromit në Kam të Bytyçit të Tropojës. Ai u largua prej andej dhe kontribuoi në profesionin e tij të agronomit, në pronat e familjes së tij të madhe, në truallin e bajrakut të tij.
Pas kapitullimit të Jugosllavisë në prill 1941, ky shtet federal monarkist u copëtua nën ndikimin italo-gjerman. Me Dekret Mëkambësor, nr. 133, datë 3 dhjetor 1941, në Qeverinë e Tiranës u krijua Ministria e Tokave të Lirueme dhe Prefektura e Kosovës me qendër në Prizren përbahej nga disa komuna administrative me territore e popullsi të ndryshme.
Një ndër to ishte dhe komuna e Becit, ku Sali Tahir Bajraktari emërohet sekretar i saj dhe, tevona, me largimin e kryetarit, e kreu zyrtarisht dhe këtë funksionin shtetëror.
Në disa dokumenta arkivore gjenden “Raport mbi sjelljet e autoriteteve serbe kundra shqiptarëve gjatë kohës së sundimit të tyne në rajonin e komunës së Becit”, “Raport mbi djegjet e shkatërrueme prej serbëve në kohën e shkatërrimit të tyne”, etj.
Në dokumentin e parë na tërhjek gjuha e të shkruarit, kultura e të trajtuarit të çështjeve qyshce në kryefjalë, në fillesë. Aty thuhet tekstualisht: “Në ditët e para e fatëzeza që zbritën serbët e malazezët në këto vende, ata u dukën të butë, të sjellshëm dhe sikur të dishim çka don me thanë Qeverim drejtësie. Po sikur thotë një fjalë e vjetër “Ujku qimen e ndrron e vesin s’e harron”, ashtu dhe pushtuesit e Kosovës nuk shkojnë shumë pa i dhanë ngjyrë tjetër sundimit të tyre. Pikësëparit jugosllavët kërkuan dorëzimin e armëve dhe të çdo lande që kanë lidhje me mjete lufte. Shqiptarët e këtushëm, mbas shumë e shumë vuajtjeve shtazore pa kurrfarë mëshire e njerëzie, banë dorëzimin që kërkohesh. Edhe sot kur kujtohen për këtë veprim bahen sit ë mahnitun. Megjithëse çdo armë e municion ishte dorëzue, gjindarmërija jugosllave nuk mbetesh kurr e mjaftueshme, kërkonte rishtas me sasi të shumta tue përdorë çdo mjet barbarizmi që mund të kujtojë historija…”.
Në dokumentin e dytë shohim përgjegjësinë e lartë zyrtare në trajtimin me emra e mbiemra dhe me fakte të dëmeve të shkaktuara nga serbët në fshatin Bec, si, konkretisht: Çel Shabani dhe Mus Zeneli nga 12.000 franga shqiptare secili; Ukë Myrta, Rexhep Sejdia, Dervish Bajrushi, Isuf Musa, Palush Marku, Demush Shabani, Man Halili nga 10.000 franga shqiptare secili, etj., etj.
Komuna e Becit, e drejtuar nga Sali Tahir Bajraktari, u kthye në një bazë të randësishme të Luftës Nacionalçlirimtare në këtë trevë e për Rrafshin e Dukagjinit. Kati i parë i saj i ngjante një spitali partizan, ku shëroheshin të sëmurët nga të ftohtit e nga plagët e luftës. Atyre iu shërbente si një “mjeke popullore” dhe e shoqja e tij, Fatimja e derës (oxhakut) së fisme të Bajram Hazir Rrogamit të Tropojës.
Në arkivën time, në një dosje, kam disa faqe me kujtime të veteranit Ali Zenun Qelia i Shipshanit. Ai tregon se si me njësitin e tij partizan shkoi në komunën e Becit dhe e mori aty Xheladin Hanën – Hero i Popullit, i cili ishte i plagosur dhe e kishin mjekuar e ia kishin shpëtuar jetën Sali Tahir Bajraktari me të shoqen e tij. Ata e morën prej aty dhe e çue në fshatin Valbonë. Atëherë, në vitet e komunizmit, janë kanë interesuar veçanarisht Ali Z. Qelia dhe im atë, Ali Lushaj, që Bek Din Bajraktari i vrarë në luftë me sllavët të shpallej “Dëshmor i Atdheut”, që ky akti ndaj Xheladin Hanës të përmendej si vlerë e luftës partizane dhe të ekspozohej në stenda të muzeut krahinor apo të rrethit. Kjo çështje shkoi për shqyrtesë deri tek sekretari i parë i KP të rrethit, po gjithçka mbeti në pikënisje, pa u krye atë ditë e sot. E kjo është fjala e parë publike e shkruar për këtë akt të lartë të familjes Bajraktari të Shipshanit, të vet Sali Tahir Bajraktarit e të vet Fatime Rrogamit-Bajraktari, bashkëshortes së tij dinjitare, e ditur, e përkushtuar, një malësore tipike e kohëve të vështira të luftës e të monizmit.
7.
Pas Tahir Bek Bajraktarit, në linjë genetike, bajraku i takonte Rrustem Tahir Bajraktarit, vllaut të madh të Sali Tahir Bajraktarit. Ai e mbajti nja shtatë vite. Deri në hapin e fjalën e fundit të tij. Ishte fort i ditun e mjaft i lidhur me fshatin e tij, krahinën e tij, bajrakun e tij. I kishin hije për mirë: fjala me peshë në kuvende, pushka trimnore në beteja e pamja bukurnore e burrnore. Dinte artin e luftës. Bante art tradite në komunikimin me njerëzit e fisit e të Nënprefekturës, me të Rrafshit të Dukagjinit. Fliste edhe në gjuhët e huaja: në italisht, në serbisht…
Asokohe Rrustem Tahir Bajraktari nuk kishte shumë nevojë për Bajrakun e Shipshanit, po për emrin e veprimtarinë atdhetare, ditunore e prijtare të tij kishte nevojë vet bajraku i Shipshanit. Dukej si i lindun për t’i prirë bajrakut të vet.
Përgjatë historisë, bajraku i Shipshanit, sikurse dhe të tjerët në Malësinë e Gjakovës, ishin mjaft të lidhur me krahinën e Plavë-Gucisë, me tre bajrakët e saj, me viset e saj. Vet dera e Bajraktarit të Shipshanit kishte krijuar lidhje farefisnore me këtë trevë epike, që Lufta e saj e Nokshiqit e viteve 1879-1880 ishte Parathënie e Shpalljes së Pavarësisë në Vlorën e 1912-tës të Ismail Qemalit, apo siç thonë vargjet: Si dy male i rrijnë Historisë / Nokshiqi e Vlora e Pavarësisë”…/
Aty nga fundviti 1942 banda çetnike sllave e Marko Vaçeliqit mësyni tek Stanet e Hotit, në Lipovicë, duke kërcenue e për të pushtue krejt Plavë-Gucinë. Kur në pranverën e vitit 1943 sulmuan çetnikët e Pavle Gjurishtit, komandant i formacioneve çetnike në Malin e Zi, atëherë u muar vendimi popullor institucional për me ngritë kompani vullnetare në Plavë-Guci për ta mbrojt atë nga sulmet e Çetinës e të Beogradit e deri të Moskës. Prapë në shtator 1943 çetnikët e kërcenuan krahinën për pushtim, donin të hynin në qytetin e Plavës “për të likujduar komunistët”, por në bisedime me Shemsi Ferrin, Shaban Bej Rexhepagajn e Hajro Shahmanin u detyruan me u zmbraps deri në kufijtë e 1912-‘13-tës.
Në fillim të nëntorit 1943 repartet çetnike të Veliçko Bojoviqit e sulmuan krahinën legjendare të Plavë-Gucisë. U lëshua kushtrimi luftarak. Në këtë luftë mori pjesë dhe një formacion ushtarak vullnetar i Shipshanit, i prirë nga bajraktari i fisit, nga Rrustem Tahir Bajraktari. Ai e mbante flamurin (bajrakun) në ballë të betejës.
Në një nga ditët e kësaj lufte sa lokale dhe (ndër)kombëtare, tue u kthye hypur në kali shale për në qytetin e Plavës e kapin dhimbje të forta të zemrës dhe ai bie përtokë. Pësoi dëmtime frakturore jo të lehta e shtypje të randa, çka e banë me e nxanë shtratin e lëngesës e të shpresës për shpëtim. Ai qëndroi tek një familje me mbiemrin Beshkoviq në Plavë, me sa duket të origjinës shqiptare, të cilët u përkujdesën për Rrustem Tahir Bajraktarin si për djalin e vet për me ia mjekue plagët, me ia shërue dhimbjet, me e ngritë në kambë si një luftëtar prijtar i zoti.
Kur lajmi i shkoi në vesh Sali Tahir Bajraktarit u nis nga komuna e Becit e shkoi në krahinën e Plavë-Gucisë, tek vllau i tij. Ai e mori Flamurin e Bajrakut të Shipshanit për me e çue tek kulla e vet në Kasaj. Thonë se një ditë Sali Tahir Bajraktari shkoi në një përpjekje luftarake me çetnikët sllavë. E mbante Flamurin e Bajrakut.
Ishte beteja e fundit që valvitej Flamuri i Bajrakut të Shipshanit.
Sali Tahir Bajraktari ishte i fundit bajraktar i Shipshanit që printe në një luftë me bajrakun e fisit në dorë.
Pas asaj lufte në Plavë-Guci, Sali Tahir Bajraktari u kthye në shtëpinë e tij, bashkë me vllaun e vet, Rrustem Tahir Bajraktarin dhe me Flamurin e Bajrakut të Shipshanit. Thonë se Rrustemi qëndroi një apo ma shumë ditë në kullën e tij në Kasaj dhe ndrroi jetë ende pa i mbush tridhjetë pranverat e moshës së tij.
Ai mbeti në historinë që ende nuk është shkruar plotërisht, saktësiht, lartësisht për jetën e veprimtarinë e tij e të bajrakut të vet, të Dinastisë Bajraktari të fisit të Shipshanit.
Pas Tahir Bek Bajraktarit, në linjë genetike, bajraku i takonte Rrustem Tahir Bajraktarit, vllaut të madh të Sali Tahir Bajraktarit. Ai e mbajti nja shtatë vite. Deri në hapin e fjalën e fundit të tij. Ishte fort i ditun e mjaft i lidhur me fshatin e tij, krahinën e tij, bajrakun e tij. I kishin hije për mirë: fjala me peshë në kuvende, pushka trimnore në beteja e pamja bukurnore e burrnore. Dinte artin e luftës. Bante art tradite në komunikimin me njerëzit e fisit e të Nënprefekturës, me të Rrafshit të Dukagjinit. Fliste edhe në gjuhët e huaja: në italisht, në serbisht…
Asokohe Rrustem Tahir Bajraktari nuk kishte shumë nevojë për Bajrakun e Shipshanit, po për emrin e veprimtarinë atdhetare, ditunore e prijtare të tij kishte nevojë vet bajraku i Shipshanit. Dukej si i lindun për t’i prirë bajrakut të vet.
Përgjatë historisë, bajraku i Shipshanit, sikurse dhe të tjerët në Malësinë e Gjakovës, ishin mjaft të lidhur me krahinën e Plavë-Gucisë, me tre bajrakët e saj, me viset e saj. Vet dera e Bajraktarit të Shipshanit kishte krijuar lidhje farefisnore me këtë trevë epike, që Lufta e saj e Nokshiqit e viteve 1879-1880 ishte Parathënie e Shpalljes së Pavarësisë në Vlorën e 1912-tës të Ismail Qemalit, apo siç thonë vargjet: Si dy male i rrijnë Historisë / Nokshiqi e Vlora e Pavarësisë”…/
Aty nga fundviti 1942 banda çetnike sllave e Marko Vaçeliqit mësyni tek Stanet e Hotit, në Lipovicë, duke kërcenue e për të pushtue krejt Plavë-Gucinë. Kur në pranverën e vitit 1943 sulmuan çetnikët e Pavle Gjurishtit, komandant i formacioneve çetnike në Malin e Zi, atëherë u muar vendimi popullor institucional për me ngritë kompani vullnetare në Plavë-Guci për ta mbrojt atë nga sulmet e Çetinës e të Beogradit e deri të Moskës. Prapë në shtator 1943 çetnikët e kërcenuan krahinën për pushtim, donin të hynin në qytetin e Plavës “për të likujduar komunistët”, por në bisedime me Shemsi Ferrin, Shaban Bej Rexhepagajn e Hajro Shahmanin u detyruan me u zmbraps deri në kufijtë e 1912-‘13-tës.
Në fillim të nëntorit 1943 repartet çetnike të Veliçko Bojoviqit e sulmuan krahinën legjendare të Plavë-Gucisë. U lëshua kushtrimi luftarak. Në këtë luftë mori pjesë dhe një formacion ushtarak vullnetar i Shipshanit, i prirë nga bajraktari i fisit, nga Rrustem Tahir Bajraktari. Ai e mbante flamurin (bajrakun) në ballë të betejës.
Në një nga ditët e kësaj lufte sa lokale dhe (ndër)kombëtare, tue u kthye hypur në kali shale për në qytetin e Plavës e kapin dhimbje të forta të zemrës dhe ai bie përtokë. Pësoi dëmtime frakturore jo të lehta e shtypje të randa, çka e banë me e nxanë shtratin e lëngesës e të shpresës për shpëtim. Ai qëndroi tek një familje me mbiemrin Beshkoviq në Plavë, me sa duket të origjinës shqiptare, të cilët u përkujdesën për Rrustem Tahir Bajraktarin si për djalin e vet për me ia mjekue plagët, me ia shërue dhimbjet, me e ngritë në kambë si një luftëtar prijtar i zoti.
Kur lajmi i shkoi në vesh Sali Tahir Bajraktarit u nis nga komuna e Becit e shkoi në krahinën e Plavë-Gucisë, tek vllau i tij. Ai e mori Flamurin e Bajrakut të Shipshanit për me e çue tek kulla e vet në Kasaj. Thonë se një ditë Sali Tahir Bajraktari shkoi në një përpjekje luftarake me çetnikët sllavë. E mbante Flamurin e Bajrakut.
Ishte beteja e fundit që valvitej Flamuri i Bajrakut të Shipshanit.
Sali Tahir Bajraktari ishte i fundit bajraktar i Shipshanit që printe në një luftë me bajrakun e fisit në dorë.
Pas asaj lufte në Plavë-Guci, Sali Tahir Bajraktari u kthye në shtëpinë e tij, bashkë me vllaun e vet, Rrustem Tahir Bajraktarin dhe me Flamurin e Bajrakut të Shipshanit. Thonë se Rrustemi qëndroi një apo ma shumë ditë në kullën e tij në Kasaj dhe ndrroi jetë ende pa i mbush tridhjetë pranverat e moshës së tij.
Ai mbeti në historinë që ende nuk është shkruar plotërisht, saktësiht, lartësisht për jetën e veprimtarinë e tij e të bajrakut të vet, të Dinastisë Bajraktari të fisit të Shipshanit.
8.
Sali Tahir Bajraktarit ishte nxënës në shkollën teknike amerikane “Harry Fultz”, një vit pas shtetëzimit të saj nga Zogu, po gjithë jetën e tij në komunizëm e përndoqi me trajtesa e mbingarkesa politike fakti se ishte një “Harry Fultz”.
Përkundrazi ai një thanie të njohur të Harry Fultz “Përpiqu të bësh Shqipërinë vend për të cilin vlen të jetosh” e kishte moto të veten, pavarësisht se dhe për shërbesa të larta kombëtare e qytetare ndaj vendit të vet dhe nuk i mori shpërblesat e merituara. Përkundrazi: e internuan tre herë, atë vet dhe familjen e tij të madhe. Të parën herë, në vitet 1953-’55 në Lushnje-Tepelenë-Lushnje. Të dytën herë, në vitet 1959 deri më 1970, në Fier, në NB “Çlirimi”. Të tretën herë, më 1976 në Brisë. Pas internimit të fundit nuk u kthyen ma në vendlindjen e vet, në Kasaj të Shipshanit, përveçse kur Sali Tahir Bajraktarin e çuan për ta varrosur në vendlindjen e tij trojenike. Aty ku lindi dhe u rrit si bajraktar, si luftëtar, si dijetar, si shtetar, si shqiptar.
Sali Tahir Bajraktari në jetën e vet i pati dy martesa me çika nga dyer të mëdha, të njoftuna ndër Shqiptari për pushkë e mendje, për traditat, vlerat e virtytet e tyre. E para martesë ishte me Xhevahiren e derës së Sahit Hoxhës të Fletit të Pukës. E dyta martesë ishte me Fatimen e derës së Bajram Hazirit të Rrogamit. I pati 12 fëmijë: Drita, Mustafa, Tahiri, Bedrija, Nexhmija, Makbulja, Besniku, Bahria, Zarifja, Vojsava, Fiqireti, Afërdita, të cilët gëzojnë një emër të mirë, i qëndruan kohës me vështirësi e krenari, me sakrifica e dinjitet. U rritën vet të mirë e rritën fëmijë të mirë. Me gene të trollit, në brezni. Me i rritë këta fëmijë atij i duhej shpesh herë të tregohej e të çertifikohej “rebel” i kohës me të gjithë ata kurthaçi që nuk ia donin të mirën, që donin me ia klucë të keqen, që e sulmonin për zotësitë, që e ndiqnin me “cenet” e biografisë, etj. Atij, në internime nga Brisa në Fier-Lushnje-Tepelenë, në veprat e mëdha të dritës si në Fierzë, në qytetin alpin të Bajramcurrit, etj. për me i ruajt fëmijët e vet, familjen e vet, i duhej të sillej si Shqiponja në Folenë e Vet…
Sali Tahir Bajraktarin vërtet nuk e lanë të rritej i madh me pushtet e në shtet, po as nuk mujtën me e ba “të vogël” në kullën e vet, në udhën e vet. Atë nuk e lanë apo nuk ia mundësuan me i demonstruar vlerat e tij të rralla në lartësitë e kohënave sado të vështira, por as nuk mundën për me ia hup genet në rrjedhat e brezave të tij degëshumë. Ai po rritej i madh që në rininë e tij në shkollën teknike të Tiranës, po dhe kur u ba i madh në moshë e me thinja dukej e ndjehej sikur të ishte djalosh i ri.
Sot, lisnaja e tij në vargavijë genetike, dhe deri me nipër e mbesa të derës kombëtare Bajraktari, janë të njohur për mirë: juristi e shahisti Besnik Sali Bajraktari, djemtë e Tahir Sali Bajraktarit, vllaznit Mulaj të Universitetit Ndërkombëtar të Tiranës, vllaznit Ponari të firmës “Kassel”, të Fondacionit “Kastriot Kadri Ponari” etj. Këta, të gjithë, janë si notat e pentagramit, apo ndryshe: secili me instrumentin e vet, me hapin e tij, përndryshe: janë një ansambël vlerash e arritjesh bashkëkohore.
Faktikisht, nipat e mbesat e Sali Tahir Bajraktarit janë genemirë në truallin e kullat e tyre, por kanë një nderim e kumtim të veçantë për dajën e tyre, për Dinastinë Bajraktari të Shipshanit, prej se nga Din Bajram Bajraktari, Bek Din Bajraktari, Tahir Bek Bajraktari, Rrustem Tahir Bajraktari e të tjerët të mavonshmit, si Mustafë Sali Bajraktari, martir i demokracisë prej vitit 1976, “Qytetar Nderi” i Tropojës, emrin e të cilit prej 26 majit 2016 do ta mbajë Sheshi kryesor i kësaj njësie administrative të madhe, ish nënprefekturë, ish qendër rrethi e komune, etj. apo si e ceki në disa shkrime të mijat “kryeqyteti” edhe i krahinës time të Shipshanit ndër dekada të shekujve të fundit.
Sali Tahir Bajraktarit ishte nxënës në shkollën teknike amerikane “Harry Fultz”, një vit pas shtetëzimit të saj nga Zogu, po gjithë jetën e tij në komunizëm e përndoqi me trajtesa e mbingarkesa politike fakti se ishte një “Harry Fultz”.
Përkundrazi ai një thanie të njohur të Harry Fultz “Përpiqu të bësh Shqipërinë vend për të cilin vlen të jetosh” e kishte moto të veten, pavarësisht se dhe për shërbesa të larta kombëtare e qytetare ndaj vendit të vet dhe nuk i mori shpërblesat e merituara. Përkundrazi: e internuan tre herë, atë vet dhe familjen e tij të madhe. Të parën herë, në vitet 1953-’55 në Lushnje-Tepelenë-Lushnje. Të dytën herë, në vitet 1959 deri më 1970, në Fier, në NB “Çlirimi”. Të tretën herë, më 1976 në Brisë. Pas internimit të fundit nuk u kthyen ma në vendlindjen e vet, në Kasaj të Shipshanit, përveçse kur Sali Tahir Bajraktarin e çuan për ta varrosur në vendlindjen e tij trojenike. Aty ku lindi dhe u rrit si bajraktar, si luftëtar, si dijetar, si shtetar, si shqiptar.
Sali Tahir Bajraktari në jetën e vet i pati dy martesa me çika nga dyer të mëdha, të njoftuna ndër Shqiptari për pushkë e mendje, për traditat, vlerat e virtytet e tyre. E para martesë ishte me Xhevahiren e derës së Sahit Hoxhës të Fletit të Pukës. E dyta martesë ishte me Fatimen e derës së Bajram Hazirit të Rrogamit. I pati 12 fëmijë: Drita, Mustafa, Tahiri, Bedrija, Nexhmija, Makbulja, Besniku, Bahria, Zarifja, Vojsava, Fiqireti, Afërdita, të cilët gëzojnë një emër të mirë, i qëndruan kohës me vështirësi e krenari, me sakrifica e dinjitet. U rritën vet të mirë e rritën fëmijë të mirë. Me gene të trollit, në brezni. Me i rritë këta fëmijë atij i duhej shpesh herë të tregohej e të çertifikohej “rebel” i kohës me të gjithë ata kurthaçi që nuk ia donin të mirën, që donin me ia klucë të keqen, që e sulmonin për zotësitë, që e ndiqnin me “cenet” e biografisë, etj. Atij, në internime nga Brisa në Fier-Lushnje-Tepelenë, në veprat e mëdha të dritës si në Fierzë, në qytetin alpin të Bajramcurrit, etj. për me i ruajt fëmijët e vet, familjen e vet, i duhej të sillej si Shqiponja në Folenë e Vet…
Sali Tahir Bajraktarin vërtet nuk e lanë të rritej i madh me pushtet e në shtet, po as nuk mujtën me e ba “të vogël” në kullën e vet, në udhën e vet. Atë nuk e lanë apo nuk ia mundësuan me i demonstruar vlerat e tij të rralla në lartësitë e kohënave sado të vështira, por as nuk mundën për me ia hup genet në rrjedhat e brezave të tij degëshumë. Ai po rritej i madh që në rininë e tij në shkollën teknike të Tiranës, po dhe kur u ba i madh në moshë e me thinja dukej e ndjehej sikur të ishte djalosh i ri.
Sot, lisnaja e tij në vargavijë genetike, dhe deri me nipër e mbesa të derës kombëtare Bajraktari, janë të njohur për mirë: juristi e shahisti Besnik Sali Bajraktari, djemtë e Tahir Sali Bajraktarit, vllaznit Mulaj të Universitetit Ndërkombëtar të Tiranës, vllaznit Ponari të firmës “Kassel”, të Fondacionit “Kastriot Kadri Ponari” etj. Këta, të gjithë, janë si notat e pentagramit, apo ndryshe: secili me instrumentin e vet, me hapin e tij, përndryshe: janë një ansambël vlerash e arritjesh bashkëkohore.
Faktikisht, nipat e mbesat e Sali Tahir Bajraktarit janë genemirë në truallin e kullat e tyre, por kanë një nderim e kumtim të veçantë për dajën e tyre, për Dinastinë Bajraktari të Shipshanit, prej se nga Din Bajram Bajraktari, Bek Din Bajraktari, Tahir Bek Bajraktari, Rrustem Tahir Bajraktari e të tjerët të mavonshmit, si Mustafë Sali Bajraktari, martir i demokracisë prej vitit 1976, “Qytetar Nderi” i Tropojës, emrin e të cilit prej 26 majit 2016 do ta mbajë Sheshi kryesor i kësaj njësie administrative të madhe, ish nënprefekturë, ish qendër rrethi e komune, etj. apo si e ceki në disa shkrime të mijat “kryeqyteti” edhe i krahinës time të Shipshanit ndër dekada të shekujve të fundit.
↧
AS ROZAFË E AS DORUNTINË
Ramiz LUSHAJ/
AS ROZAFË E AS DORUNTINË/
1./
Shkodër: 2 prill 2016./
Me katër pika gjaku loton qielli./
Me katër varre lundron dielli./
Shkodër: 2 prill 2016./
Me katër pika gjaku loton qielli./
Me katër varre lundron dielli./
Nga Toka ngrihen katër Konstandinë./
Ndryshe nga Legjenda Arbnore:/
Ata janë lisa të gjallë…/
Ndryshe nga Legjenda Arbnore:/
Ata janë lisa të gjallë…/
Ata kërkojnë Motren e Tyne të Madhe:
Demokracinë.
Demokracinë.
Ajo, ndryshe nga Legjenda Arbnore:
Trupin e bukur e ka me varrë…!
Trupin e bukur e ka me varrë…!
Me katër dëshmorët e Shkodrës:
Arben Broci, Besnik Ceka, Bujar Bishanaku, Nazmi Kryeziu.
Arben Broci, Besnik Ceka, Bujar Bishanaku, Nazmi Kryeziu.
Me Azem Hajdar…
2.
Demokracia:
Me katër mijë plagë.
Nis prillin e vet.
Nis Alfabet…
Demokracia:
Me katër mijë plagë.
Nis prillin e vet.
Nis Alfabet…
Demokracia nuk është Rozafë,
As nji Doruntinë.
As nji Doruntinë.
Ajo është motër me Lirinë…
Nusja ma e bukur për Shqipërinë.
Nusja ma e bukur për Shqipërinë.
Shqipëri Etnike, 2 prill 2016
↧
↧
“GRUSHT SHTETI” NË TURQI, NJË DOGANË E “ERËS ERDOGAN”
Nga Ramiz LUSHAJ/
1.Grushti i Shtetit” në Turqi ishte i paralajmëruar edhe para tre vitesh, edhe para tre muajsh. Gazeta londineze “Guardian”, në korrik 2013, kur e rrëzuan nga pushteti presidentin egjyptian Mohamed Morsi, e paralajmëronte si sinjal për Turqinë e Erdoganit. Gazeta amerikane “Washington Times” e 7 prillit 2016 paralajmëronte se Erdogani do puç ushatarak në Turqi për të rritur pushtetin e tij.
Tashti, “lira” e politikës neo-otomane dhe e islamit modern, në të dy anët e saj ka “grushte shteti”: me 15 korrik ia nisi ushtria e shtetit militar turk e me 16 korrik ia nisi Erdogani,“militari demokrat”, ky lider i shekullit për Turqinë euro-aziatike.
I pari Grusht Shteti ishte antidemokratik kunder Erdoganit, ndërsa i dyti Grusht Shteti po bahet i tillë – antidemokratik nga vet Erdogani.
E, këto dy grushtshtete në Turqi janë veçse “bubullima” që kanë me sjellë tevona “rrufenë” e një tjetër grusht shteti në Turqi, si para nji gjysëm shekulli – më 1960 apo rreth nji çerek shekulli ma herët – më 1997. Ndoshta, do të jetë ndryshe nga këta të dy. Ndoshta këto “dy grushte shteti” në një ditë apo në dy ditë kohë, janë “telenovela” më e re turke… Edhe në televizione na u duk e tillë.
2.
Në këto dy grushte-shteti pati e ka “teori konspiracioni” gjithafërësh e kryesisht të stilit (neo)otoman.
Në këto dy grushte-shteti pati e ka dukuri paranoike që nga vet Erdogani kur akuzoi imamin 75 vjeçar Fetullah Gylen, mikun e kahershëm e rivalin e vonshëm, i cili prej 15 vitesh jeton në Amerikë, të cilit i janë lëshue tre mandat-arreste në Turqi dhe e kanë fut në listën e terroristëve në Turqi, etj.,
Ky dijetar e lider i Lëvizjes “Gylen” me shtrirje mbështetëse në turqi, Azinë Qendrore e disa vende të botës, i një lëvizjeje që flet për Islam të Moderuar, i një lëvizje e pranueshme për Perëndimin, deklaroi se nuk ka dorë në Grushtin e Shtetit në Turqi, se Qeveria nuk duhet të ndryshohet me forcë, po përmes nji proçesi demokratik, etj.
Në këto dy grushte-shteti pati e ka shfaqje të viktimizimit prej grushtit të shtetit si nga Erdogani dhe nga të tjerët, bashkëpunëtorë kabineti e mbështetës rrugëtimi historik-politik-fetar të tij.
3.
Grushtet e Shtetit në Egjypt më 2011 dhe më 2013 ishin e mbeten paralajmërim për ish-kryeministrin e presidentin Erdogan, sepse ky donte e me sa po duket ende don t’i shembëllej Hosni Mubarakut, presidentit egjyptian të para 2011-tës, për nga kohëzgjatja në pushtet, në sjelljet ndaj opozitës turke, etj. Në shumçka, po don të jetë edhe si Muhamet Morsi në karierën e tij politike drejt fronit të presidentit të shtetit turk, etj. Edhe këta dy ish-presidentë egjyptianë kishin nevojë e interesa për Erdoganin. Vet presidenti i 5-të i Egjyptit, Mohamed Morsi, në vjeshtën 2012, në Kongresin e partisë së tij “Partia për Drejtësi e Liri”, e propogandoi partinë e Erdoganit, Partinë për Drejtësi e Zhvillim, si “model për demokratizimin e Botës Arabe”.
Në këta shembuj e lidhje ka udhë e gufime dhe grusht-shteti zinxhir në Turqinë e 2016-tës.
4.
Erdogan dhe partia e tij, Partia për Drejtësi dhe Zhvillim, në verën e vitit 2013, kur protestuesit antiqeveritarë që dolën në Parkun Gezi në Sheshin Taksim të Stambollit, i quajtën në metaforë si “Grusht Shteti”. Kjo iu shkoi për shtrat e shtat politik, por nji ditë do t’u shkonte dhe në prag, tek dera e Presidencës së tij, si në natën e 15 korrikut 2016.
Erdogan, si rrallë kush, e dinte fort mirë ato çka thoshte Hatam Ete, nga Instituti SETA, institut i afërt me partinë e tij (Partia për Drejtësi e Zhvillim): “Ajo për të cilën kishte pasur përpjekje në Turqi, pati sukses në Egjypt”. E, kjo thanie, u botue në disa media të botës, nga Atlantiku në Paqësor.
A thue, për Erdoganin, do të jetë i rastësishësh ky fakt i njëjtë në të dy rastet?!
Kur ndodhi “Grushti i Shtetit” ndaj presidentit Mohamed Morsi në Kajro e Aleksandri kryeministri turk, Erdogani, ndodhej me pushime verore larg kryeqytetit Ankara dhe u kthye me emergjencë nga brigjet e Egjeut duke organizuar një mbledhje të shpejtë me ministrant kryesorë të kabinetit të tij dhe e cilësoi këtë Grusht Shteti si “vrasje të demokracisë e të ardhmërisë”, po nuk i ceku aspak të metat e qeverisjes së Morsit.
E, prapë, pas tre vitesh, kur i ndodhi Grusht Shteti në Turqi, në Ankara e Stamboll, presidenti Erdogan gjendej me pushime, larg kryeqytetit të vendit?!
5.
Presidenti turk, Rexhep Erdogan, për fitoren ndaj Grushtit të Shtetit të 15 korrikut 2016 duhet t’i jetë mirënjohës popullit turk, mbështetësve të tij. Këtë e thotë dhe vet Erdogani në thirrjen e tij në orët e para dhe në disa deklarata të orëve të fundit.
Ajo çka nuk e thotë Erdogani me zë e figurë, ajo çka nuk e deklaron në Ankara e në mediat e botës është fakti që Erdogani duhet t’i jetë mirënjohës dhe Euro-Atlantikës, SHBA-ve, NATO-s e BE-së.
Këto ngjarjet e ditëve të fundit në Turqi treguan dhe një herë tjetër se Turqia është një vend europian ma shumë se aziatik, se Europa e bashkuar e don të tillë. Edhe Amerika e don të tillë Turqinë: Euro-Atlantike.
Përndryshe, sido që të ishte skena apo skenari, Turqia do të ishte në valët e Grushtit të Shtetit të përgjakshëm apo të një lufte civile sin ë disa vende aziatike e afrikane. E, ndoshta, pse jo, dhe Erdogani i Turqisë do ta kishte pësuar si Gadafi i Libisë apo fqinji i tij, Sadami i Irakut.
6.
Sidoqoftë, Erdogani, që pa mëdyshje është mik i mirë i shqiptarëve, një nga tribunalët e Pavarësisë së Kosovës, etj., po shohim kah sillet në dekadat e fundit si një Ertuğrul neo-otoman i Turqisë së sotme moderne, që e ka ba Turqinë fuqi rajonale dhe popullin turk e ka kthye për veti në shumësi, pasi ky po eksporton nji lloj islamizmi demokratik populist në Lindjen e Mesme, po dhe në Gadishullin e Ballkanit, në Kosovë, Maqedoni, Bosnje-Hercegovinë, etj.
Erdogani i fillim shek. XXI po i ikën dhe Ataturkut të fillim shek. XX, pasi Erdogani e ka gdhend emrin e vet piedestalor në Turqi e po kërkon të ketë emrin e vet dhe në historinë euroaziatike e botërore.
Erdogani po kërkon një “erë të re”, përndryshe: ”Era Erdogan”.
Këto dy grushtshteti janë “doganë” për Erdoganin, ku ai aq sa mund të marrin “liçensë” për “Erën Erdogan”, po sa kaq mund të marrin dhe “leçitje” për “Erën Erdogan”. Ai, Erdogani, si po vjen i madh, mund të ikin dhe i vogël.
Këto “dy grusht shteti” të ditëve të fundit në Turqi janë fati e fataliteti i Erdoganit, i cili ëndrron disi të kaluaren otomane. Njëherash, janë dhe fati apo fataliteti i Turqisë së sotme që po ecën drejt të ardhmes moderne, euro-atlantike, edhe me identitetin e vet nacional historik otoman (sulltanor), Ataturk e Erdogan.
Turqia e sotme euro-atlantike nuk duhet t’iu ngjajë fqinjëve të vet të sotëm: as Irakut, as Sirisë.
Tiranë, 17 korrik 2016
↧
LULZIM BASHA, RRUGËTIM EURO-ATLANTIK
NGA RAMIZ LUSHAJ/
1.Kryehere, në vitet ’90, Lulzim Basha, gjimnazist i “Sami Frashërit” në Tiranë, mori pjesë në manifestime, protesta e veprimtari të Partisë Demokratike me devizën “E duam Shqipërinë si gjithë Europa”, etj. Në zgjedhjet e 22 marsit 1992 ishte me mandatin e vëzhguesit të PD.
1.Kryehere, në vitet ’90, Lulzim Basha, gjimnazist i “Sami Frashërit” në Tiranë, mori pjesë në manifestime, protesta e veprimtari të Partisë Demokratike me devizën “E duam Shqipërinë si gjithë Europa”, etj. Në zgjedhjet e 22 marsit 1992 ishte me mandatin e vëzhguesit të PD.
Kjo kohë e fillimeve demokratike shenjon fillesat e autobiografisë politike të Lulzim Bashës në PD e në politikën e madhe të kohës panshqiptare.
Lulzim Basha u rrit politikisht në moshë e karierë në kohën e demokracisë në Shqipëri, Hollandë e Kosovë. U rrit sëbashku me partinë e tij, Partinë Demokratike, prej nga simpatizant, veprimtar e antar i saj e deri kryetar i saj.
Lider i themeleve të PD, lider i themeltë i saj.
2.Politikani i ri Lulzim Basha është diplomuar (1993-‘99) në të Drejtën Europiane dhe Ndërkombëtare në Universitetin 379 vjeçar të Utrechtit, ma i madhi në Hollandë e i klasifikuar një ndër 50 universitetet ma të mira të botës. I vetmi lider i derisotëm i një partie politike shqiptare që i ka nis e krye studimet e larta universitare në Perëndim.
Bashkëshortja e tij Aurela Basha është diplomuar për Marrëdhënie Ndërkombëtare në Universitetin e Utrechtit dhe ka një MBA nga Universiteti i Amsterdamit në kryeqytetin hollandez.
Një të tillë shembull shkollimi bashkëshortor nuk e kemi në asnjë rast tjetër ndër liderët politik partiak shqiptar. Të dy, sëbashku, me shkollimin e tyre universitar në një nga vendet perëndimore ma demokratike të botës, si rast i përveçëm, si brumim, rrezatim, realizim, përbajnë sot një model emblematik, si të thuash, një “institucion” pro perëndimor më vete, në përkushtim të kohës demokratike, drejt të ardhmes euro-atlantike.
3.Lulzim Basha, si asnjë tjetër politikan kryepartiak shqiptar i derisotëm, vjen në politikën zyrtare të Shqipërisë Londineze me një karierë të shumfishtë mbi pesëvjeçare (1999-2004) në institucionet ndërkombëtare.
Fillimisht, ky euro-atlantik, punoi për Gjykatën Ndërkombëtare për Krimet e Luftës në ish-Jugosllavi, për Gjykatën e Hagës, ku përgatiti akt-akuzën për krime lufte ndaj Sllobodan Millosheviçit. Pastaj, këshilltar ligjor i Misionit UNMIK të OKB-së, një nga shtyllat e ndërtimit të shtetit të ri të Kosovës euro-atlantike. Njëkohësisht, ndihmoi në krijimin e Ministrisë së Drejtësisë në Kosovë.
Kjo udhë drejt Perëndimit euro-atlantik, CV e tij elitare, janë përvojë e trashëgimi e thesartë, jo vetëm për Lulzim Bashën 42 vjeçar (12 qershor 1974), po edhe për Partinë Demokratike tre dekadore, janë edhe pjesë e strategjisë për ta promovuar liderin e vet si kryeministrër i ardhshëm i Shqipërisë.
4.Lulzim Basha ka ardhë në politikën zyrtare të Tiranës si një prurje euro-atlantike risore, meritore, aktive, cilësore, si një frymë e re në PD e politikën panshqiptare.
Si i tillë ai kreu detyrën e Kordinatorit të Komitetit të Orientimit të Politikave (KOP), që ishte shtysë efektive e lartësim elektoral i fitores së PD-së më 2005. Njëherash ishte edhe Zëdhës i Fushatës Zgjedhore të PD më 20015. Kandidat për deputet i PD në Tiranë. Sigurisht, afirmativ e përballës me të majtën e figura politike të saj në debate televizive të Elektoriadës 2005.
5.Lulzim Basha, ndryshe nga të gjithë ministrat e PD-së, pati katër mandatime në kohën qeverisëse koalicionore të PD-së, duke sjellë gjithato prurje euro-atlantike, duke shënuar plot arritje euro-atlantike.
Si ministër i Transporteve ishte përballës politik, nismëtar i flaktë e në disa menaxher i talentuar i Rrugës së Kombit (Autostrada Durrës-Kukës) për integrim me Kosovën shqiptare, i Tunelit të Krrabës të lidhjes së Tiranës me Elbasanin e Shqiptarët e Shkupit Dardan, etj.
Si ministër i Punëve të Jashtme u zgjodh në një kohë kur për herë të parë Shqipërinë e vizitoi një President në detyrë i SHBA-së, Xhorxh Ë. Bush, në kohën e marrrjes së Ftesës e antarësimit në NATO, Hapja e Negociatave për Liberalizimin e Vizave, përshpejtimit të objektivave për marrjen e Statusit të Vendit Kandidat në BE, për Shpalljen e Pavarësisë së Kosovës (17 shkurt 2008) e njohjet ndërkombëtare të saj, etj.
Si ministër i Brendshëm (2009-2011) kur Shqipëria përmbushi të gjitha kushtet teknike për liberalizimin e vizave me vendet e Bashkimit Europian, etj.
Në katër vite kryebashkiak i metropolit shqiptar (2011-’15) punoi me përkushtim, me projekte transformuese e realitete ndryshuese, për ta kthyer Tiranën në një qytet modern dhe europian.
6.Kryetari aktual i PD-së, euro-atlantiku Lulzim Basha, i zgjedhur para tre vitesh, në korrik 2013, sipas parimit “1 antar – 1 votë”, me mbi 80 për qind të votave në elektoriadën partiake.
Ky është një mandat i fuqishëm për sipërmarrje politike prej tij për t’u dhënë shqiptarëve jo vetëm një opozitë të fortë vizionare e qëndrestare, për t’i dhënë vendit alternativën e shpresës dhe forcën ta mbyllë trazicionin e tejzgjatur, në përballje me qeverinë Rama-Meta.
Lulzim Basha për ta kryer në kohë e lartësi këtë mision historik, kombëtar, politik, po punon për një organizim anglo-sakson të PD-së, me antarësinë, themelin e partisë, me të gjitha strukturat e saj në të gjitha bashkitë e forumet drejtuese të saj. Në këtë rrugëtim po mbështetet fort tek vizioni, kurajo dhe qëndresa historike e themeluesve, tek energjia e pamatë e anëtarëve dhe militantëve ndër vite, tek pasuria e paçmueshme e vlerave të lidershipit historik të Sali Berishës.
7.Kauza e Orientimit Pro-Perëndimor të Shqipërisë është rrugëtim i gjatë historik, në gjithato stacione të historisë. Para 800 vitesh e patën si dukuri e praktikë Dinastia Progoni e shtetit të Arbrit, e ktheu në platformë politike e shtetërore Skënderbeu, Heroi ynë Kombëtar, etj. ”Kauza e Enveriadës” ishte Orientimi Pro Lindor i Shqipërisë, drejt Moskës, Beogradit e Pekinit, drejt Lindjes Komuniste, çka shpesh herë ngre krye e bahet pengesë dhe në Orientimin Pro-Perëndimor të Shqipërisë, në integrimet e saj euro-atlantike. Në Dhjetor ’90 dhe lideri demokrat Sali Berisha e ktheu në kauzë orientimin pro-perëndimor të Shqipërisë postkomuniste.
Lideri euro-atlantik Lulzim Basha, kryetar i PD-së me qytetarinë e tij të lartë e kombëtarizmin e tij të sprovuar, po ngrihet denjësisht në lartësi epokale të mbrojtjes e lartësimit të kauzës të Orientimit Pro Perëndimor të Shqipërisë. Kjo po duket dhe tek e sotmja Reformë në Drejtësi.
Lulzim Basha është një nga Apostujt e Orientimit Pro Perëndimor të Shqipërisë. Kjo shprehimohet dhe në dekorimin e tij “Qytetar i Lirë i Londrës”, “Qytetar Nderi” i Prishtinës – kryeqytetit të Kosovës, “Qytetar Nderi” i komunës së Deçanit, etj., në cilësimet ndaj tij si “Princ i Integrimeve Euro-atlantike”, “Golden Boy i Demokracisë”, “Yll në ngjitje” etj.
Lideri emblematik Lulzim Basha është jo vetëm prurje euro-atlantike për PD, për të Djathtën Shqiptare, për Shqipërinë, për Kombin, po edhe ka sjellë prurje euro-atlantike në zhvillimet kombëtare politike panshqiptare në vitet e demokracisë.
Tiranë, 20 korrik 2016
↧
“SI DUARTROKASIN KËTA NJERËZ KUR IU PREKET DHE BUKA E GOJËS?!”
Opinion nga Ramiz LUSHAJ/Osman Murati nga Lura e Dibres, në të dytin mandat të tij si ministër i Tregtisë së Brendshmë, deputet i Kuvendit Popullor, në lartësi të detyrës së tij, shkoi me shërbim në një kooperativë bujqësore të një rrethi verior përtej Drinit të Bashkuar.
Aty ishte një e veçantë: gjysma e saj në zonë fushore e kishte krye tufëzimin e gabuar të bagëtive e gjysma tjetër në lartësi malore i trembej kapjes ngërçore prej tij. Kjo ishte një sipërmarrje e tipike e komunizmit enverian. Një “Reformë” tragjike, që sëbashku me Oborrin Kooperativist ishin dërrasa të nji arkivoli të hapur të Komunizmit. Tufëzat e oborri kooperativist ishin si hije vorri të përbashkët. Edhe sot në Demokraci ka “Reforma” të tilla rjepanike, qelbanike, dramatike, si kjo e “KESH-OSHEE” e viteve të fundit.
Dikush nga këta të kryemit e tufëzimit, pra – i gjysmës tjetër të kolkozit verior, çohet e thotë për qejfin e Partisë e fiken e shtëpisë, që t’i mbledhin edhe pulat e koteceve të tyne, sepse ato po damtojnë kopshtije e ara, se përmirësohet higjiena, etj. etj. Ky e kishte fjalën me gjithë mend. Po kur dhe të tjerët, në atë mbledhje, duartrokitën fort, si koreano-jugorët e sotëm, ky ministri Osman Murati mbeti pa mend.
Ai e dinte gjendjen e vështirë të fshatit e aq ma tepër pasojat e tufëzimit të bagëtive dhe të oborrit kooperativist. I avitet kryetarit të Komitetit Ekzekutiv të atij rrethi e diçka i tha me za të ulët në veshin e majtë: “Si duartrokasin këta njerëz kur iu preket dhe buka e gojës”. E çka t’i thoshte kryetari i Komititetit veçse fjalët pllakat: “E kanë nga dashuria për Partinë”(!) Këtë fakt të asaj kohe shpesh e kena fol ndërveti me kryetarin e Këshillit të Bashkuar të asaj kooperative, kur njerëzit po mbeteshin dhe pa troha buke e donin t’i tufëzonin dhe pulat që iu jepnin vezë e mish, e kur ato pula “florini” ruheshin për miq e raste të rralla. Po çka me bá: kështu, kësisoj, ishte qervishi politik i kohës…Kanceri i komunizmit tonë e kishte kapë dhe shtyllen kurrizore të Partisë-Shtet.
Osman Muratin e Gurë-Lurës, 75 vjeçar, ministrin margaritar të tri qeverive “Çarçani”, e takova për herë të parë bash në Lurë, më 24 maj 2015, atë ditë kur vet i dhjeti u vlerësue “Qytetar Nderi” i Lurës, sëbashku: me biznesmenin lurjanë Dod Doçi i Derës së Parë të Lurës, që e ngriti me fondet e tij Kishën “Shën Maria” në Lurë; me kuadrin lurjan të pushkës, fjalës e penës, Gjon Deda Moriseni (pas vdekjes); dibranen e guximit lartnor Monika Kryemadhi, e të tjerë emnat e të cilëve nuk po i kujtoj në këtë çast shkrimor. Takim i thançin atij rasti, pasi aty tek oborri i shkollës “Dom Nikollë Kaçorri” vetëm dorën e djathtë ia dhashë Osman Muratit me nji urim shqiptar, shpirtnor,prej mysafiri eventi, për pa e dvet çka kie bá për Lurën tande/tonën kur ishe ministër i djehit. E, në koft për dvetje miradije për njeriun dinjitar i përjetshëm, Osman Murati, do i kisha thanë atë ditë maji e në këtë ditë tetori: “Qysh á puna jonë, pasi ende dhe në Liri e Demokraci duartrokasim edhe kur na e prekin bukën e gojës?!”
Tiranë, më 8 tetor 2016
↧
